WYBRANE DANE FINANSOWE DOTYCZĄCE SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO

	w tys. PLN			w tys. EUR


WYBRANE DANE FINANSOWE	okres od 01.01.2023 do 31.12.2023	okres od 01.01.2022 do 31.12.2022	okres od 01.01.2023 do 31.12.2023		okres od 01.01.2022 do 31.12.2022

Wynik z tytułu odsetek	365 267	(320 752)	80 661		(68 415)
Wynik z tytułu prowizji i opłat	(3 111)	(242)	(687)		(52)
Wynik na działalności biznesowej	350 635	(326 533)	77 430		(69 648)
Zysk brutto	222 883	(476 770)	49 219		(101 694)
Zysk netto	165 789	(405 818)	36 611		(86 560)
Dochody całkowite netto	234 623	(622 160)	51 811		(132 705)
Środki pieniężne netto z działalności operacyjnej	2 399 918	4 329 598	529 970		923 490
Środki pieniężne netto z działalności inwestycyjnej	141 423	904 685	31 230		192 967
Środki pieniężne netto z działalności finansowej	(2 599 371)	(5 224 420)	(574 015)		(1 114 353)
Przepływy pieniężne netto	(58 030)	9 863	(12 815)		2 104

	w tys. PLN			w tys. EUR


WYBRANE DANE FINANSOWE	stan na 31.12.2023	stan na 31.12.2022	stan na 31.12.2023		stan na 31.12.2022

Aktywa razem	18 935 922	20 680 531	4 355 088		4 409 589
Kapitał własny ogółem	1 638 905	1 404 282	376 933		299 427
Kapitał zakładowy	1 611 300	1 611 300	370 584		343 568
Liczba akcji (w tys.)	1 611 300	1 611 300	1 611 300		1 611 300
Wartość księgowa na jedną akcję (w PLN/EUR)	1,02	0,87	0,23		0,19
Rozwodniona liczba akcji (w tys.)	1 611 300	1 611 300	1 611 300		1 611 300
Rozwodniona wartość księgowa na jedną akcję (w PLN/EUR)	1,02	0,87	0,23		0,19
Łączny współczynnik kapitałowy (TCR)	20,9%	18,9%	20,9%		18,9%
Fundusze podstawowe Tier 1 (CET 1)	1 615 124	1 559 011	371 464		332 419
Fundusze własne	1 615 124	1 559 011	371 464		332 419

Wybrane pozycje sprawozdania finansowego przeliczono na EUR według następujących kursów

pozycje rachunku zysków i strat, sprawozdania z całkowitych dochodów i sprawozdania z przepływów pieniężnych - średnia kursów NBP na ostatni dzień każdego miesiąca okresu	01.01.2023 - 31.12.2023	01.01.2022 - 31.12.2022
	4,5284	4,6883
pozycje sprawozdania z sytuacji finansowej - kurs średni NBP na ostatni dzień danego okresu	31.12.2023	31.12.2022
	4,3480	4,6899

Sprawozdanie finansowe

PKO Banku Hipotecznego SA

za rok zakończony

31 grudnia 2023 roku

Spis treści

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT

SPRAWOZDANIE Z CAŁKOWITYCH DOCHODÓW

SPRAWOZDANIE Z SYTUACJI FINANSOWEJ

SPRAWOZDANIE ZE ZMIAN W KAPITALE WŁASNYM

SPRAWOZDANIE Z PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

NOTY DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO – SPIS TREŚCI

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT	Nota	01.01.2023 - 31.12.2023	01.01.2022 - 31.12.2022

Przychody z tytułu odsetek i o charakterze zbliżonym do przychodów odsetkowych, w tym:	13	1 641 080	814 458
Przychody z tytułu odsetek obliczone przy zastosowaniu metody efektywnej stopy procentowej		1 641 080	814 458
Przychody o charakterze zbliżonym do odsetek od instrumentów wycenianych do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat		-	-
Koszty z tytułu odsetek i o charakterze zbliżonym do kosztów odsetkowych	13	(1 275 813)	(1 135 210)
Wynik z tytułu odsetek		365 267	(320 752)
Przychody z tytułu prowizji i opłat	14	6 213	8 734
Koszty z tytułu prowizji i opłat	14	(9 324)	(8 976)
Wynik z tytułu prowizji i opłat		(3 111)	(242)
Wynik na operacjach finansowych	15	(13)	15
Wynik z pozycji wymiany	16	(4 157)	338
Wynik z tytułu odpisów na oczekiwane straty kredytowe	17	(7 593)	(6 053)
Pozostałe przychody i koszty operacyjne netto		242	161
Wynik na działalności biznesowej		350 635	(326 533)
Ogólne koszty administracyjne	18	(47 376)	(43 341)
Koszty z tytułu obciążeń regulacyjnych	19	(22 384)	(37 327)
Podatek od niektórych instytucji finansowych	20	(57 992)	(69 569)
Wynik z działalności operacyjnej		222 883	(476 770)
Zysk brutto		222 883	(476 770)
Podatek dochodowy	21	(57 094)	70 952

Zysk netto		165 789	(405 818)

SPRAWOZDANIE Z CAŁKOWITYCH DOCHODÓW

SPRAWOZDANIE Z CAŁKOWITYCH DOCHODÓW	Nota	01.01.2023 - 31.12.2023	01.01.2022 - 31.12.2022

Zysk netto		165 789	(405 818)
Inne dochody całkowite		68 834	(216 342)
Pozycje, które mogą być przeklasyfikowane do rachunku zysków i strat		68 834	(216 342)
Zabezpieczenie przepływów pieniężnych, brutto		76 592	(260 994)
Podatek odroczony		(14 552)	49 589
Zabezpieczenie przepływów pieniężnych, netto	24	62 040	(211 405)
Aktualizacja wartości aktywów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez inne dochody całkowite, brutto		8 388	(6 095)
Podatek odroczony		(1 594)	1 158
Aktualizacja wartości aktywów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez inne dochody całkowite, netto		6 794	(4 937)

Dochody całkowite netto, razem		234 623	(622 160)

SPRAWOZDANIE Z SYTUACJI FINANSOWEJ

SPRAWOZDANIE Z SYTUACJI FINANSOWEJ	Nota	31.12.2023	31.12.2022
AKTYWA
Kasa, środki w Banku Centralnym	22	306	60 696
Należności od banków	23	2 421	61
wyceniane według zamortyzowanego kosztu		2 421	61
Instrumenty pochodne zabezpieczające	24	55 383	508 052
Papiery wartościowe	25	945 251	1 017 447
wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite		945 251	1 017 447
Kredyty i pożyczki wobec klientów	26,27	17 898 707	18 955 364
wyceniane według zamortyzowanego kosztu		17 898 707	18 955 364
Wartości niematerialne	28	217	66
Rzeczowe aktywa trwałe	28	10 104	2 808
Należność z tytułu bieżącego podatku dochodowego	21	17 567	38 352
Aktywo z tytułu odroczonego podatku dochodowego	21	-	92 886
Inne aktywa	29	5 966	4 799
SUMA AKTYWÓW		18 935 922	20 680 531

ZOBOWIĄZANIA I KAPITAŁ WŁASNY
Zobowiązania
Zobowiązania wobec banków	30	4 580 744	5 635 860
wyceniane według zamortyzowanego kosztu		4 580 744	5 635 860
Instrumenty pochodne zabezpieczające	24	213 187	25 664
Zobowiązania wobec klientów	31	3 710	5 577
wyceniane według zamortyzowanego kosztu		3 710	5 577
Zobowiązania z tytułu wyemitowanych listów zastawnych	32	10 444 645	12 063 629
wyceniane według zamortyzowanego kosztu		10 444 645	12 063 629
Zobowiązania z tytułu wyemitowanych obligacji	33	1 991 260	1 495 904
wyceniane według zamortyzowanego kosztu		1 991 260	1 495 904
Pozostałe zobowiązania	34	56 215	49 403
Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego	21	6 981	-
Rezerwy	35	275	212
SUMA ZOBOWIĄZAŃ		17 297 017	19 276 249

Kapitał własny
Kapitał zakładowy	36	1 611 300	1 611 300
Kapitał zapasowy		-	339 852
Skumulowane inne dochody całkowite		(72 218)	(141 052)
Niepodzielony wynik / (niepokryta strata) finansowa		(65 966)	-
Wynik okresu bieżącego		165 789	(405 818)
KAPITAŁ WŁASNY OGÓŁEM		1 638 905	1 404 282

SUMA ZOBOWIĄZAŃ I KAPITAŁU WŁASNEGO		18 935 922	20 680 531

Łączny współczynnik kapitałowy (TCR)	57	20,9%	18,9%
Wartość księgowa (w tys. PLN)		1 638 905	1 404 282
Liczba akcji (w tys.)	36	1 611 300	1 611 300
Wartość księgowa na jedną akcję (w PLN)		1,02	0,87
Rozwodniona liczba akcji (w tys.)		1 611 300	1 611 300
Rozwodniona wartość księgowa na jedną akcję (w PLN)		1,02	0,87

SPRAWOZDANIE ZE ZMIAN W KAPITALE WŁASNYM

ZA ROK ZAKOŃCZONY 31 GRUDNIA 2023 ROKU	Nota	Kapitał zakładowy	Kapitał zapasowy	Skumulowane inne dochody całkowite	w tym:		Niepodzielony wynik / (niepokryta strata) finansowa	Wynik okresu bieżącego	Kapitał własny ogółem
ZA ROK ZAKOŃCZONY 31 GRUDNIA 2023 ROKU	Nota	Kapitał zakładowy	Kapitał zapasowy	Skumulowane inne dochody całkowite	Zabezpieczenie przepływów pieniężnych	Aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite	Niepodzielony wynik / (niepokryta strata) finansowa	Wynik okresu bieżącego	Kapitał własny ogółem

1 stycznia 2023 roku		1 611 300	339 852	(141 052)	(136 426)	(4 626)	-	(405 818)	1 404 282
Przeniesienie wyniku z lat ubiegłych		-	-	-	-	-	(405 818)	405 818	-
Pokrycie straty z kapitału zapasowego		-	(339 852)	-	-	-	339 852	-	-
Dochody całkowite razem, w tym:		-	-	68 834	62 040	6 794	-	165 789	234 623
Zysk netto		-	-	-	-	-	-	165 789	165 789
Inne dochody całkowite		-	-	68 834	62 040	6 794	-	-	68 834

31 grudnia 2023 roku	36	1 611 300	-	(72 218)	(74 386)	2 168	(65 966)	165 789	1 638 905

ZA ROK ZAKOŃCZONY 31 GRUDNIA 2022 ROKU	Nota	Kapitał zakładowy	Kapitał zapasowy	Skumulowane inne dochody całkowite	w tym:		Niepodzielony wynik finansowy	Wynik okresu bieżącego	Kapitał własny ogółem
ZA ROK ZAKOŃCZONY 31 GRUDNIA 2022 ROKU	Nota	Kapitał zakładowy	Kapitał zapasowy	Skumulowane inne dochody całkowite	Zabezpieczenie przepływów pieniężnych	Aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite	Niepodzielony wynik finansowy	Wynik okresu bieżącego	Kapitał własny ogółem

1 stycznia 2022 roku		1 611 300	332 263	75 290	74 979	311	-	94 867	2 113 720
Przeniesienie wyniku z lat ubiegłych		-	-	-	-	-	94 867	(94 867)	-
Transfer zysku z przeznaczeniem na kapitał		-	7 589	-	-	-	(7 589)	-	-
Wypłata dywidendy		-	-	-	-	-	(87 278)	-	(87 278)
Dochody całkowite razem, w tym:		-	-	(216 342)	(211 405)	(4 937)	-	(405 818)	(622 160)
Zysk netto		-	-	-	-	-	-	(405 818)	(405 818)
Inne dochody całkowite		-	-	(216 342)	(211 405)	(4 937)	-	-	(216 342)

31 grudnia 2022 roku	36	1 611 300	339 852	(141 052)	(136 426)	(4 626)	-	(405 818)	1 404 282

SPRAWOZDANIE Z PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

SPRAWOZDANIE Z PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH	Nota	01.01.2023- 31.12.2023	01.01.2022- 31.12.2022

Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej
Zysk brutto		222 883	(476 770)
Zapłacony podatek dochodowy / rozliczenie podatku w ramach PGK		47 411	(43 191)
Korekty razem:		2 129 624	4 849 559
Amortyzacja		1 662	1 384
Odsetki wykazywane w przepływach z działalności inwestycyjnej i w przepływach z działalności finansowej		753 716	573 075
Zmiana stanu:
pochodnych instrumentów finansowych (aktywo)		452 669	333 489
kredytów i pożyczek wobec klientów brutto		1 048 984	3 888 386
papierów wartościowych wycenianych do wartości godziwej przez inne dochody całkowite		750	(24 664)
innych aktywów oraz prawa do użytkowania		(5 494)	(328)
zobowiązań wobec banków		3 726	10 987
pochodnych instrumentów finansowych (zobowiązanie)		187 522	23 681
zobowiązań wobec klientów		(1 867)	(1 040)
zobowiązań z tytułu wyemitowanych listów zastawnych		(509 683)	238 909
zobowiązań z tytułu wyemitowanych obligacji		105 128	56 263
odpisów na oczekiwane straty kredytowe i rezerw		7 661	4 973
pozostałych zobowiązań, z wyłączeniem zobowiązania z tytułu niezarejestrowanej emisji akcji własnych		8 256	5 437
Inne korekty (w tym zmiany wyceny instrumentów pochodnych odniesione na inne dochody całkowite)		76 594	(260 993)
Środki pieniężne netto z działalności operacyjnej		2 399 918	4 329 598

Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej
Wpływy z działalności inwestycyjnej		256 053	9 924 363
Wykup papierów wartościowych wycenianych do wartości godziwej przez inne dochody całkowite		256 053	9 924 363
Wydatki z działalności inwestycyjnej		(114 630)	(9 019 678)
Nabycie papierów wartościowych wycenianych do wartości godziwej przez inne dochody całkowite		(109 845)	(9 019 664)
Nabycie wartości niematerialnych oraz rzeczowych aktywów trwałych		(4 785)	(14)
Środki pieniężne netto z działalności inwestycyjnej		141 423	904 685

Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej
Wpływy z tytułu emisji listów zastawnych		1 750 000	2 358 328
Wykup wyemitowanych listów zastawnych		(2 859 300)	(3 679 985)
Wpływy z tytułu emisji obligacji		3 448 728	2 712 478
Wykup wyemitowanych obligacji		(3 058 500)	(5 001 000)
Wpływy z tytułu zaciągniętych kredytów w rachunku bieżącym		13 876 881	20 641 125
Wypływy z tytułu zaciągniętych kredytów w rachunku bieżącym		(15 202 722)	(23 082 763)
Wpływy z tytułu zaciągniętych kredytów terminowych		267 000	1 522 000
Wypływy z tytułu zaciągniętych kredytów terminowych		-	-
Wypłata dywidendy		-	(87 278)
Spłata odsetek od wyemitowanych listów zastawnych, obligacji i zaciągniętych kredytów		(820 014)	(606 066)
Płatności zobowiązań z tytułu leasingu (MSSF 16)		(1 444)	(1 259)
Środki pieniężne netto z działalności finansowej		(2 599 371)	(5 224 420)

Przepływy pieniężne netto		(58 030)	9 863
Środki pieniężne i ich ekwiwalenty na początek okresu		60 757	50 894
Środki pieniężne i ich ekwiwalenty na koniec okresu	40	2 727	60 757

NOTY DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO – SPIS TREŚCI

1. Działalność Banku

2. Informacje dotyczące składu osobowego Rady Nadzorczej Banku oraz Zarządu Banku

3. Zatwierdzenie sprawozdania finansowego

4. Oświadczenie Zarządu

5. Oświadczenie o zgodności

6. Kontynuacja działalności

7. Podstawa sporządzenia sprawozdania finansowego

8. Kwestie środowiskowe

OPIS WAŻNIEJSZYCH ZASAD RACHUNKOWOŚCI

9. Waluty obce

10. Ogólne zasady rachunkowości dotyczące instrumentów finansowych

11. Istotne zmiany zasad rachunkowości oraz objaśnienie różnic między wcześniej publikowanymi sprawozdaniami

12. Nowe standardy i interpretacje oraz zmiany do nich

NOTY UZUPEŁNIAJĄCE DO RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT

13. Przychody i koszty z tytułu odsetek

14. Przychody i koszty z tytułu prowizji i opłat

15. Wynik na operacjach finansowych

16. Wynik z pozycji wymiany

17. Wynik z tytułu odpisów na oczekiwane straty kredytowe

18. Ogólne koszty administracyjne

19. Koszty z tytułu obciążeń regulacyjnych

20. Podatek od niektórych instytucji finansowych

21. Podatek dochodowy

NOTY UZUPEŁNIAJĄCE DO SPRAWOZDANIA Z SYTUACJI FINANSOWEJ

22. Kasa, środki w Banku Centralnym

23. Należności od banków

24. Instrumenty pochodne zabezpieczające

25. Papiery wartościowe

26. Kredyty i pożyczki wobec klientów

27. Oczekiwane straty kredytowe

28. Wartości niematerialne i rzeczowe aktywa trwałe

29. Inne aktywa

30. Zobowiązania wobec banków

31. Zobowiązania wobec klientów

32. Zobowiązania z tytułu wyemitowanych listów zastawnych

33. Zobowiązania z tytułu wyemitowanych obligacji

34. Pozostałe zobowiązania

35. Rezerwy

36. Kapitały własne i akcjonariat Banku

POZOSTAŁE NOTY DO CZĘŚCI FINANSOWEJ

37. Zobowiązania warunkowe udzielone oraz otrzymane

38. Sprawy sporne

39. Informacje dotyczące leasingu

40. Informacje uzupełniające do sprawozdania z przepływów pieniężnych

41. Transakcje z jednostkami powiązanymi

42. Wartość godziwa aktywów i zobowiązań finansowych

43. Segmenty działalności

CELE I ZASADY ZARZĄDZANIA RYZYKIEM

44. Zarządzanie ryzykiem w PKO Banku Hipotecznym SA

45. Zarządzanie ryzykiem kredytowym

46. Zarządzanie ryzykiem koncentracji

47. Zarządzanie ryzykiem rezydualnym

48. Zarządzanie ryzykiem płynności

49. Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej

50. Zarządzanie ryzykiem instrumentów pochodnych

51. Zarządzanie ryzykiem walutowym

52. Zarządzanie ryzykiem modeli

53. Zarządzanie ryzykiem operacyjnym

54. Zarządzanie ryzykiem biznesowym

55. Zarządzanie ryzykiem braku zgodności

56. Zarządzanie ryzykiem utraty reputacji

57. Adekwatność kapitałowa i zarządzanie ryzykiem braku adekwatności kapitałowej

POZOSTAŁE NOTY

58. Reforma wskaźników referencyjnych IBOR

59. Zdarzenia następujące po dniu kończącym okres sprawozdawczy

INFORMACJE OGÓLNE O BANKU

PKO Bank Hipoteczny Spółka Akcyjna („PKO Bank Hipoteczny SA”, „Bank”) z siedzibą w Warszawie, przy ul. Puławskiej 15, 02-515 Warszawa zarejestrowany jest w Rejestrze Przedsiębiorców KRS prowadzonym przez Sąd Rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS 0000528469. Bank został wpisany do Rejestru Przedsiębiorców KRS w dniu 24 października 2014 roku. Bankowi nadano numer statystyczny REGON 222181030. Kapitał zakładowy na 31 grudnia 2023 roku wynosił 1 611 300 000 PLN i został w całości opłacony.

PKO Bank Hipoteczny SA jest bankiem specjalistycznym prowadzącym działalność na podstawie ustawy z 29 sierpnia 1997 roku o listach zastawnych i bankach hipotecznych, ustawy z 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe, Kodeksu spółek handlowych oraz innych powszechnie obowiązujących przepisów prawa, rekomendacji i dobrych praktyk nadzorczych oraz Statutu Banku.

Bank specjalizuje się w udzielaniu mieszkaniowych kredytów hipotecznych dla klientów indywidualnych, jak również nabywa wierzytelności z tytułu takich kredytów od PKO Banku Polskiego SA. Bank pozyskuje kredyty do swojego portfela w oparciu o strategiczną współpracę z PKO Bankiem Polskim SA.

Podstawowym celem Banku w zakresie finansowania jest emisja listów zastawnych, które mają stanowić główne źródło długoterminowego finansowania mieszkaniowych kredytów hipotecznych.

PKO Bank Hipoteczny SA nie jest jednostką dominującą ani znaczącym inwestorem dla jednostek stowarzyszonych i współzależnych. W związku z tym PKO Bank Hipoteczny SA nie sporządza skonsolidowanego sprawozdania finansowego.

Jednostką dominującą wobec PKO Banku Hipotecznego SA jest PKO Bank Polski SA, w którym Skarb Państwa posiada 29,43% udziału w kapitale zakładowym. PKO Bank Polski SA sporządza skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej PKO Banku Polskiego.

2. Informacje dotyczące składu osobowego Rady Nadzorczej Banku oraz Zarządu Banku

Poniższa tabela przedstawia skład Rady Nadzorczej PKO Banku Hipotecznego SA w okresie objętym sprawozdaniem finansowym:

Lp.	Imię Nazwisko	Funkcja	Data powołania	Data zakończenia pełnienia funkcji
1	Mieczysław Król	Przewodniczący Rady Nadzorczej	13.08.2021 r.	-
2	Maciej Brzozowski	Członek Rady Nadzorczej (od 28.04.2022 r. do 05.05.2022 r.) / Wiceprzewodniczący Rady Nadzorczej (od 05.05.2022 r.)	28.04.2022 r.	-
3	Paweł Metrycki	Wiceprzewodniczący Rady Nadzorczej (do 05.05.2022 r.) / Członek Rady Nadzorczej (od 05.05.2022 r.)	30.03.2019 r.	-
4	Tomasz Baum	Członek Rady Nadzorczej (niezależny)	06.12.2022 r.	-
5	Piotr Jaworski	Członek Rady Nadzorczej	13.02.2023 r.	30.06.2023 r.
6	Lucyna Kopińska	Członek Rady Nadzorczej	01.09.2019 r.	-
7	Jadwiga Lesisz	Członek Rady Nadzorczej (niezależny)	01.09.2019 r.	-
8	Jakub Niesłuchowski	Członek Rady Nadzorczej	28.04.2022 r.	-
9	Ilona Wołyniec	Członek Rady Nadzorczej	30.03.2019 r.	30.06.2023 r.

W okresie objętym sprawozdaniem finansowym miały miejsce następujące zmiany w Radzie Nadzorczej:

■ 13 lutego 2023 roku Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Banku powołało Pana Piotra Jaworskiego na członka Rady Nadzorczej Banku w ramach wspólnej kadencji Rady Nadzorczej Banku.

■ 19 maja 2023 roku Bank powziął informację, iż członkowie Rady Nadzorczej PKO Banku Hipotecznego S.A. – Pan Piotr Jaworski oraz Pani Ilona Wołyniec – podjęli decyzję o rezygnacji z ubiegania się o wybór w następnej kadencji Rady Nadzorczej PKO Banku Hipotecznego S.A.

■ W związku z zakończeniem dotychczasowej kadencji, 30 czerwca 2023 roku Zwyczajne Walne Zgromadzenie Banku powołało:

□ Pana Tomasz Bauma,

□ Pana Macieja Brzozowskiego,

□ Panią Lucynę Kopińską,

□ Pana Mieczysława Króla,

□ Panią Jadwigę Lesisz,

□ Pana Pawła Metryckiego,

□ Pana Jakuba Niesłuchowskiego

do składu Rady Nadzorczej Banku na nową wspólną kadencję rozpoczynającą się 1 lipca 2023 roku.

Poniższa tabela przedstawia skład Zarządu PKO Banku Hipotecznego SA w okresie objętym sprawozdaniem finansowym:

Lp.	Imię Nazwisko	Funkcja	Data powołania	Data zakończenia pełnienia funkcji
1	Katarzyna Kurkowska-Szczechowicz	Prezes Zarządu (od 27.01.2023 r.) / Wiceprezes Zarządu kierująca pracami Zarządu (od 01.10.2022 r. do 26.01.2023 r.)	01.10.2022 r.	-
2	Piotr Jaworski	Wiceprezes Zarządu	01.07.2023 r.	-
3	Piotr Kochanek	Wiceprezes Zarządu	01.01.2019 r.	-
4	Stanisław Skoczylas	Wiceprezes Zarządu	06.10.2022 r.	-
5	Katarzyna Surdy	Wiceprezes Zarządu	01.10.2021 r.	31.08.2023 r.

W okresie objętym sprawozdaniem finansowym miały miejsce następujące zmiany w Zarządzie:

■ 27 stycznia 2023 roku Komisja Nadzoru Finansowego jednogłośnie wyraziła zgodę na powołanie Pani Katarzyny Kurkowskiej-Szczechowicz na stanowisko Prezesa Zarządu Banku.

■ 19 maja 2023 roku Rada Nadzorcza Banku podjęła uchwały w sprawie powołania z dniem następującym po dniu odbycia Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Banku zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za rok obrotowy kończący się 31 grudnia 2022 roku następujących osób na nową wspólną kadencję Zarządu Banku:

□ Pani Katarzyny Kurkowskiej-Szczechowicz na stanowisko Prezesa Zarządu Banku;

□ Pana Piotra Jaworskiego na stanowisko Wiceprezesa Zarządu Banku;

□ Pana Piotra Kochanka na stanowisko Wiceprezesa Zarządu Banku nadzorującego zarządzanie ryzykiem istotnym w działalności Banku;

□ Pana Stanisława Skoczylasa na stanowisko Wiceprezesa Zarządu Banku;

□ Pani Katarzyny Surdy na stanowisko Wiceprezesa Zarządu Banku.

Zwyczajne Walne Zgromadzenie Banku zatwierdzające sprawozdanie finansowe za rok obrotowy kończący się 31 grudnia 2022 roku odbyło się w dniu 30 czerwca 2023 roku, wobec powyższego nowa wspólna kadencja Zarządu Banku rozpoczęła się 1 lipca 2023 roku.

■ 28 sierpnia 2023 roku Pani Katarzyna Surdy złożyła rezygnację z członkostwa w Zarządzie Banku ze skutkiem na koniec dnia 31 sierpnia 2023 roku.

3. Zatwierdzenie sprawozdania finansowego

Niniejsze sprawozdanie finansowe, podlegające przeglądowi oraz opiniowaniu przez Komitet Audytu i Finansów Rady Nadzorczej oraz ocenie Rady Nadzorczej 28 lutego 2024 roku, zostało zaakceptowane przez Zarząd Banku do publikacji 28 lutego 2024 roku.

4. Oświadczenie Zarządu

Zarząd oświadcza, że wedle jego najlepszej wiedzy sprawozdanie finansowe i dane porównawcze zostały sporządzone zgodnie z obowiązującymi zasadami rachunkowości oraz, że odzwierciedlają w sposób prawdziwy, rzetelny i jasny sytuację majątkową i finansową Banku oraz jego wynik finansowy.

5. Oświadczenie o zgodności

Niniejsze sprawozdanie finansowe zostało sporządzone zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej (MSSF), które zostały zatwierdzone przez Unię Europejską według stanu na 31 grudnia 2023 roku, a w zakresie nieuregulowanym powyższymi standardami zgodnie z wymogami ustawy z 29 września 1994 roku o rachunkowości i wydanymi na jej podstawie przepisami wykonawczymi, jak również wymogami odnoszącymi się do emitentów papierów wartościowych dopuszczonych lub będących przedmiotem ubiegania się o dopuszczenie do obrotu na rynku oficjalnych notowań giełdowych.

6. Kontynuacja działalności

Sprawozdanie finansowe zostało sporządzone przy założeniu kontynuowania działalności gospodarczej przez Bank w dającej się przewidzieć przyszłości (tj. w okresie co najmniej 12 miesięcy od daty sporządzenia niniejszego sprawozdania). Zarząd Banku nie stwierdza na dzień podpisania sprawozdania finansowego istnienia faktów i okoliczności, które wskazywałyby na zagrożenia dla możliwości kontynuacji działalności przez Bank w okresie co najmniej 12 miesięcy od daty sporządzenia niniejszego sprawozdania na skutek zamierzonego lub przymusowego zaniechania, istotnego ograniczenia przez Bank dotychczasowej działalności, bądź kwestii środowiskowych.

7. Podstawa sporządzenia sprawozdania finansowego

Sprawozdanie finansowe PKO Banku Hipotecznego Spółki Akcyjnej obejmuje rok zakończony 31 grudnia 2023 roku oraz zawiera dane porównawcze za rok zakończony 31 grudnia 2022 roku. Dane finansowe prezentowane są w tysiącach złotych polskich (PLN), w zaokrągleniu do tysiąca złotych, chyba że wskazano inaczej, w związku z powyższym mogą wystąpić różnice wynikające z zaokrągleń.

W sprawozdaniu finansowym zastosowano koncepcję wartości godziwej dla aktywów i zobowiązań finansowych wycenianych do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat bądź inne dochody całkowite, w tym instrumentów pochodnych oraz papierów wartościowych wycenianych do wartości godziwej przez inne dochody całkowite. Pozostałe składniki aktywów i zobowiązań wyceniane są według zasad rachunkowości opisanych w poniższym sprawozdaniu finansowym.

Bank ujmuje wszystkie pozycje kosztów i przychodów zgodnie z zasadami: memoriału, ujmowania i wyceny aktywów i zobowiązań, tworzenia odpisów z tytułu utraty wartości. Zasady rachunkowości dotyczące poszczególnych pozycji zostały przedstawione w poszczególnych notach do sprawozdania z sytuacji finansowej i rachunku zysków i strat.

Bank podczas sporządzania sprawozdania finansowego dokonuje pewnych szacunków i przyjmuje założenia, które bezpośrednio mają wpływ na sprawozdanie finansowe. Szacunki i założenia, które Bank przyjmuje do wykazywania wartości aktywów i zobowiązań oraz przychodów i kosztów dokonywane są przy wykorzystaniu danych historycznych oraz innych czynników, które są dostępne oraz uznawane za właściwe w danych okolicznościach.

Założenia co do przyszłości oraz dostępne dane służą do szacowania wartości księgowych aktywów oraz zobowiązań, których nie można jednoznacznie określić przy wykorzystaniu innych źródeł. Przy dokonywaniu szacunków Bank uwzględnia przyczyny oraz źródła niepewności, które są przewidywane na koniec okresu sprawozdawczego. Wyniki rzeczywiste mogą się różnić od wartości szacunkowych.

Dokonywane przez Bank szacunki oraz założenia są poddawane bieżącym przeglądom. Korekty szacunków są ujmowane w okresie, w którym dokonano zmiany szacunków, jeżeli korekty dotyczą tylko tego danego okresu. Natomiast, jeżeli korekty wpływają zarówno na okres, w którym dokonano zmiany, jak i na przyszłe okresy, są one ujmowane w okresie, w którym dokonano zmiany oraz w okresach przyszłych.

8. Kwestie środowiskowe

Bank nie identyfikuje istotnego wpływu kwestii środowiskowych na sprawozdanie finansowe. Ze względu na charakter działalności gospodarczej bezpośrednie oddziaływanie Banku na środowisko naturalne jest ograniczone do zużycia zasobów naturalnych. Pośredni wpływ na środowisko Bank realizuje poprzez kształtowanie oferty produktowej tak, aby motywować klientów do inwestycji w energooszczędne nieruchomości oraz poprzez emitowanie zielonych listów zastawnych. Zagadnienia te zostały opisane w Sprawozdaniu Zarządu z działalności PKO Banku Hipotecznego SA za rok zakończony 31 grudnia 2023 roku.

W Banku nie wystąpiły istotne szacunki i osądy (w tym stosowane w kalkulacji odpisów na oczekiwane straty kredytowe) związane z czynnikami klimatycznymi, które znacząco wpływałyby na wartości rozpoznane w niniejszym sprawozdaniu finansowym.

OPIS WAŻNIEJSZYCH ZASAD RACHUNKOWOŚCI

Najważniejsze zasady rachunkowości oraz szacunki i oceny zastosowane przy sporządzaniu niniejszego sprawozdania przedstawione zostały poniżej oraz w poszczególnych notach w dalszej części sprawozdania finansowego.

Zasady te stosowane były we wszystkich prezentowanych latach w sposób ciągły.

9. Waluty obce

9.1 Waluta funkcjonalna i waluta prezentacji

Sprawozdanie finansowe prezentowane jest w złotych (PLN), która jest walutą funkcjonalną i walutą prezentacji Banku.

9.2 Transakcje i salda w walutach obcych

Transakcje wyrażone w walutach obcych przelicza się na walutę funkcjonalną według kursu obowiązującego w dniu transakcji. Każdorazowo na koniec okresu sprawozdawczego Bank przelicza:

■ pozycje pieniężne w walucie obcej przy zastosowaniu kursu zamknięcia, tj. kursu średniego ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski obowiązującego na koniec okresu sprawozdawczego,

■ pozycje niepieniężne wyceniane według historycznej ceny nabycia wyrażonej w walucie obcej, takie jak rzeczowe aktywa trwałe, przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski obowiązującego w dniu transakcji,

■ pozycje niepieniężne wyceniane w wartości godziwej wyrażonej w walucie obcej przeliczane są przy zastosowaniu kursów średnich ogłoszonych przez Narodowy Bank Polski, które obowiązywały w dniu, na który wartość godziwa została ustalona.

10. Ogólne zasady rachunkowości dotyczące instrumentów finansowych

10.1 Ujmowanie transakcji w księgach

Aktywa finansowe oraz zobowiązania finansowe, w tym również transakcje terminowe, z których wynika zobowiązanie lub prawo do nabycia lub sprzedaży w przyszłym terminie ustalonej ilości określonych instrumentów finansowych po ustalonej cenie, wprowadza się do ksiąg rachunkowych pod datą zawarcia kontraktu, bez względu na przewidziany w umowie termin rozliczenia transakcji.

10.2 Wyłączenie ze sprawozdania z sytuacji finansowej instrumentów finansowych

Składniki aktywów finansowych zostają usunięte ze sprawozdania z sytuacji finansowej gdy:

■ Bank przenosi składnik aktywów finansowych na inny podmiot lub

■ podlegają one umorzeniu, przedawnieniu lub są nieściągalne (wyłączenie następuje w ciężar utworzonych na nie odpisów na oczekiwane straty, a gdy nie utworzono na nie odpisów lub ich wartość jest mniejsza od wartości składnika aktywów finansowych, przed jego odpisaniem zwiększa się odpis na oczekiwane straty).

Bank wyłącza ze swojego sprawozdania z sytuacji finansowej zobowiązanie finansowe (lub jego część), gdy obowiązek określony w umowie został wypełniony, umorzony lub wygasł.

10.3 Klasyfikacja i wycena instrumentów finansowych

10.3.1. Zasady klasyfikacji instrumentów finansowych

Bank klasyfikuje aktywa finansowe do jednej z następujących kategorii:

■ wyceniane według zamortyzowanego kosztu,

■ wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite,

■ wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat.

Klasyfikacja w dniu nabycia lub powstania zależy od modelu biznesowego przyjętego przez Bank do zarządzania daną grupą aktywów oraz od charakterystyki umownych przepływów pieniężnych wynikających z pojedynczego aktywa lub grupy aktywów. Bank wyodrębnia następujące modele biznesowe:

■ „utrzymywane dla przepływów pieniężnych” - model, w którym powstałe lub nabyte aktywa finansowe są utrzymywane w celu pozyskiwania korzyści z umownych przepływów pieniężnych – model typowy dla działalności kredytowej,

■ „utrzymywane dla przepływów pieniężnych i na sprzedaż” - model, w którym aktywa finansowe po powstaniu lub nabyciu są utrzymywane w celu pozyskiwania korzyści z umownych przepływów pieniężnych, ale mogą być również sprzedane - model typowy dla działalności zarządzania płynnością,

■ rezydualny - inny niż model „utrzymywane dla przepływów pieniężnych” oraz „utrzymywane dla przepływów pieniężnych i na sprzedaż”.

Klasyfikacji instrumentów finansowych dokonuje się w momencie ujęcia instrumentu lub jego istotnej modyfikacji. Zmiana klasyfikacji aktywów finansowych może wynikać ze zmiany modelu biznesowego. Zmiana modelu warunkowana jest zmianami zachodzącymi wewnątrz lub na zewnątrz Banku lub rozpoczęciem albo zakończeniem danego rodzaju działalności, dlatego też zmiany te występują niezwykle rzadko.

Model biznesowy

Wybór modelu biznesowego jest dokonywany przy początkowym ujęciu aktywów finansowych. Przeprowadzany jest na poziomie poszczególnych grup aktywów, w kontekście obszaru działalności, w związku z którym aktywa finansowe powstały lub zostały nabyte i następuje między innymi w oparciu o:

■ sposób oceny i raportowania wyników portfela aktywów finansowych,

■ sposób zarządzania ryzykiem związanym z tymi aktywami oraz zasad wynagradzania osób zarządzających tymi portfelami.

W modelu biznesowym „utrzymywanie dla przepływów pieniężnych” sprzedaż aktywów jest incydentalna i możliwa do realizacji w przypadku wzrostu poziomu ryzyka kredytowego, zmiany prawa lub regulacji - realizowana w celu utrzymania zakładanego poziomu kapitału regulacyjnego, na zasadach opisanych w strategii zarządzania takimi portfelami lub przy założeniu, iż następuje ona blisko daty zapadalności aktywa, w przypadku istotnego wzrostu poziomu ryzyka powyżej poziomu zakładanego dla danego portfela, istotnej wewnętrznej restrukturyzacji lub przejęcia innego biznesu, realizacji planu kryzysowego lub naprawy oraz innego niedającego się przewidzieć czynnika, na który Bank nie ma wpływu.

Ocena charakterystyk wynikających z umownych przepływów pieniężnych

Ocena charakterystyk wynikających z umownych przepływów pieniężnych polega na ustaleniu, poprzez przeprowadzenie testu umownych przepływów pieniężnych (test SPPI, z ang. Solely Payments od Principal and Interest Test), tj. czy wynikające z umowy przepływy pieniężne z tego składnika aktywów są jedynie spłatą kwoty głównej i odsetek od kwoty głównej pozostałej do spłaty. Odsetki obejmują zapłatę za wartość pieniądza w czasie, za ryzyko kredytowe związane z kwotą główną pozostałą do spłaty w określonym czasie i za inne podstawowe ryzyka i koszty związane z udzieleniem lub nabyciem aktywa finansowego, a także marżę zysku.

Charakterystyka wynikająca z umownych przepływów pieniężnych pozostaje bez wpływu na klasyfikację składnika aktywów finansowych, jeśli:

■ mogłaby mieć tylko niewielki wpływ na wynikające z umowy przepływy pieniężne z tytułu tego składnika (cecha de minimis),

■ wpływa na wynikające z umowy przepływy pieniężne z tytułu instrumentu tylko w przypadku wystąpienia zdarzenia niezwykle rzadkiego, wyjątkowo nietypowego i bardzo mało prawdopodobnego (cecha non genuine).

W celu dokonania wyżej wymienionego ustalenia uwzględnia się potencjalny wpływ charakterystyk wynikających z umownych przepływów pieniężnych w każdym okresie sprawozdawczym i łącznie w całym okresie życia instrumentu finansowego.

Test SPPI jest przeprowadzany dla każdego aktywa finansowego w modelu „utrzymywane dla przepływów pieniężnych” lub „utrzymywane dla przepływów pieniężnych i na sprzedaż” na dzień początkowego ujęcia (w tym dla modyfikacji istotnej po ponownym ujęciu aktywa finansowego) oraz w przypadku zmiany warunków umowy mających wpływ na zmianę charakterystyki umownych przepływów pieniężnych.

Kategoria wyceny aktywów finansowych według zamortyzowanego kosztu

Składnik aktywów finansowych (dotyczy dłużnych aktywów finansowych) wycenia się według zamortyzowanego kosztu, jeśli spełnione są oba poniższe warunki:

■ składnik aktywów finansowych jest utrzymywany zgodnie z modelem biznesowym „utrzymywane dla przepływów pieniężnych”,

■ warunki umowy dotyczącej składnika aktywów finansowych powodują powstawanie w określonych terminach przepływów pieniężnych, które są jedynie spłatą kwoty głównej i odsetek od kwoty głównej pozostałej do spłaty (zdany test SPPI).

Wartość początkową składnika aktywów finansowych wycenianych według zamortyzowanego kosztu korygują wszelkie prowizje i opłaty mające wpływ na jego efektywny zwrot i stanowiące integralną część efektywnej stopy procentowej tego aktywa (prowizje i opłaty zaistniałe w związku z realizacją czynności wykonywanych przez Bank, a prowadzących do powstania aktywów). Prowizje i opłaty mające wpływ na efektywny zwrot z aktywów zaistniałe po dacie powstania aktywów finansowych powodują zmiany harmonogramów przyszłych przepływów pieniężnych generowanych przez te aktywa. Prowizja za udzielenie oraz podwyższenie kwoty kredytu hipotecznego, w części która może podlegać zwrotowi na rzecz klienta z tytułu wcześniejszej całkowitej spłaty, ujmowana jest jako korekta wartości bilansowej brutto tego instrumentu finansowego oraz nie podlega rozliczeniu metodą efektywnej stopy procentowej do czasu upłynięcia przewidywanego okresu ekonomicznego kredytu. Po tym okresie, korekta wartości bilansowej brutto z tytułu potencjalnego zwrotu na rzecz klienta podlega rozliczeniu w czasie metodą liniową przez pozostały okres życia instrumentu finansowego w przychody odsetkowe.

Wartość bieżącą tej kategorii aktywów ustala się przy użyciu efektywnej stopy procentowej służącej do bieżącego ustalenia (naliczenia) przychodu odsetkowego wygenerowanego przez aktywa w danym okresie, korygując ją o odpisy na oczekiwane straty kredytowe.

Kategoria wyceny aktywów finansowych do wartości godziwej przez inne dochody całkowite

Składnik aktywów finansowych (dotyczy dłużnych aktywów finansowych) jest wyceniany do wartości godziwej przez inne dochody całkowite, jeżeli spełnione są oba poniższe warunki:

■ składnik aktywów finansowych jest utrzymywany zgodnie z modelem biznesowym, którego celem jest zarówno otrzymywanie przepływów pieniężnych wynikających z umowy, jak i sprzedaż składników aktywów finansowych, oraz

Skutki zmiany wartości godziwej tych aktywów finansowych do momentu zaprzestania ujmowania składnika aktywów finansowych lub jego przeklasyfikowania odnosi się do innych dochodów całkowitych, z wyjątkiem przychodów odsetkowych, wyniku z tytułu odpisów na oczekiwane straty kredytowe oraz zysków lub strat z tytułu różnic kursowych, które ujmuje się w rachunku zysków i strat. Jeśli zaprzestano ujmowania składnika aktywów finansowych, skumulowane zyski lub straty poprzednio ujęte w innych dochodach całkowitych zostają przeklasyfikowane z pozycji inne dochody całkowite do rachunku zysków i strat.

Kategoria wyceny aktywów finansowych do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat

Jeśli aktywa finansowe nie spełniają wymienionych powyżej kryteriów kwalifikacji do wyceny według zamortyzowanego kosztu albo do wyceny do wartości godziwej przez inne dochody całkowite, są one klasyfikowane jako aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat.

Dodatkowo, w momencie początkowego ujęcia, można nieodwołalnie wyznaczyć składnik aktywów finansowych jako wyceniany w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat (opcja wyceny do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat) jeśli w ten sposób eliminuje się lub znacząco zmniejsza niespójność wyceny lub ujęcia (niedopasowanie księgowe). Opcja ta dostępna jest dla instrumentów dłużnych zarówno w modelu „utrzymywane dla przepływów pieniężnych” oraz „utrzymywane dla przepływów pieniężnych i na sprzedaż”.

Zgodnie z MSSF 9 prezentacja aktywów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat jest następująca:

1) przeznaczone do obrotu - składniki aktywów finansowych które:

■ nabyto głównie w celu sprzedaży lub odkupienia w bliskim terminie, lub

■ w momencie początkowego ujęcia stanowią część portfela określonych instrumentów finansowych, którymi zarządza się łącznie i dla których istnieją dowody bieżącego faktycznego trybu generowania krótkoterminowych zysków, lub

■ są instrumentem pochodnym (z wyjątkiem instrumentów pochodnych będących umowami gwarancji finansowej lub wyznaczonymi i skutecznymi instrumentami zabezpieczającymi),

2) aktywa finansowe nieprzeznaczone do obrotu obowiązkowo wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat - aktywa finansowe dla których warunki z testu charakterystyki przepływów pieniężnych (test SPPI) nie zostały spełnione (niezależnie od modelu biznesowego),

3) aktywa finansowe desygnowane do wyceny do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat przy początkowym ujęciu (opcja wyceny do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat).

Zysk lub stratę na składniku aktywów finansowych wycenianym do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat ujmuje się w rachunku zysków i strat.

10.3.2. Zmiana klasyfikacji aktywów finansowych

Reklasyfikacja aktywów finansowych następuje jedynie w przypadku zmiany modelu biznesowego odnoszącego się do aktywa lub grupy aktywów, wynikającego z rozpoczęcia lub zakończenia istotnej części działalności. Zmiany takie mają charakter incydentalny. Zmiana klasyfikacji jest ujmowana prospektywnie, tj. bez zmiany ujętych dotychczas skutków wyceny do wartości godziwej, odpisów czy naliczonych odsetek.

10.3.3. Zmiana szacunku kontraktowych przepływów pieniężnych - Modyfikacje

Modyfikacja to zmiana przepływów kontraktowych składnika aktywów finansowych na podstawie aneksu do umowy lub zmian warunków umowy wynikających z zewnętrznych regulacji prawnych. Modyfikacja może być istotna lub nieistotna. Nie stanowi modyfikacji zmiana przepływów kontraktowych wynikająca z realizacji warunków umownych.

Jeśli wynikające z umowy przepływy pieniężne związane ze składnikiem aktywów finansowych podlegają renegocjacji lub jakiejkolwiek innej modyfikacji, a renegocjacja lub modyfikacja nie prowadzą do zaprzestania ujmowania danego składnika aktywów finansowych („Modyfikacja Nieistotna”) ustala się aktualną wartość bilansową brutto składnika aktywów finansowych i ujmuje w rachunku zysków i strat. Wartość bilansową brutto składnika aktywów finansowych oblicza się jako obecną wartość renegocjowanych lub zmodyfikowanych przepływów pieniężnych wynikających z umowy, dyskontowanych według pierwotnej efektywnej stopy procentowej składnika aktywów finansowych (lub efektywnej stopy procentowej skorygowanej o ryzyko kredytowe w przypadku zakupionych lub utworzonych składników aktywów finansowych z utratą wartości) bądź, w stosownych przypadkach wskazanych w MSSF 9, według zaktualizowanej efektywnej stopy procentowej. Wszelkie koszty i opłaty korygują wartość bilansową zmodyfikowanego składnika aktywów finansowych i są amortyzowane w okresie pozostającym do daty wymagalności zmodyfikowanego składnika aktywów finansowych.

W pewnych okolicznościach renegocjacja lub modyfikacja wynikających z umowy przepływów pieniężnych związanych ze składnikiem aktywów finansowych może prowadzić do zaprzestania ujmowania istniejącego składnika aktywów finansowych. Jeżeli modyfikacja składnika aktywów finansowych powoduje zaprzestanie ujmowania istniejącego składnika aktywów finansowych, a następnie ujęcie zmodyfikowanego składnika aktywów finansowych, zmodyfikowany składnik aktywów uznaje się za nowy składnik aktywów finansowych („Modyfikacja Istotna”). Następuje ujęcie nowego aktywa w wartości godziwej oraz kalkulacja nowej efektywnej stopy procentowej zastosowanej do nowego aktywa. W przypadku, gdy charakterystyka zmodyfikowanego nowego aktywa finansowego (po zawarciu aneksu) odpowiada warunkom rynkowym, jego wartość godziwa równa jest jego wartości bilansowej netto.

Ocena czy dana modyfikacja aktywów finansowych jest modyfikacją istotną czy nieistotną zależy od spełnienia kryteriów jakościowych oraz ilościowych.

Przyjęte Kryteria Jakościowe są następujące:

■ zmiana dłużnika, za wyjątkiem zmiany wynikającej ze śmierci dłużnika,

■ wprowadzenie do umowy cechy umownej powodującej naruszenie testu charakterystyk przepływów pieniężnych lub usunięcie tej cechy.

Wystąpienie przynajmniej jednego z tych kryteriów skutkuje wystąpieniem modyfikacji istotnej.

Przyjęte Kryteria Ilościowe są następujące:

■ test 10% polegający na analizie zmiany warunków umownych składnika aktywa finansowego skutkującej powstaniem różnicy między wartością przyszłych przepływów pieniężnych wynikających ze zmienionego aktywa finansowego, zdyskontowanych oryginalną efektywną stopą procentową a wartością analogicznych przyszłych przepływów wynikających z pierwotnego składnika aktywa finansowego zdyskontowanych tą samą stopą procentową;

■ zwiększenie zaangażowania dłużnika, które obejmuje wartość zwiększenia kapitału i udzielonych zobowiązań pozabilansowych powyżej 10% w stosunku do kapitału i zobowiązań pozabilansowych sprzed podwyższenia dla każdej pojedynczej ekspozycji;

■ wydłużenie pierwotnego okresu kredytowania kredytów mieszkaniowych o więcej niż 4 lata.

Wystąpienie kryterium ilościowego powyżej 10% skutkuje uznaniem modyfikacji za istotną, natomiast wystąpienie kryterium ilościowego na poziomie równym lub poniżej 10% oraz nieistotne wydłużenie okresu finansowania skutkuje uznaniem modyfikacji za nieistotną.

Sposób ujęcia zysków lub strat z tytułu zaprzestania ujmowania aktywów i zobowiązań finansowych niewycenianych do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat (w tym z tytułu sprzedaży lub istotnej modyfikacji) oraz wyniku na modyfikacji nieistotnej został opisany w Nocie 10.3.5.

10.3.4. Wycena aktywów finansowych nabytych lub udzielonych z utratą wartości (POCI)

Aktywa nabyte lub udzielone z utratą wartości ze względu na ryzyko kredytowe (dalej „POCI” - ang. purchased or originated credit-impaired asset) dotyczą aktywów finansowych o charakterze dłużnym, wycenianych według zamortyzowanego kosztu oraz wycenianych do wartości godziwej przez inne dochody całkowite, tj. kredytów oraz dłużnych papierów wartościowych, które na moment nabycia lub udzielenia miały już utratę wartości.

Głównym źródłem powstawania w Banku aktywów POCI jest przeprowadzenie restrukturyzacji skutkującej istotną modyfikacją na umowach z rozpoznaną utratą wartości.

10.3.5. Ujmowanie zysków lub strat z tytułu zaprzestania ujmowania instrumentów finansowych niewycenianych do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat oraz wyniku na modyfikacji

Zyski lub straty z tytułu zaprzestania ujmowania aktywów i zobowiązań finansowych niewycenianych do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat (w tym z tytułu sprzedaży lub istotnej modyfikacji) ujmuje się w pozycji „Zyski lub straty z tytułu zaprzestania ujmowania aktywów i zobowiązań finansowych niewycenianych do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat”.

Wynik z tytułu modyfikacji nieistotnej aktywów finansowych ujmuje się w pozycji „Przychody odsetkowe”.

Obie powyższe pozycje rachunku zysków i strat prezentuje się w podziale na instrumenty finansowe:

■ wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite,

■ wyceniane według zamortyzowanego kosztu.

11. Istotne zmiany zasad rachunkowości oraz objaśnienie różnic między wcześniej publikowanymi sprawozdaniami

Nie wystąpiły.

12. Nowe standardy i interpretacje oraz zmiany do nich

12.1 Nowe standardy i interpretacje oraz zmiany do opublikowanych standardów i interpretacji obowiązujące od 1 stycznia 2023 roku

W związku z obowiązywaniem od 1 stycznia 2023 roku zmian do MSR 1 Prezentacja sprawozdań finansowych oraz Wytycznych Rady MSSF w zakresie ujawnień dotyczących polityk rachunkowości w praktyce została dokonana analiza polityk zawartych w sprawozdaniu finansowym w celu usunięcia zapisów pochodzących wprost z MSSF/MSR oraz uszczegółowienia informacji specyficznych dla Banku.

Wprowadzenie MSSF 17 Umowy ubezpieczeniowe oraz zmiany do:

■ MSR 8 Zasady (polityka) rachunkowości, zmiany wartości szacunkowych i korygowanie błędów w zakresie definicji wartości szacunkowych;

■ MSR 12 Podatek dochodowy dotyczące obowiązku ujmowania odroczonego podatku dochodowego w związku z aktywami i zobowiązaniami powstałymi w ramach pojedynczej transakcji oraz przewidujące czasowe zwolnienie z wymogu ujmowania podatku odroczonego wynikającego z uchwalonego prawa podatkowego, które implementuje modelowe zasady Filaru II;

■ MSSF 17 Umowy ubezpieczeniowe

nie mają istotnego wpływu na sprawozdanie finansowe Banku.

12.2 Nowe standardy i interpretacje oraz zmiany do nich, które zostały opublikowane, a także zostały zatwierdzone przez Unię Europejską, a nie weszły jeszcze w życie i nie zostały jeszcze zastosowane przez Bank

Zmiany do:

■ MSR 1 Prezentacja sprawozdań finansowych, w zakresie klasyfikacji zobowiązań jako krótkoterminowych lub długoterminowych;

■ MSSF 16 Leasing, w zakresie zobowiązania leasingowego w transakcjach sprzedaży i leasingu zwrotnego;

■ MSR 7 Sprawozdanie z przepływów pieniężnych oraz MSSF 7 Instrumenty finansowe: ujawnienie informacji w zakresie ujawniania informacji na temat umów finansowych z dostawcami;

■ MSR 21 Skutki zmian kursów wymiany walut obcych;

nie będą miały istotnego wpływu na sprawozdanie finansowe Banku.

NOTY UZUPEŁNIAJĄCE DO RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT

13. Przychody i koszty z tytułu odsetek

Zasady rachunkowości

Przychody i koszty z tytułu odsetek obejmują odsetki, w tym premię i dyskonto z tytułu instrumentów finansowych wycenianych według zamortyzowanego kosztu oraz instrumentów wycenianych do wartości godziwej. W przychodach i kosztach odsetkowych ujmowane są również rozliczane w czasie z zastosowaniem efektywnej stopy procentowej opłaty i prowizje otrzymane i zapłacone, wchodzące w skład wyceny instrumentu finansowego.

Przychody i koszty z tytułu odsetek ujmowane są z zastosowaniem metody efektywnej stopy procentowej, za wyjątkiem:

■ aktywów finansowych zakupionych lub udzielonych z utratą wartości ze względu na ryzyko kredytowe (tzw. aktywa POCI). Przychody odsetkowe od tych aktywów oblicza się od wartości bilansowej netto przy zastosowaniu efektywnej stopy procentowej skorygowanej o ryzyko kredytowe rozpoznane dla całego okresu życia aktywa,

■ składników aktywów finansowych niebędących zakupionymi lub udzielonymi składnikami aktywów finansowych z utratą wartości ze względu na ryzyko kredytowe, które następnie stały się składnikami aktywów finansowych dotkniętymi utratą wartości ze względu na ryzyko kredytowe. Przychody odsetkowe od tych aktywów oblicza się od wartości bilansowej netto przy zastosowaniu pierwotnej efektywnej stopy procentowej z momentu rozpoznania przesłanki utraty wartości tego aktywa.

W przychodach odsetkowych jest również ujmowany wynik z tytułu modyfikacji nieistotnej aktywów finansowych, w tym w 2022 roku w szczególności wynikający z opisanych w Nocie 26 Ustawowych wakacji kredytowych.

Przychody i koszty z tytułu sprzedaży produktów ubezpieczeniowych powiązanych z kredytami i pożyczkami

Bank nie oferuje produktów ubezpieczeniowych powiązanych z kredytami i pożyczkami.

Informacje finansowe

PRZYCHODY Z TYTUŁU ODSETEK O CHARAKTERZE ZBLIŻONYM DO PRZYCHODÓW ODSETKOWYCH	01.01.2023 - 31.12.2023	01.01.2022 - 31.12.2022

Przychody z tytułu odsetek obliczone przy zastosowaniu metody efektywnej stopy procentowej, w tym:	1 641 080	814 458
od instrumentów finansowych wycenianych według zamortyzowanego kosztu, w tym:	1 575 532	756 803
kredytów i pożyczek wobec klientów, w tym:	1 572 742	753 552
wynik z tytułu modyfikacji nieistotnej, w tym ujęcie korekty z tytułu wakacji kredytowych	(3 392)	(654 997)
należności od banków oraz od utrzymywania rezerwy obowiązkowej	2 790	3 251
od instrumentów wycenianych do wartości godziwej przez inne dochody całkowite, w tym:	65 548	57 655
dłużnych papierów wartościowych	65 548	57 655

Razem	1 641 080	814 458
w tym: przychody z tytułu odsetek od instrumentów finansowych z rozpoznaną utratą wartości	4 107	1 044

KOSZTY Z TYTUŁU ODSETEK I O CHARAKTERZE ZBLIŻONYM DO KOSZTÓW ODSETKOWYCH	01.01.2023 - 31.12.2023	01.01.2022 - 31.12.2022

Koszty z tytułu odsetek od instrumentów finansowych wycenianych według zamortyzowanego kosztu, w tym:	(840 734)	(672 427)
otrzymanych kredytów oraz wykorzystania limitu w rachunku	(410 059)	(334 495)
wyemitowanych listów zastawnych	(309 767)	(237 289)
wyemitowanych obligacji	(120 742)	(100 556)
zobowiązań z tytułu leasingu	(166)	(87)
Koszty o charakterze zbliżonym do odsetek od instrumentów wycenianych do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat, w tym:	(435 079)	(462 783)
transakcji zabezpieczających CIRS (netto)	(432 680)	(461 326)
transakcji zabezpieczających IRS (netto)	(2 399)	(1 457)

Razem	(1 275 813)	(1 135 210)

14. Przychody i koszty z tytułu prowizji i opłat

Zasady rachunkowości

Przychody z tytułu prowizji i opłat ujmuje się z chwilą wykonania usługi.

Do przychodów zaliczane są jednorazowo opłaty pobierane przez Bank za wykonanie czynności niezwiązanych bezpośrednio z powstaniem kredytów.

Do kosztów prowizyjnych zalicza się opłaty i prowizje rozliczane w czasie metodą liniową, zapłacone w związku z pozyskanym przez Bank finansowaniem o nieustalonym harmonogramie przyszłych przepływów pieniężnych, dla których nie można ustalić efektywnej stopy procentowej oraz związane z programami emisji, jak również koszty poniesione przez Bank w związku ze sporządzeniem przez rzeczoznawców majątkowych ekspertyz Bankowo-Hipotecznej Wartości Nieruchomości (BHWN) dla kredytów udzielanych.

Informacje finansowe

PRZYCHODY Z TYTUŁU PROWIZJI I OPŁAT	01.01.2023 - 31.12.2023	01.01.2022 - 31.12.2022
Prowizja z tytułu wcześniejszej całkowitej lub częściowej spłaty kredytu	3 869	7 238
Opłata za kontrolę nieruchomości	155	287
Opłata za wycenę nieruchomości	952	258
Pozostałe	1 237	951

Razem	6 213	8 734

KOSZTY Z TYTUŁU PROWIZJI I OPŁAT	01.01.2023 - 31.12.2023	01.01.2022 - 31.12.2022
Sporządzanie przez rzeczoznawców majątkowych ekspertyz Bankowo-Hipotecznej Wartości Nieruchomości (BHWN)	(2 145)	(693)
Koszty związane z programami emisji obligacji	(2 242)	(1 993)
Koszty związane z liniami kredytowymi	(3 024)	(4 038)
Koszty związane z programami emisji listów zastawnych	(1 342)	(996)
Koszty ubezpieczenia kredytów	(226)	(943)
Prowizje za inne usługi operacyjne	(275)	(290)
Koszty windykacji i pośrednictwa sprzedaży zabezpieczeń	(70)	(23)

Razem	(9 324)	(8 976)

15. Wynik na operacjach finansowych

Zasady rachunkowości

Wynik na operacjach finansowych zawiera zyski i straty powstałe w wyniku zbycia instrumentów finansowych zaliczonych do aktywów/zobowiązań finansowych wycenianych do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat (zarówno przeznaczonych do obrotu jak i wyznaczonych przy początkowym ujęciu jako wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat) oraz efekt ich wyceny do wartości godziwej.

W pozycji tej ujmowana jest również część nieefektywna zabezpieczenia zmienności przepływów pieniężnych dla strategii zabezpieczających, w których instrumentem zabezpieczającym są kontrakty Interest Rate Swap (IRS).

Informacje finansowe

WYNIK NA OPERACJACH FINANSOWYCH	01.01.2023 - 31.12.2023	01.01.2022 - 31.12.2022

Wynik z tytułu instrumentów pochodnych, w tym:	(13)	15
Wynik z tytułu instrumentów pochodnych IRS z tytułu nieefektywności rachunkowości zabezpieczeń	(13)	15

Razem	(13)	15

Bank zawiera i utrzymuje instrumenty pochodne IRS wyłącznie w celach zabezpieczających.

16. Wynik z pozycji wymiany

Zasady rachunkowości

Wynik z pozycji wymiany obejmuje:

■ dodatnie i ujemne różnice kursowe, zarówno zrealizowane, jak i niezrealizowane, wynikające z wyceny aktywów i zobowiązań walutowych według obowiązującego na koniec okresu sprawozdawczego średniego kursu ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski;

■ wynik z tytułu instrumentów pochodnych, tj. Cross Currency Interest Rate Swap (CIRS) oraz Foreign Exchange Forward (FX-Forward) w okresie spekulacyjnym oraz w części nieefektywnej zabezpieczenia przepływów pieniężnych dla strategii zabezpieczających, w których instrumentem zabezpieczającym są kontrakty CIRS oraz FX-Forward.

Informacje finansowe

WYNIK Z POZYCJI WYMIANY	01.01.2023 - 31.12.2023	01.01.2022 - 31.12.2022

Wynik z rewaluacji	4 169	(495)
Wynik z tytułu instrumentów pochodnych (CIRS, FX-Forward) w okresie spekulacyjnym (przed desygnacją do rachunkowości zabezpieczeń oraz z tytułu końcowego rozliczenia transakcji)	(7 773)	853
Wynik z tytułu instrumentów pochodnych (CIRS, FX-Forward) z tytułu nieefektywności rachunkowości zabezpieczeń	(553)	(20)

Razem	(4 157)	338

Bank zawiera i utrzymuje instrumenty pochodne CIRS i FX-Forward wyłącznie w celach zabezpieczających.

17. Wynik z tytułu odpisów na oczekiwane straty kredytowe

Zasady rachunkowości

Zasady rachunkowości dotyczące rozpoznania wyniku z tytułu odpisów na oczekiwane straty kredytowe zostały opisane dla poszczególnych pozycji odpowiednio w Notach: 27 oraz 45.2. Na wynik z tytułu odpisów na oczekiwane straty kredytowe składają się utworzenia oraz rozwiązania odpisów na kredyty i pożyczki wobec klientów i rezerw na zobowiązania warunkowe udzielone finansowe związane z nieuruchomioną częścią kredytów mieszkaniowych.

Informacje finansowe

WYNIK Z TYTUŁU ODPISÓW NA OCZEKIWANE STRATY KREDYTOWE	Nota	01.01.2023 - 31.12.2023	01.01.2022 - 31.12.2022

Wynik z tytułu odpisów na kredyty i pożyczki wobec klientów	26,27	(7 647)	(5 954)
Wynik z tytułu odpisów na papiery wartościowe	25,27	75	(111)
Wynik z tytułu rezerw na zobowiązania warunkowe udzielone finansowe związane z nieuruchomioną częścią kredytów mieszkaniowych	35,27	(21)	12

Razem		(7 593)	(6 053)

18. Ogólne koszty administracyjne

Zasady rachunkowości

Świadczenia pracownicze

Świadczenia pracownicze obejmują koszty wynagrodzeń oraz ubezpieczeń społecznych (w tym z tytułu rezerw na świadczenia emerytalno – rentowe, które szczegółowo opisano w Nocie 35 „Rezerwy”).

Bank tworzy również w ciężar kosztów wynagrodzeń rozliczenia okresowe z tytułu kosztów przypadających na bieżący okres, które wypłacone zostaną w przyszłym okresie, w tym premii oraz z tytułu niewykorzystanych urlopów wypoczynkowych po uwzględnieniu wszystkich pozostających do wykorzystania zaległych dni urlopów.

Świadczenia pracownicze obejmują również program zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze, którego część ujmowana jest jako zobowiązanie z tytułu płatności na bazie wartości księgowej netto akcji fantomowych rozliczonych w środkach pieniężnych. Program jest ujmowany na podstawie MSR 19 Świadczenia pracownicze i został opisany w Rozdziale 6.6 Sprawozdania Zarządu z działalności PKO Banku Hipotecznego SA za rok zakończony 31 grudnia 2023 roku.

Koszty rzeczowe

Ujmuje się tu m.in. następujące pozycje: koszty usług z tytułu czynności wspomagających oraz obsługi kredytów świadczonych w ramach Umowy Outsourcingowej (opisanej w Nocie 41.1 „Transakcje z jednostkami powiązanymi kapitałowo”), koszty usług obcych wynikających z innych umów oraz koszty informatyczne.

Opłaty leasingowe w odniesieniu do umów leasingu krótkoterminowego i niskocennego ujmowane są jako koszty w rachunku zysków i strat metodą liniową w okresie trwania leasingu.

Amortyzacja

Zasady amortyzacji szczegółowo opisano w Nocie 28 „Wartości niematerialne i rzeczowe aktywa trwałe”

Informacje finansowe

OGÓLNE KOSZTY ADMINISTRACYJNE	01.01.2023 - 31.12.2023	01.01.2022 - 31.12.2022

Świadczenia pracownicze	(19 757)	(16 346)
Koszty rzeczowe	(25 957)	(25 611)
Amortyzacja, w tym:	(1 662)	(1 384)
rzeczowe aktywa trwałe	(203)	(69)
aktywa z tytułu prawa do użytkowania, w tym:	(1 334)	(1 215)
nieruchomości	(1 134)	(1 008)
samochodów	(200)	(207)
wartości niematerialne	(125)	(100)

Razem	(47 376)	(43 341)

ŚWIADCZENIA PRACOWNICZE	01.01.2023 - 31.12.2023	01.01.2022 - 31.12.2022

Wynagrodzenia, w tym:	(16 859)	(14 078)
rezerwa na świadczenia emerytalno-rentowe	(42)	(26)
koszty składek Pracowniczego Programu Emerytalnego	(390)	(342)
Narzuty na wynagrodzenia	(2 434)	(1 936)
Inne świadczenia na rzecz pracowników	(464)	(332)

Razem	(19 757)	(16 346)

KOSZTY RZECZOWE	01.01.2023 - 31.12.2023	01.01.2022 - 31.12.2022

Usługi z tytułu czynności wspomagających świadczonych w ramach Umowy Outsourcingowej 1)	(4 615)	(3 924)
Obsługa kredytów udzielonych oraz nabytych wierzytelności świadczona w ramach Umowy Outsourcingowej 1)	(14 665)	(15 722)
Usługi obce z tytułu innych umów	(2 318)	(2 195)
Koszty informatyczne	(1 800)	(1 700)
Koszty ubezpieczeń majątkowych i osobowych	(691)	(621)
Koszty związane z krótkoterminowymi umowami leasingowymi	(0)	(5)
Koszty związane z umowami leasingowymi aktywów o niskiej wartości, które nie są umowami krótkoterminowymi, koszty z tytułu podatku od towarów i usług nie podlegającego odliczeniu oraz koszty opłat eksploatacyjnych	(919)	(714)
Pozostałe	(949)	(730)

Razem	(25 957)	(25 611)

1) Umowa Outsourcingowa została opisana w Nocie 41.1 „Transakcje z jednostkami powiązanymi kapitałowo”

19. Koszty z tytułu obciążeń regulacyjnych

Wybrane zasady rachunkowości

Składka na BFG	Zgodnie z Interpretacją Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej (KIMSF) nr 21 „Opłaty publiczne” – składki wnoszone przez Bank na rzecz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (BFG) są ujmowane w rachunku zysków i strat w momencie zajścia zdarzenia obligującego. Bank wnosi składkę na fundusz przymusowej restrukturyzacji banków raz do roku. Składka ta nie stanowi kosztu uzyskania przychodów.
Opłaty na rzecz KNF	Opłaty ponoszone przez Bank na rzecz Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) zgodnie z KIMSF 21 „Opłaty publiczne” ujmowane są w rachunku zysków i strat w momencie zajścia zdarzenia obligującego. Opłata na pokrycie kosztów nadzoru bankowego oraz opłata wnoszona przez emitenta innych niż akcje papierów wartościowych wnoszone są raz do roku. Opłaty na rzecz KNF stanowią kosztu uzyskania przychodu.
Składka na FWK	Składka na Fundusz Wsparcia Kredytobiorców (FWK) w 2022 roku wynika z art. 89 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 2022 roku o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom, która nałożyła łącznie na kredytodawców obowiązek zasilenia FWK kwotą 1,4 mld zł do dnia 31 grudnia 2022 roku. Składka na FWK nie stanowi kosztu uzyskania przychodu.

Informacje finansowe

KOSZTY Z TYTUŁU OBCIĄŻEŃ REGULACYJNYCH	01.01.2023 - 31.12.2023	01.01.2022 - 31.12.2022

Składka na Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG), w tym:	(18 520)	(27 553)
na fundusz przymusowej restrukturyzacji	(18 520)	(27 553)
Opłaty na rzecz Komisji Nadzoru Finansowego	(3 128)	(3 246)
Składka na Fundusz Wsparcia Kredytobiorców	-	(6 049)
Pozostałe podatki i opłaty	(736)	(479)

Razem	(22 384)	(37 327)

20. Podatek od niektórych instytucji finansowych

W kalkulacji podatku od niektórych instytucji finansowych podstawę opodatkowania, w przypadku banków, stanowi nadwyżka sumy aktywów podmiotu ponad 4 miliardy PLN wynikająca z zestawienia obrotów i sald na koniec każdego miesiąca. Banki są uprawnione do pomniejszenia podstawy opodatkowania m.in. o wartość funduszy własnych, a także wartość posiadanych skarbowych papierów wartościowych. Stawka podatku wynosi 0,0366% miesięcznie, a podatek jest płacony miesięcznie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu którego dotyczy. Zapłacony podatek nie stanowi kosztu uzyskania przychodu na potrzeby podatku dochodowego od osób prawnych. Koszt z tytułu podatku od niektórych instytucji finansowych za rok 2023 wyniósł 57 992 tys. PLN, natomiast za 2022 rok wyniósł 69 569 tys. PLN.

21. Podatek dochodowy

Ujęcie

Podatek dochodowy obejmuje podatek bieżący oraz podatek odroczony. Podatek dochodowy bieżący ujmowany jest w rachunku zysków i strat. Podatek dochodowy odroczony w zależności od źródła pochodzenia różnic przejściowych, ujmowany jest w rachunku zysków i strat lub w innych dochodach całkowitych.

Podatkowa grupa kapitałowa

Na podstawie umowy z dnia 3 listopada 2021 roku PKO Bank Polski SA, jako spółka dominująca, łącznie z dwoma spółkami zależnymi: PKO Bankiem Hipotecznym SA oraz PKO Leasing SA wydłużyły funkcjonowanie Podatkowej Grupy Kapitałowej Powszechnej Kasy Oszczędności Banku Polskiego Spółki Akcyjnej („PGK PKO Banku Polskiego SA” oraz „PGK”) o okres kolejnych 3 lat podatkowych, tj. do 31 grudnia 2024 roku. Umowa ta została zarejestrowana przez Naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie.

Podatkowa grupa kapitałowa jest instytucją prawa podatkowego przewidzianą przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Jej utworzenie oznacza konsolidację dochodów spółek wchodzących w jej skład dla celów opodatkowania podatkiem dochodowym oraz umożliwia skorzystanie z innych, zapewniających w szczególności ułatwienia operacyjne, przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, które dedykowane są podatkowym grupom kapitałowym.

Rozliczenia w PGK

W związku z uczestnictwem PKO Banku Hipotecznego SA w PGK, należność z tytułu bieżącego podatku dochodowego jest należnością od spółki dominującej w PGK, tj. PKO Banku Polskiego SA.

W 2022 roku zostały spełnione warunki do wpłacania przez PGK zaliczek w formie uproszczonej, w związku z czym każda ze Spółek zależnych tworzących PGK przekazywała Spółce dominującej miesięczną zaliczkę w wysokości 1/12 podatku należnego od dochodu Spółki zależnej wykazanego w zeznaniu PGK za rok 2020. Ponieważ w 2022 roku PKO Bank Hipoteczny SA w końcowym rozliczeniu wygenerował stratę podatkową, to suma wpłaconych Spółce dominującej w ciągu roku zaliczek uproszczonych spowodowała powstanie należności z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych.

W związku z oczekiwanym poniesieniem przez PKO Bank Hipoteczny SA straty podatkowej w 2023 roku ustalono, że w 2023 roku Bank nie będzie wpłacał miesięcznych zaliczek do Spółki dominującej w PGK.

Informacje finansowe

OBCIĄŻENIE PODATKOWE	01.01.2023 - 31.12.2023	01.01.2022 - 31.12.2022

Bieżący podatek dochodowy1)	17 567	-
Rekompensata straty podatkowej za 2022 r. z PGK	9 074	-
Korekta wcześniejszych okresów	(14)	-
Odroczony podatek dochodowy związany z powstaniem i odwróceniem się różnic przejściowych	(83 721)	70 952
Obciążenie podatkowe wykazane w rachunku zysków i strat	(57 094)	70 952
Obciążenie podatkowe wykazane w innych dochodach całkowitych związane z powstaniem i odwróceniem się różnic przejściowych	(16 146)	50 747

Razem	(73 240)	121 699

1) Wynikający ze straty podatkowej poniesionej w 2023 r. do rozliczenia z PGK

Brak wykazania w okresie 2022 r. wpływu bieżącego podatku dochodowego wynika z odniesienia wpływu poniesionej w 2022 roku straty podatkowej na aktywa z tytułu podatku odroczonego. Strata podatkowa za 2022 r. została rozliczona z PGK w I połowie 2023 roku.

UZGODNIENIE EFEKTYWNEJ STOPY PODATKOWEJ	01.01.2023 - 31.12.2023	01.01.2022 - 31.12.2022

Wynik finansowy brutto przed opodatkowaniem	222 883	(476 770)
Podatek dochodowy według ustawowej stawki podatkowej obowiązującej w Polsce, wynoszącej (19%)	(42 348)	90 586
Wpływ trwałych różnic pomiędzy wynikiem finansowym brutto a dochodem do opodatkowania podatkiem dochodowym, w tym:	(14 732)	(19 634)
podatek od niektórych instytucji finansowych	(11 019)	(13 218)
składka na BFG	(3 519)	(5 235)
składka na Fundusz Wsparcia Kredytobiorców	-	(1 149)
koszty PFRON	(14)	(11)
wpływ kosztów podatkowych z Art. 15cb Ustawy CIT (finansowanie wewnętrzne)	(95)	48
wpływ pozostałych różnic trwałych	(85)	(69)
Wpływ innych różnic pomiędzy wynikiem finansowym brutto a dochodem do opodatkowania podatkiem dochodowym, w tym korekty wcześniejszych okresów	(14)	-
Obciążenie podatkowe wykazane w rachunku zysków i strat	(57 094)	70 952

Efektywna stopa podatkowa (bez uwzględnienia korekt wcześniejszych okresów)	25,61%	14,88%

AKTYWA / (REZERWA) Z TYTUŁU PODATKU ODROCZONEGO NETTO	01.01.2023	Rachunek zysków i strat	Inne dochody całkowite	31.12.2023

Rezerwa z tytułu podatku odroczonego
Odsetki naliczone od należności od banków	68	(14)	-	54
Odsetki naliczone od kredytów i pożyczek wobec klientów	17 902	(2 614)	-	15 288
Odsetki naliczone i dyskonto od papierów wartościowych	5 534	(142)	-	5 392
Korekta wyceny metodą liniową i ESP	83 706	(39 475)	-	44 231
Koszty zapłacone rozliczane w czasie	308	(35)	-	273
Różnica między wartością bilansową i podatkową rzeczowego majątku trwałego i wartości niematerialnych oraz z tytułu prawa do użytkowania (MSSF 16)*	519	592	-	1 111
Wycena papierów wartościowych	69	-	434	503
Wycena instrumentów pochodnych	13 480	(4 571)	(5)	8 904
Rezerwa brutto z tytułu podatku odroczonego	121 586	(46 259)	429	75 756

Aktywa z tytułu podatku odroczonego
Korekta wyceny portfela kredytowego z tytułu wakacji kredytowych	116 966	(116 966)	-	-
Odsetki naliczone oraz dyskonto od zobowiązań	20 953	2 492	-	23 445
Odpisy na straty kredytowe	14 892	973	(6)	15 859
Koszty do zapłacenia	1 975	154	-	2 129
Wycena papierów wartościowych	1 153	-	(1 153)	-
Wycena instrumentów pochodnych	48 819	(8 020)	(14 558)	26 241
Różnica związana ze zobowiązaniem z tytułu leasingu (MSSF 16)*	545	556	-	1 101
Strata podatkowa i ujęcie ulgi podatkowej z Art. 15cb	9 169	(9 169)	-	-
Aktywa brutto z tytułu podatku odroczonego	214 472	(129 980)	(15 717)	68 775

Aktywa/(Rezerwa) z tytułu odroczonego podatku dochodowego (prezentowane w sprawozdaniu z sytuacji finansowej)	92 886	(83 721)	(16 146)	(6 981)

W związku z zakończeniem opisanego w Nocie 26 programu Ustawowych wakacji kredytowych wprowadzonych na lata 2022-2023 wszystkie różnice przejściowe związane z wyceną portfela kredytów i pożyczek wobec klientów zostały zaprezentowane wg. stanu na 31 grudnia 2023 r. w linii „Korekta wyceny metodą liniową i ESP”.

*Zmiana MSR 12 Podatek dochodowy, wprowadziła wymóg ujmowania podatku odroczonego od określonych transakcji, które w momencie początkowego ujęcia powodują powstanie równich kwot różnic przejściowych podlegających opodatkowaniu i odliczeniu, w czególności z tytułu leasingu. Bank zastosował od 1 stycznia 2023 roku zmieniony MSR 12, w rezultacie czego ujął skumulowany efekt początkowego zastosowania poprzez zwiększenie wartości aktywa oraz rezerwy brutto z tytułu podatku odroczonego o 516 tys. PLN.

NOTY UZUPEŁNIAJĄCE DO SPRAWOZDANIA Z SYTUACJI FINANSOWEJ

22. Kasa, środki w Banku Centralnym

Informacje finansowe

KASA, ŚRODKI W BANKU CENTRALNYM	31.12.2023	31.12.2022

Rachunek bieżący w Banku Centralnym (w tym odsetki naliczone od utrzymywanej rezerwy obowiązkowej)	306	60 696

Razem	306	60 696

Rezerwa obowiązkowa

W okresie od 30 listopada 2023 roku do 1 stycznia 2024 roku oraz w okresie od 30 listopada 2022 roku do 1 stycznia 2023 roku Bank utrzymywał rezerwę obowiązkową odpowiednio w wysokości 56 515 tys. PLN oraz 58 514 tys. PLN. Na 31 grudnia 2023 roku oprocentowanie środków na rachunku rezerwy obowiązkowej wynosiło 5,75%, natomiast na 31 grudnia 2022 roku 6,75%.

Bank może wykorzystywać w ciągu dnia środki na rachunku rezerwy obowiązkowej do bieżących rozliczeń pieniężnych na podstawie dyspozycji złożonej do Narodowego Banku Polskiego, musi jednak zapewnić utrzymanie średniego miesięcznego salda na tym rachunku w odpowiedniej wysokości wynikającej z deklaracji rezerwy obowiązkowej.

23. Należności od banków

Informacje finansowe

NALEŻNOŚCI OD BANKÓW	31.12.2023	31.12.2022

Wyceniane według zamortyzowanego kosztu
rachunki bieżące	2 421	61

Razem	2 421	61

Informacje w zakresie ekspozycji na ryzyko kredytowe związane z należnościami od banków zostało opisane w Nocie 45 „Zarządzanie ryzykiem kredytowym”.

W okresach zakończonych 31 grudnia 2023 roku oraz 31 grudnia 2022 roku nie wystąpiły transfery między koszykami dotyczące należności od banków.

24. Instrumenty pochodne zabezpieczające

Zasady rachunkowości oraz szacunki i oceny

Stosowanie rachunkowości zabezpieczeń	Na moment wejścia w życie MSSF 9, Bank podjął decyzję o dalszym stosowaniu przepisów MSR 39 i nie zastosował standardu MSSF 9 w zakresie rachunkowości zabezpieczeń. W ramach swojej działalności Bank wykorzystuje instrumenty pochodne: CIRS, IRS oraz FX-Forward wyłącznie do celów zabezpieczających zgodnie ze strategią zarządzania ryzykiem opisaną szerzej w Notach 44-46. Transakcje te zawierane są wyłącznie z PKO Bankiem Polskim SA i jako transakcje wewnątrzgrupowe zostały zwolnione z obowiązku wymiany zabezpieczeń. Wszystkie instrumenty pochodne podlegają desygnacji do rachunkowości zabezpieczeń. Rachunkowość zabezpieczeń stosowana jest przez Bank, gdy spełnione są wszystkie poniższe warunki: ■ w momencie ustanowienia zabezpieczenia formalnie wyznaczono i udokumentowano powiązanie zabezpieczające, jak również cel zarządzania ryzykiem przez jednostkę oraz strategię ustanowienia zabezpieczenia. Dokumentacja zawiera identyfikację instrumentu zabezpieczającego, zabezpieczanej pozycji lub transakcji, charakter zabezpieczanego ryzyka, a także sposób, w jaki jednostka będzie oceniała efektywność instrumentu zabezpieczającego w kompensowaniu zagrożenia zmianami wartości godziwej pozycji zabezpieczanej lub przepływów pieniężnych związanych z zabezpieczanym ryzykiem, ■ oczekuje się, że zabezpieczenie będzie wysoce efektywne w kompensowaniu zmian wartości godziwej lub przepływów pieniężnych wynikających z zabezpieczanego ryzyka, zgodnie z udokumentowaną pierwotnie strategią zarządzania ryzykiem, dotyczącą tego konkretnego powiązania zabezpieczającego, ■ w przypadku zabezpieczeń przepływów pieniężnych, planowana transakcja będąca przedmiotem zabezpieczenia, musi być wysoce prawdopodobna oraz musi podlegać ryzyku zmienności przepływów pieniężnych, które w rezultacie mogą wpływać na rachunek zysków i strat, ■ efektywność zabezpieczenia można wiarygodnie ocenić tj. wartość godziwa lub przepływy pieniężne związane z pozycją zabezpieczaną wynikające z zabezpieczanego ryzyka oraz wartość godziwa instrumentu zabezpieczającego mogą być wiarygodnie wycenione, ■ zabezpieczenie jest na bieżąco oceniane i stwierdza się jego wysoką efektywność we wszystkich okresach sprawozdawczych, na które zabezpieczenie zostało ustanowione.
Zaprzestanie stosowania rachunkowości zabezpieczeń	Bank zaprzestaje stosowania zasad rachunkowości zabezpieczeń gdy: ■ instrument zabezpieczający wygasa, zostaje sprzedany, rozwiązany lub wykonany (zastąpienia jednego instrumentu zabezpieczającego drugim lub przedłużenia terminu ważności danego instrumentu zabezpieczającego nie uważa się za wygaśnięcie lub rozwiązanie, jeśli takie zastąpienie lub przedłużenie terminu stanowi część udokumentowanej strategii zabezpieczania przyjętej przez jednostkę). W takim przypadku skumulowane zyski lub straty związane z instrumentem zabezpieczającym odnoszone bezpośrednio na inne dochody całkowite przez okres, w którym zabezpieczenie było efektywne, ujmuje się dalej w odrębnej pozycji w innych dochodach całkowitych oraz rozlicza do rachunku zysków i strat przez okres, w którym pozycja zabezpieczana trafia do rachunku zysków i strat, ■ zabezpieczenie przestaje spełniać kryteria rachunkowości zabezpieczeń. W takim przypadku skumulowane zyski lub straty związane z instrumentem zabezpieczającym odnoszone bezpośrednio na inne dochody całkowite przez okres, w którym zabezpieczenie było efektywne, ujmuje się dalej w odrębnej pozycji w innych dochodach całkowitych oraz rozlicza do rachunku zysków i strat przez okres, w którym pozycja zabezpieczana trafia do rachunku zysków i strat, ■ zaprzestano oczekiwać realizacji planowanej transakcji, wobec tego wszystkie skumulowane zyski lub straty związane z instrumentem zabezpieczającym odnoszone bezpośrednio na inne dochody całkowite przez okres, w którym zabezpieczenie było efektywne, ujmuje się w rachunku zysków i strat, ■ powiązanie zabezpieczające zostało unieważnione.
Zabezpieczenie wartości godziwej	Bank nie stosuje rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej.
Zabezpieczenie przepływów pieniężnych	Zabezpieczenie przepływów pieniężnych jest to zabezpieczenie przed zmiennością przepływów pieniężnych, które przypisać można konkretnemu rodzajowi ryzyka związanemu z ujętym składnikiem aktywów lub zobowiązaniem (takim jak całość lub część przyszłych płatności odsetkowych od zadłużenia o zmiennym oprocentowaniu) lub z wysoce prawdopodobną planowaną transakcją i które mogłyby wpływać na rachunek zysków i strat. Zmiany wartości godziwej pochodnego instrumentu zabezpieczającego wyznaczonego jako zabezpieczenie przepływów pieniężnych ujmowane są bezpośrednio w innych dochodach całkowitych w części stanowiącej efektywną część zabezpieczenia. Część nieefektywną zabezpieczenia ujmuje się w rachunku zysków i strat w pozycji „Wynik na instrumentach finansowych wycenianych do wartości godziwej” lub „Wynik z pozycji wymiany”. Ponadto kwoty odniesione bezpośrednio na inne dochody całkowite przenoszone są do rachunku zysków i strat odpowiednio do pozycji „Wynik z tytułu odsetek” oraz „Wynik z pozycji wymiany” w tym samym okresie lub okresach, w których wpływ zabezpieczanej transakcji jest odnoszony do rachunku zysków i strat. Testy efektywności obejmują wycenę transakcji zabezpieczających po pomniejszeniu o wartość odsetek naliczonych oraz różnice kursowe od nominału transakcji zabezpieczających (w przypadku transakcji CIRS oraz FX-Forward). Efektywność zabezpieczenia jest weryfikowana poprzez zastosowanie prospektywnych i retrospektywnych testów efektywności. Testy wykonywane są z częstotliwością miesięczną.
Potencjalne źródła nieefektywności	Głównymi źródłami nieefektywności zabezpieczenia mogą być: ■ uwzględnienie korekty CVA/DVA jedynie po stronie instrumentu zabezpieczającego, ■ występujące minimalne różnice w zakresie sposobu konstrukcji oraz podstawowych parametrów transakcji zabezpieczających oraz pozycji zabezpieczanych. Przeprowadzane w okresach miesięcznych testy wykazują niezmiennie wysoką efektywność stosowanych strategii zabezpieczających. Opisane w Nocie 26 Ustawowe wakacje kredytowe nie wpłynęły negatywnie na efektywność stosowanych strategii zabezpieczających.
Szacunki i oceny	Wartość godziwą instrumentów pochodnych wyznacza się stosując modele wyceny bazujące na zdyskontowanych przyszłych przepływach pieniężnych z danego instrumentu finansowego. Zmienne w modelu oraz założenia używane do wyceny obejmują, w miarę dostępności, dane pochodzące z możliwych do obserwacji rynków (np. stawki depozytów na rynku międzybankowym, kursy wymiany walut, kwotowania transakcji IRS). Wartość godziwa instrumentów pochodnych uwzględnia własne ryzyko kredytowe DVA (debit value adjustment), jak i ryzyko kredytowe kontrahenta CVA (credit value adjustment). Proces kalkulacji korekt CVA i DVA obejmuje wybór metody wyznaczenia spreadu na ryzyko kredytowe kontrahenta lub Banku (np. metoda ceny rynkowej oparta na płynnych notowaniach cen instrumentów dłużnych wyemitowanych przez kontrahenta, metoda spreadu implikowanego z kontraktów Credit Default Swap), oszacowanie prawdopodobieństwa niewypłacalności kontrahenta lub Banku oraz stopy odzysku.

Strategie zabezpieczające stosowane przez bank

Na 31 grudnia 2023 roku Bank posiadał aktywne powiązania w ramach dwóch strategii zabezpieczających.

Strategia 1	Zabezpieczenie zmienności przepływów pieniężnych generowanych przez kredyty hipoteczne w PLN z tytułu zmian referencyjnych stóp procentowych oraz listy zastawne denominowane w walucie wymienialnej z tytułu zmian kursu walutowego z wykorzystaniem instrumentów zabezpieczających CIRS oraz FX-Forward
Opis relacji zabezpieczającej	Eliminacja zmienności przepływów pieniężnych generowanych przez kredyty hipoteczne w PLN z tytułu zmian referencyjnych stóp procentowych oraz listy zastawne denominowane w walucie wymienialnej (EUR) z tytułu zmian kursu walutowego, z wykorzystaniem instrumentów zabezpieczających CIRS oraz serii transakcji FX-Forward w walucie wymienialnej stanowiących zabezpieczenie ekspozycji walutowej o zapadalności w terminach płatności kuponów z listów zastawnych w walucie wymienialnej.
Zabezpieczane ryzyko	Ryzyko walutowe i ryzyko stóp procentowych.
Instrumenty zabezpieczające	■ transakcje CIRS, w których Bank płaci kupon oparty o zmienną stopę PLN, a otrzymuje kupon oparty o stałą stopę właściwą dla waluty wymienialnej (EUR). W przypadku ogłoszenia przez sąd upadłości PKO Banku Hipotecznego SA następuje automatyczne wydłużenie transakcji CIRS o 12 miesięcy na warunkach określonych w dniu zawarcia transakcji, ■ opcjonalnie seria transakcji FX-Forward w walucie wymienialnej stanowiących zabezpieczenie ekspozycji walutowej o zapadalności w terminach płatności kuponów z listów zastawnych w walucie wymienialnej.
Pozycja zabezpieczana	■ część portfela kredytów mieszkaniowych ujętych w Rejestrze Zabezpieczenia Hipotecznych Listów Zastawnych o zmiennym oprocentowaniu w PLN. Oprocentowanie kredytów jest indeksowane do stopy WIBOR 3M. Marża na kredytach hipotecznych jest wyłączona z zabezpieczenia, ■ listy zastawne wyemitowane w walucie wymienialnej o stałym oprocentowaniu.
Okres w którym oczekuje się wystąpienia przepływów	Okres, w którym oczekuje się wystąpienia przepływów pieniężnych oraz kiedy należy oczekiwać wywarcia przez nie wpływu na wyniki: styczeń 2024 roku – czerwiec 2025 roku.

INSTRUMENTY POCHODNE ZABEZPIECZAJĄCE	WARTOŚĆ NOMINALNA INSTRUMENTÓW POCHODNYCH ZABEZPIECZAJĄCYCH		WARTOŚĆ BILANSOWA (WARTOŚĆ GODZIWA) INSTRUMENTÓW ZABEZPIECZAJĄCYCH		NIEEFEKTYWNA CZĘŚĆ ZABEZPIECZENIA PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH ROZPOZNANA W RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT	ZMIANA WARTOŚCI GODZIWEJ INSTRUMENTU ZABEZPIECZAJĄCEGO OD DESYGNACJI
			Aktywa	Zobowiązania
31.12.2023
CIRS EUR/PLN	noga stała EUR	1 523 890	55 353	209 290	(543)	(150 880)
	noga zmienna PLN	6 692 499
FX-Forward	kupno EUR	898	30	527	(10)
	sprzedaż EUR	33
31.12.2022
CIRS EUR/PLN	noga stała EUR	2 023 750	507 982	16 835	(20)	486 944
	noga zmienna PLN	8 823 403
FX-Forward	kupno EUR	1 014	70	46	-
	sprzedaż EUR	222

Średnia stała stopa procentowa ważona nominałem dla transakcji CIRS wynosiła 1,215% na 31 grudnia 2023 roku, natomiast 1,071% na 31 grudnia 2022 roku.

POZYCJE ZABEZPIECZANE	WARTOŚĆ BILANSOWA POZYCJI ZABEZPIECZANYCH	POZYCJA W SPRAWOZDANIU Z SYTUACJI FINANSOWEJ	ZMIANA WARTOŚCI GODZIWEJ POZYCJI ZABEZPIECZANYCH OD DESYGNACJI
31.12.2023
kredyty w PLN o zmiennym oprocentowaniu	6 692 499	Kredyty i pożyczki wobec klientów	150 451
listy zastawne wyemitowane w walucie wymienialnej o stałym oprocentowaniu	6 629 635	Zobowiązania z tytułu wyemitowanych listów zastawnych	150 451
31.12.2022
kredyty w PLN o zmiennym oprocentowaniu	8 823 403	Kredyty i pożyczki wobec klientów	(493 546)
listy zastawne wyemitowane w walucie wymienialnej o stałym oprocentowaniu	9 494 900	Zobowiązania z tytułu wyemitowanych listów zastawnych	(493 546)

Strategia 2	Zabezpieczenie zmienności przepływów pieniężnych kredytów PLN o zmiennym oprocentowaniu wynikającej z ryzyka zmian stóp procentowych z wykorzystaniem transakcji IRS
Opis relacji zabezpieczającej	Eliminacja zmienności przepływów pieniężnych generowanych przez portfel kredytów w PLN o zmiennym oprocentowaniu wynikającej z ryzyka zmian stóp procentowych w ciągu okresu objętego zabezpieczeniem z wykorzystaniem transakcji IRS.
Zabezpieczane ryzyko	Ryzyko stóp procentowych.
Instrumenty zabezpieczające	Transakcje IRS (Interest Rate Swap), w których Bank płaci kupon oparty na zmiennej stopie WIBOR 3M, a otrzymuje kupon oparty na stałej stopie od kwoty nominalnej, na którą został zawarty.
Pozycja zabezpieczana	Część portfela złotowych kredytów mieszkaniowych indeksowanych do stopy zmiennej WIBOR 3M. Marża na kredytach hipotecznych jest wyłączona z zabezpieczenia.
Okres w którym oczekuje się wystąpienia przepływów	Okres, w którym oczekuje się wystąpienia przepływów pieniężnych oraz kiedy należy oczekiwać wywarcia przez nie wpływu na wyniki: styczeń 2024 roku – sierpień 2028 roku.

INSTRUMENTY POCHODNE ZABEZPIECZAJĄCE	WARTOŚĆ NOMINALNA INSTRUMENTÓW POCHODNYCH ZABEZPIECZAJĄCYCH		WARTOŚĆ BILANSOWA (WARTOŚĆ GODZIWA) INSTRUMENTÓW ZABEZPIECZAJĄCYCH		NIEEFEKTYWNA CZĘŚĆ ZABEZPIECZENIA PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH ROZPOZNANA W RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT	ZMIANA WARTOŚCI GODZIWEJ INSTRUMENTU ZABEZPIECZAJĄCEGO OD DESYGNACJI
INSTRUMENTY POCHODNE ZABEZPIECZAJĄCE	WARTOŚĆ NOMINALNA INSTRUMENTÓW POCHODNYCH ZABEZPIECZAJĄCYCH		Aktywa	Zobowiązania
31.12.2023
IRS PLN	PLN	60 000	-	3 370	(13)	(3 397)
31.12.2022
IRS PLN	PLN	60 000	-	8 783	15	(8 809)

Średnia stała stopa procentowa ważona nominałem dla transakcji IRS wynosiła 3,49% na 31 grudnia 2023 roku oraz 31 grudnia 2022 roku.

POZYCJE ZABEZPIECZANE	WARTOŚĆ BILANSOWA POZYCJI ZABEZPIECZANYCH	POZYCJA W SPRAWOZDANIU Z SYTUACJI FINANSOWEJ	ZMIANA WARTOŚCI GODZIWEJ POZYCJI ZABEZPIECZANYCH OD DESYGNACJI
31.12.2023
kredyty w PLN o zmiennym oprocentowaniu	60 000	Kredyty i pożyczki wobec klientów	3 384
31.12.2022
kredyty w PLN o zmiennym oprocentowaniu	60 000	Kredyty i pożyczki wobec klientów	8 816

Informacje finansowe

WARTOŚĆ BILANSOWA/WARTOŚĆ GODZIWA INSTRUMENTÓW POCHODNYCH STANOWIĄCYCH ZABEZPIECZENIE PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH	31.12.2023		31.12.2022
	Aktywa	Zobowiązania	Aktywa	Zobowiązania

IRS	-	3 370	-	8 783
CIRS	55 353	209 290	507 982	16 835
FX-Forward	30	527	70	46

Razem	55 383	213 187	508 052	25 664

Bank zawiera i utrzymuje instrumenty pochodne wyłącznie w celach zabezpieczających.

WARTOŚĆ NOMINALNA INSTRUMENTÓW ZABEZPIECZAJĄCYCH W PODZIALE NA TERMINY DO REALIZACJI NA 31 GRUDNIA 2023 ROKU	do 1 miesiąca	powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy	powyżej 3 miesięcy do 1 roku	powyżej 1 roku do 5 lat	powyżej 5 lat	Razem

IRS
PLN fixed-float	-	-	-	-	60 000	60 000
CIRS
float PLN sprzedaż	2 101 228	108 500	2 134 741	2 348 030	-	6 692 499
fixed EUR zakup (waluta oryginalna)	499 460	25 000	499 530	499 900	-	1 523 890
FX-Forward
PLN sprzedaż	2 144	-	1 978	366	-	4 488
EUR zakup (waluta oryginalna)	440	-	393	65	-	898
PLN zakup	-	-	176	-	-	176
EUR sprzedaż (waluta oryginalna)	-	-	33	-	-	33

WARTOŚĆ NOMINALNA INSTRUMENTÓW ZABEZPIECZAJĄCYCH W PODZIALE NA TERMINY DO REALIZACJI NA 31 GRUDNIA 2022 ROKU	do 1 miesiąca	powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy	powyżej 3 miesięcy do 1 roku	powyżej 1 roku do 5 lat	powyżej 5 lat	Razem

IRS
PLN fixed-float	-	-	-	-	60 000	60 000
CIRS
float PLN sprzedaż	2 130 903	-	-	6 692 500	-	8 823 403
fixed EUR zakup (waluta oryginalna)	499 860	-	-	1 523 890	-	2 023 750
FX-Forward
PLN sprzedaż	571	-	-	4 488	-	5 059
EUR zakup (waluta oryginalna)	116	-	-	898	-	1 014
PLN zakup	427	-	487	176	-	1 090
EUR sprzedaż (waluta oryginalna)	91	-	98	33	-	222

ZMIANA INNYCH DOCHODÓW CAŁKOWITYCH Z TYTUŁU ZABEZPIECZENIA PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH ORAZ NIEEFEKTYWNA CZĘŚĆ ZABEZPIECZENIA PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH	01.01.2023 - 31.12.2023	01.01.2022 - 31.12.2022

Skumulowane inne dochody całkowite z tytułu zabezpieczenia przepływów pieniężnych na początek okresu brutto	(168 427)	92 567
Zyski /(Straty) odniesione na inne dochody całkowite w okresie	(865 689)	(518 140)
Kwota przeniesiona w okresie z innych dochodów całkowitych do rachunku zysków i strat	942 281	257 146
- przychody odsetkowe	-	-
- koszty odsetkowe	435 079	462 783
- wynik z pozycji wymiany	507 202	(205 637)
Skumulowane inne dochody całkowite z tytułu zabezpieczenia przepływów pieniężnych na koniec okresu brutto	(91 835)	(168 427)
Efekt podatkowy	17 449	32 001
Skumulowane inne dochody całkowite z tytułu zabezpieczenia przepływów pieniężnych na koniec okresu netto	(74 386)	(136 426)

Nieefektywna część zabezpieczenia przepływów pieniężnych rozpoznana w rachunku zysków i strat	(566)	(5)

Wpływ w okresie na inne dochody całkowite brutto	76 592	(260 994)
Podatek odroczony z tytułu zabezpieczenia przepływów pieniężnych	(14 552)	49 589
Wpływ w okresie na inne dochody całkowite netto	62 040	(211 405)

Kalkulacje szacunków

Bank przeprowadził symulację w celu ustalenia możliwego wpływu zmian krzywych dochodowości na wycenę transakcji.

SZACUNKOWA ZMIANA WYCENY PRZY PRZESUNIĘCIU RÓWNOLEGŁYM KRZYWYCH DOCHODOWOŚCI:	31.12.2023		31.12.2022
	scenariusz +50 pb.	scenariusz -50 pb.	scenariusz +50 pb.	scenariusz -50 pb.
IRS	(1 052)	1 052	(1 102)	1 102
CIRS	(18 864)	18 864	(55 188)	55 188
FX-Forward	1	(1)	(1)	1

25. Papiery wartościowe

Zasady rachunkowości

Zasady klasyfikacji i wyceny dłużnych papierów wartościowych zostały opisane w Nocie 10.3 „Klasyfikacja i wycena instrumentów finansowych”.

Informacje finansowe

PAPIERY WARTOŚCIOWE	31.12.2023	31.12.2022

Wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite, w tym:	945 251	1 017 558
emitowane przez Skarb Państwa, obligacje skarbowe PLN	945 251	937 645
bony pieniężne NBP	-	79 913

Odpisy na oczekiwane straty kredytowe	-	(111)

Papiery wartościowe, wartość netto	945 251	1 017 447

PAPIERY WARTOŚCIOWE WEDŁUG TERMINÓW ZAPADALNOŚCI	31.12.2023	31.12.2022

Emitowane przez Skarb Państwa, obligacje skarbowe PLN
do 1 miesiąca	395 800	-
powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy	-	-
powyżej 3 miesięcy do 1 roku	-	-
powyżej 1 roku do 5 lat	549 451	937 535

Bony pieniężne NBP
do 1 miesiąca	-	79 912

Razem	945 251	1 017 447

PAPIERY WARTOŚCIOWE WEDŁUG WARTOŚCI NOMINALNEJ ORAZ ŚREDNIA RENTOWNOŚĆ	31.12.2023	31.12.2022

Emitowane przez Skarb Państwa, obligacje skarbowe PLN	922 000	922 000
Średnia rentowność	6,54%	7,35%

Bony pieniężne NBP	-	80 000
Średnia rentowność	-	6,75%

Informacje w zakresie ekspozycji na ryzyko kredytowe związane z papierami wartościowymi zostało opisane w Nocie 45 „Zarządzanie ryzykiem kredytowym”.

W okresach zakończonych 31 grudnia 2023 roku oraz 31 grudnia 2022 roku nie wystąpiły transfery między koszykami dotyczące papierów wartościowych.

Papiery wartościowe stanowiące zabezpieczenie zobowiązań

■ Zabezpieczenie zobowiązań do zapłaty składek wnoszonych do Bankowego Funduszu Gwarancyjnego

Na 31 grudnia 2023 roku wartość składki na fundusz przymusowej restrukturyzacji banków wnoszonej w formie zobowiązań do zapłaty na rzecz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego wynosiła 28 659 tys. PLN, a Bank utrzymywał na pokrycie składki obligacje skarbowe o wartości 34 986 tys. PLN. Na 31 grudnia 2022 roku było to odpowiednio 28 659 tys. PLN oraz 35 028 tys. PLN.

Środki te traktowane są jako aktywa stanowiące zabezpieczenie zobowiązań własnych, nie mogą być przedmiotem zastawu, nie mogą być obciążane w jakikolwiek sposób, nie podlegają egzekucji sądowej i administracyjnej ani nie wchodzą do masy upadłości.

■ Zabezpieczenie hipotecznych listów zastawnych

Wartość dodatkowego zabezpieczenia w Rejestrze Zabezpieczenia Hipotecznych Listów Zastawnych utrzymywanego w postaci papierów wartościowych wyemitowanych przez Skarb Państwa denominowanych w PLN wynosiła 205 000 tys. PLN na 31 grudnia 2023 roku oraz 285 000 tys. PLN na 31 grudnia 2022 roku. Ujawnienie w zakresie aktywów w Rejestrze Zabezpieczenia Hipotecznych Listów Zastawnych zostało opisane w Nocie 32 „Zobowiązania z tytułu wyemitowanych listów zastawnych”.

26. Kredyty i pożyczki wobec klientów

Zasady rachunkowości

Zasady klasyfikacji i wyceny kredytów i pożyczek udzielonych klientom zostały opisane w Nocie 10 „Ogólne zasady rachunkowości dotyczące instrumentów finansowych”.

Bank koryguje wartość bilansową brutto kredytów mieszkaniowych wycenianych według zamortyzowanego kosztu ujmując wpływ:

 potencjalnych zwrotów kosztów dla klientów z tytułu przewidywanej przedterminowej spłaty w przyszłości czynnych kredytów mieszkaniowych;

 tzw. ustawowych wakacji kredytowych ujęty w drugiej połowie 2022 roku

Ustawowe wakacje kredytowe wprowadzone zostały ustawą z dnia 7 lipca 2022 roku o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom (dalej: „Ustawa”), zawierającą pakiet wsparcia dla kredytobiorców spłacających kredyty hipoteczne. Zgodnie z założeniami Ustawy ustawowe wakacje kredytowe dotyczyły kredytów hipotecznych udzielonych w złotych polskich i dawały możliwość zawieszenia spłaty kredytu na 8 miesięcy w latach 2022 – 2023 – po dwa miesiące w III i IV kwartale 2022 roku i po jednym miesiącu w każdym z czterech kwartałów 2023 roku. Z zawieszenia spłaty kredytu mógł skorzystać klient, jeśli umowa została zawarta przed 1 lipca 2022 roku, a okres kredytowania kończył się po 31 grudnia 2022 roku. Z wakacji kredytowych można było skorzystać wyłącznie w przypadku jednego kredytu. Harmonogram spłaty rat kredytowych, w przypadku skorzystania przez klienta z tego udogodnienia, ulegał wydłużeniu o liczbę wykorzystanych miesięcy wakacji kredytowych.

Bank uważa, iż uprawnienia klientów do skorzystania przez nich z zawieszenia spłat kredytu stanowiły ustawową modyfikację przepływów pieniężnych, która nastąpiła w dniu podpisania Ustawy przez Prezydenta tj. 14 lipca 2022 roku.

W związku z powyższym w drugiej połowie 2022 roku Bank skorygował wartość bilansową brutto kredytów mieszkaniowych dokonując pomniejszenia przychodu odsetkowego. Wartość korekty została ustalona jako różnica wartości bieżącej szacowanych przepływów pieniężnych, wynikających z umów kredytowych, uwzględniającej zawieszenie płatności rat oraz bieżącej wartości bilansowej brutto portfela kredytowego. Kalkulacja straty oparta była na założeniu, że około 63% klientów posiadających kredyt hipoteczny udzielony w PLN zdecyduje się na skorzystanie z wakacji kredytowych (współczynnik partycypacji klientów).

Do końca grudnia 2023 roku 69,5 tysięcy klientów Banku złożyło wniosek o zawieszenie spłaty jednej lub więcej rat kredytu hipotecznego, co stanowiło 61% liczby oraz 71% wartości kredytów ogółem, które mogły być objęte wakacjami kredytowymi. Łączna liczba zawnioskowanych zawieszeń według stanu na 31 grudnia 2023 roku wyniosła 495 tysięcy, co stanowi 54% maksymalnej liczby rat do zawieszenia dla wszystkich uprawnionych klientów.

W IV kwartale 2023 roku Bank dokonał oszacowania faktycznego poziomu straty z tytułu wakacji kredytowych biorąc pod uwagę m.in. dane empiryczne dotyczące współczynnika partycypacji korzystania klientów z wakacji kredytowych oraz przedpłat dokonywanych przez klientów w okresie trwania programu ustawowych wakacji kredytowych.

Na podstawie wyników powyższej analizy w IV kwartale 2023 roku Bank dokonał częściowego odwrócenia straty z tytułu wakacji kredytowych oraz proporcjonalnego zmniejszenia dotychczasowej amortyzacji tej straty. Łączny efekt ujęty w księgach Banku z tego tytułu wyniósł 22,3 mln PLN (w tym zmniejszenie straty ujętej w lipcu 2022 roku w wysokości 27,4 mln PLN oraz proporcjonalne zmniejszenie dotychczasowej amortyzacji w kwocie 5 mln PLN) – co przełożyło się na zwiększenie wyniku odsetkowego oraz zmniejszenie korekty wartości bilansowej brutto kredytów.

Obecnie wśród przedstawicieli partii politycznych reprezentowanych w Sejmie toczą się prace nad uzgodnieniem zmian do ustawy o finasowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom z dnia 7 lipca 2022 roku, które udostępniłyby kredytobiorcom możliwość skorzystania z ustawowych wakacji kredytowych również w 2024 roku. W przypadku wejścia w życie zmienionych przepisów, w zależności od przyjętych rozwiązań, mogą one mieć istotny wpływ na wynik finansowy Banku w 2024 roku. Zgodnie z przyjętą praktyką, Bank uważa, iż uprawnienia klientów do skorzystania przez nich z zawieszenia spłat kredytu na kolejne okresy będą stanowiły ustawową modyfikację przepływów pieniężnych, która nastąpi w dniu podpisania zmian do ustawy przez Prezydenta. W związku z powyższym w niniejszym sprawozdaniu finansowym efekt tych potencjalnych zmian nie został ujęty w wartości bilansowej portfela kredytów mieszkaniowych oraz rachunku zysków i strat.

Informacje finansowe

KREDYTY I POŻYCZKI WOBEC KLIENTÓW	31.12.2023	31.12.2022

Wyceniane według zamortyzowanego kosztu
Kredyty mieszkaniowe, wartość brutto, w tym:	17 992 474	19 041 457
kredyty udzielone	9 848 640	10 074 028
nabyte wierzytelności	8 143 834	8 967 429

Odpisy na oczekiwane straty kredytowe	(93 767)	(86 093)

Kredyty i pożyczki wobec klientów, wartość netto	17 898 707	18 955 364

Zaprezentowany w powyższej tabeli podział na kredyty udzielone oraz nabyte wierzytelności wynika wyłącznie ze źródła pozyskania kredytu. Bank zarządza całym portfelem kredytowym w sposób jednolity.

W 2023 roku Bank zakupił na podstawie podpisanej 17 listopada 2015 roku z PKO Bankiem Polskim SA Umowy Ramowej Sprzedaży Wierzytelności portfele wierzytelności z tytułu kredytów mieszkaniowych zabezpieczonych hipotecznie w kwocie 325 182 tys. PLN, natomiast w 2022 roku Bank nie nabywał portfeli wierzytelności.

Kredyty mieszkaniowe, które zostały wpisane do Rejestru Zabezpieczenia Hipotecznych Listów Zastawnych, stanowią zabezpieczenie wyemitowanych przez Bank listów zastawnych, co zostało opisane w Nocie 32 „Zobowiązania z tytułu wyemitowanych listów zastawnych”.

Informacje w zakresie ekspozycji na ryzyko kredytowe dla kredytów i pożyczek wobec klientów wycenianych według zamortyzowanego kosztu zostały opisane w Nocie 27 „Oczekiwane straty kredytowe”. Informacje o jakości portfela kredytowego zostały przedstawione w Nocie 45.4 „Prognozowanie i monitorowanie ryzyka kredytowego”.

27. Oczekiwane straty kredytowe

Szacunki i oceny

Odpis na oczekiwane straty kredytowe jest ujmowany w sprawozdaniu finansowym w następujący sposób:

■ Aktywa finansowe wyceniane według zamortyzowanego kosztu: odpis pomniejsza wartość bilansową brutto aktywa finansowego; zmiany wysokości odpisów odnoszone są do rachunku zysków i strat;

■ Zobowiązania udzielone warunkowe pozabilansowe o charakterze kredytowym: odpis prezentowany jest jako rezerwa po stronie zobowiązań; zmiany wysokości odpisów odnoszone są do rachunku zysków i strat;

■ Instrumenty finansowe wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite: wartość bilansowa aktywa ujętego w wartości godziwej uwzględnia wysokość odpisów; zmiana wyceny jest każdorazowo rozdzielana jednak na komponent związany z utratą wartości – ujmowany w rachunku wyników i komponent związany z pozostałymi zmianami wyceny do wartości godziwej – ujmowany w innych dochodach całkowitych.

Informacje w zakresie metodologii szacowania oczekiwanych strat kredytowych kalkulacji utraty wartości ekspozycji kredytowych zostały opisane w Nocie 45.2 „Odpisy z tytułu oczekiwanych strat kredytowych”.

Informacje finansowe

Aktywa finansowe i odpisy na oczekiwane straty kredytowe

AKTYWA FINANSOWE I ODPISY NA OCZEKIWANE STRATY KREDYTOWE NA 31 GRUDNIA 2023 ROKU	Aktywa, w przypadku których nie nastąpił znaczny wzrost ryzyka kredytowego od ich początkowego ujęcia (Koszyk 1)		Aktywa, dla których nastąpił znaczny wzrost ryzyka kredytowego od ich początkowego ujęcia, bez utraty wartości (Koszyk 2)		Aktywa z utratą wartości (Koszyk 3)		Razem		w tym aktywa nabyte lub udzielone z utratą wartości (POCI)
	Wartość brutto	Odpisy	Wartość brutto	Odpisy	Wartość brutto	Odpisy	Wartość brutto	Odpisy	Wartość brutto	Odpisy

Wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite
papiery wartościowe	945 251	-	-	-	-	-	945 251	-	-	-
emitowane przez Skarb Państwa, obligacje skarbowe PLN	945 251	-	-	-	-	-	945 251	-	-	-
bony pieniężne NBP	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Razem	945 251	-	-	-	-	-	945 251	-	-	-

Wyceniane według zamortyzowanego kosztu
należności od banków	2 421	-	-	-	-	-	2 421	-	-	-
kredyty i pożyczki wobec klientów	17 109 703	(10 036)	810 685	(48 245)	72 086	(35 486)	17 992 474	(93 767)	1 281	351
kredyty mieszkaniowe	17 109 703	(10 036)	810 685	(48 245)	72 086	(35 486)	17 992 474	(93 767)	1 281	351
kredyty udzielone	9 273 633	(6 219)	537 691	(32 346)	37 316	(18 243)	9 848 640	(56 808)	590	57
nabyte wierzytelności	7 836 070	(3 817)	272 994	(15 899)	34 770	(17 243)	8 143 834	(36 959)	691	294
inne aktywa finansowe	1 072	-	-	-	-	-	1 072	-	-	-
Razem	17 113 196	(10 036)	810 685	(48 245)	72 086	(35 486)	17 995 967	(93 767)	1 281	351

AKTYWA FINANSOWE I ODPISY NA OCZEKIWANE STRATY KREDYTOWE NA 31 GRUDNIA 2022 ROKU	Aktywa, w przypadku których nie nastąpił znaczny wzrost ryzyka kredytowego od ich początkowego ujęcia (Koszyk 1)		Aktywa, dla których nastąpił znaczny wzrost ryzyka kredytowego od ich początkowego ujęcia, bez utraty wartości (Koszyk 2)		Aktywa z utratą wartości (Koszyk 3)		Razem		w tym aktywa nabyte lub udzielone z utratą wartości (POCI)
	Wartość brutto	Odpisy	Wartość brutto	Odpisy	Wartość brutto	Odpisy	Wartość brutto	Odpisy	Wartość brutto	Odpisy

Wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite
papiery wartościowe	1 017 558	(111)	-	-	-	-	1 017 558	(111)	-	-
emitowane przez Skarb Państwa, obligacje skarbowe PLN	937 645	(110)	-	-	-	-	937 645	(110)	-	-
bony pieniężne NBP	79 913	(1)	-	-	-	-	79 913	(1)	-	-
Razem	1 017 558	(111)	-	-	-	-	1 017 558	(111)	-	-

Wyceniane według zamortyzowanego kosztu
należności od banków	61	-	-	-	-	-	61	-	-	-
kredyty i pożyczki wobec klientów	18 163 173	(12 586)	816 618	(45 096)	61 666	(28 411)	19 041 457	(86 093)	1 313	371
kredyty mieszkaniowe	18 163 173	(12 586)	816 618	(45 096)	61 666	(28 411)	19 041 457	(86 093)	1 313	371
kredyty udzielone	9 511 024	(7 447)	532 259	(28 880)	30 745	(14 579)	10 074 028	(50 906)	602	221
nabyte wierzytelności	8 652 149	(5 139)	284 359	(16 216)	30 921	(13 832)	8 967 429	(35 187)	711	150
inne aktywa finansowe	98	-	-	-	-	-	98	-	-	-
Razem	18 163 332	(12 586)	816 618	(45 096)	61 666	(28 411)	19 041 616	(86 093)	1 313	371

Zobowiązania udzielone warunkowe finansowe i wartość rezerw

ZOBOWIĄZANIA UDZIELONE WARUNKOWE FINANSOWE I WARTOŚĆ REZERW NA 31 GRUDNIA 2023 ROKU	Wartość nominalna zobowiązań udzielonych warunkowych, w przypadku których nie nastąpił znaczny wzrost ryzyka kredytowego od ich początkowego ujęcia (Koszyk 1)		Zobowiązania udzielone warunkowe, dla których nastąpił znaczny wzrost ryzyka kredytowego od ich początkowego ujęcia, bez utraty wartości (Koszyk 2)		Zobowiązania udzielone warunkowe z utratą wartości (Koszyk 3)		Razem
	Wartość nominalna	Rezerwy	Wartość nominalna	Rezerwy	Wartość nominalna	Rezerwy	Wartość nominalna	Rezerwy

Zobowiązania udzielone warunkowe	90 802	(35)	120	(3)	-	-	90 922	(38)

ZOBOWIĄZANIA UDZIELONE WARUNKOWE FINANSOWE I WARTOŚĆ REZERW NA 31 GRUDNIA 2022 ROKU	Wartość nominalna zobowiązań udzielonych warunkowych, w przypadku których nie nastąpił znaczny wzrost ryzyka kredytowego od ich początkowego ujęcia (Koszyk 1)		Zobowiązania udzielone warunkowe, dla których nastąpił znaczny wzrost ryzyka kredytowego od ich początkowego ujęcia, bez utraty wartości (Koszyk 2)			Zobowiązania udzielone warunkowe z utratą wartości (Koszyk 3)			Razem
	Wartość nominalna	Rezerwy	Wartość nominalna	Rezerwy		Wartość nominalna		Rezerwy	Wartość nominalna		Rezerwy

Zobowiązania udzielone warunkowe	37 298	(17)	-		-	-	-		37 298	(17)

Zmiany wartości bilansowej brutto instrumentów finansowych oraz zmiany w odpisach na oczekiwane straty kredytowe

ZMIANY WARTOŚCI BILANSOWEJ BRUTTO INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH W 2023 ROKU	Wartość bilansowa brutto na 01.01.2023 roku	Zwiększenia w związku z udzieleniem i nabyciem oraz naliczeniem odsetek	Zmiany wynikające z wypłat transz i kapitalizacji odsetek	Zmniejszenia w związku ze spłatami / wykupem	Zmiany wynikające z modyfikacji nieistotnej (netto)	Zmniejszenia w związku z zaprzestaniem ujmowania (derecognition)	Zmiany na kredytach na których nastąpiło wydłużenie horyzontu rozpoznania strat z 12 miesięcy na okres do daty zapadalności	Zmiany na kredytach na których nastąpiło skrócenie horyzontu rozpoznania strat z okresu do daty zapadalności na 12 miesięcy	Zmniejszenie stanu wartości brutto w związku z częściowym spisaniem	Transfery do K1	Transfery do K2	Transfery do K3	Inne zmiany, w tym wycena	Wartość bilansowa brutto na 31.12.2023 roku

Wycenianych do wartości godziwej przez inne dochody całkowite
papiery wartościowe (K1)	1 017 558	109 845	-	(256 053)	-	-	-	-	-				73 901	945 251
Razem	1 017 558	109 845	-	(256 053)	-	-	-	-	-				73 901	945 251

Wycenianych według zamortyzowanego kosztu
należności od banków (K1)	61	2 421	-	(61)	-	-	-	-	-				-	2 421
kredyty i pożyczki wobec klientów	19 041 457	1 051 371	49 883	(2 055 445)	(3 396)	(39 324)	(4 652)	(47 517)	97				-	17 992 474
kredyty mieszkaniowe	19 041 457	1 051 371	49 883	(2 055 445)	(3 396)	(39 324)	(4 652)	(47 517)	97				-	17 992 474
koszyk 1 (K1)	18 163 173	1 049 378	48 977	(2 025 607)	(3 424)	(37 468)	(4 652)	-	(67)	1 288 570	(1 359 896)	(9 281)	-	17 109 703
koszyk 2 (K2)	816 618	1 646	830	(15 743)	(26)	(1 440)	-	(46 968)	195	(1 288 187)	1 383 858	(40 098)	-	810 685
koszyk 3 (K3)	61 666	347	76	(14 095)	54	(416)	-	(549)	(31)	(383)	(23 962)	49 379	-	72 086
w tym POCI	1 313	172	4	(222)	-	-	-	-	14	-	-	-	-	1 281
inne aktywa finansowe (K1)	98	1 072	-	(98)	-	-	-	-	-				-	1 072
Razem	19 041 616	1 054 864	49 883	(2 055 604)	(3 396)	(39 324)	(4 652)	(47 517)	97				-	17 995 967

ZMIANY W ODPISACH NA OCZEKIWANE STRATY KREDYTOWE DLA INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH W 2023 ROKU	Wartość na 01.01.2023 roku	Zwiększenia w związku z udzieleniem i nabyciem oraz naliczeniem odsetek	Zmiany wynikające ze zmiany ryzyka kredytowego (netto), w tym całkowitej spłaty	Zmiany wynikające z modyfikacji nieistotnej (netto)	Zmniejszenia w związku z zaprzestaniem ujmowania (derecognition)	Zmiany z tytułu wydłużenia horyzontu rozpoznania strat z 12 miesięcy na okres do daty zapadalności	Zmiany z tytułu skrócenia horyzontu rozpoznania strat z okresu do daty zapadalności na 12 miesięcy	Zmniejszenie w związku z częściowym spisaniem	Transfery do K1	Transfery do K2	Transfery do K3	Inne zmiany	Wartość na 31.12.2023 roku

Wycenianych do wartości godziwej przez inne dochody całkowite
papiery wartościowe (K1)	111	-	(75)	-	-	-	-	-				(36)	-
Razem	111	-	(75)	-	-	-	-	-				(36)	-

Wycenianych według zamortyzowanego kosztu
należności od banków (K1)	-	-	-	-	-	-	-	-				-	-
kredyty i pożyczki wobec klientów	86 093	659	(2 414)	(96)	(258)	57 167	(47 410)	26				-	93 767
kredyty mieszkaniowe	86 093	659	(2 414)	(96)	(258)	57 167	(47 410)	26				-	93 767
koszyk 1 (K1)	12 586	477	(2 198)	68	(21)	57 167	-	(87)	4 916	(59 636)	(3 236)	-	10 036
koszyk 2 (K2)	45 096	36	15 916	(51)	(21)	-	(47 089)	195	(4 916)	60 556	(21 477)	-	48 245
koszyk 3 (K3)	28 411	146	(16 132)	(113)	(216)	-	(321)	(82)	-	(920)	24 713	-	35 486
w tym POCI	(371)	57	8	-	-	-	-	(45)	-	-	-	-	(351)
inne aktywa finansowe (K1)	-	-	-	-	-	-	-	-				-	-
Razem	86 093	659	(2 414)	(96)	(258)	57 167	(47 410)	26				-	93 767

ZMIANY WARTOŚCI BILANSOWEJ BRUTTO INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH W 2022 ROKU	Wartość bilansowa brutto na 01.01.2022 roku	Zwiększenia w związku z udzieleniem i nabyciem	Zmiany wynikające z wypłat transz i kapitalizacji odsetek	Zmniejszenia w związku ze spłatami / wykupem	Zmiany wynikające z modyfikacji nieistotnej (netto) 1	Zmniejszenia w związku z zaprzestaniem ujmowania (derecognition)	Zmiany na kredytach na których nastąpiło wydłużenie horyzontu rozpoznania strat z 12 miesięcy na okres do daty zapadalności	Zmiany na kredytach na których nastąpiło skrócenie horyzontu rozpoznania strat z okresu do daty zapadalności na 12 miesięcy	Zmniejszenie stanu wartości brutto w związku z częściowym spisaniem	Transfery do K1	Transfery do K2	Transfery do K3	Inne zmiany, w tym wycena	Wartość bilansowa brutto na 31.12.2022 roku

Wycenianych do wartości godziwej przez inne dochody całkowite
papiery wartościowe (K1)	1 870 697	9 019 664	-	(9 924 363)	-	-	-	-	-				51 561	1 017 558
Razem	1 870 697	9 019 664	-	(9 924 363)	-	-	-	-	-				51 561	1 017 558

Wycenianych według zamortyzowanego kosztu
należności od banków (K1)	532	61	-	(532)	-	-	-	-	-				-	61
kredyty i pożyczki wobec klientów	22 929 844	1 317 687	50 751	(3 749 517)	(654 893)	(748 985)	(11 078)	(92 532)	180				-	19 041 457
kredyty mieszkaniowe	22 929 844	1 317 687	50 751	(3 749 517)	(654 893)	(748 985)	(11 078)	(92 532)	180				-	19 041 457
koszyk 1 (K1)	21 068 222	886 867	47 526	(3 644 843)	(295 558)	(676 745)	(11 078)	-	(6)	2 563 878	(1 766 138)	(8 952)	-	18 163 173
koszyk 2 (K2)	1 804 098	429 095	3 195	(94 894)	(358 586)	(69 692)	-	(91 259)	41	(2 563 878)	1 787 560	(29 062)	-	816 618
koszyk 3 (K3)	57 368	415	27	(9 780)	(717)	(2 548)	-	(1 273)	145	-	(21 422)	38 014	-	61 666
w tym POCI	156	1 310	3	(124)	(32)	-	-	-	-	-	-	-	-	1 313
inne aktywa finansowe (K1)	26	98	-	(26)	-	-	-	-	-				-	98
Razem	22 930 402	1 317 846	50 751	(3 750 075)	(654 893)	(748 985)	(11 078)	(92 532)	180				-	19 041 616

1 W tym z tytułu opisanych w Nocie 26 Ustawowych wakacji kredytowych.

ZMIANY W ODPISACH NA OCZEKIWANE STRATY KREDYTOWE DLA INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH W 2022 ROKU	Wartość na 01.01.2022 roku	Zwiększenia w związku z udzieleniem i nabyciem	Zmiany wynikające ze zmiany ryzyka kredytowego (netto), w tym całkowitej spłaty	Zmiany wynikające z modyfikacji nieistotnej (netto)	Zmniejszenia w związku z zaprzestaniem ujmowania (derecognition)	Zmiany z tytułu wydłużenia horyzontu rozpoznania strat z 12 miesięcy na okres do daty zapadalności	Zmiany z tytułu skrócenia horyzontu rozpoznania strat z okresu do daty zapadalności na 12 miesięcy	Zmniejszenie w związku z częściowym spisaniem	Transfery do K1	Transfery do K2	Transfery do K3	Inne zmiany	Wartość na 31.12.2022 roku

Wycenianych do wartości godziwej przez inne dochody całkowite
papiery wartościowe (K1)	-	1	110	-	-	-	-	-				-	111
Razem	-	1	110	-	-	-	-	-				-	111

Wycenianych według zamortyzowanego kosztu
należności od banków (K1)	-	-	-	-	-	-	-	-				-	-
kredyty i pożyczki wobec klientów	81 245	1 399	10 310	(3 972)	(2 240)	40 407	(39 950)	(1 106)				-	86 093
kredyty mieszkaniowe	81 245	1 399	10 310	(3 972)	(2 240)	40 407	(39 950)	(1 106)				-	86 093
koszyk 1 (K1)	8 925	297	(1 147)	2 420	(229)	40 407	-	(5)	5 420	(40 707)	(2 795)	-	12 586
koszyk 2 (K2)	48 803	1 102	17 141	(4 487)	(1 166)	-	(39 727)	(10)	(5 420)	41 351	(12 491)	-	45 096
koszyk 3 (K3)	23 517	-	(5 684)	(1 905)	(845)	-	(223)	(1 091)	-	(644)	15 286	-	28 411
w tym POCI	(18)	(134)	(108)	(111)	-	-	-	-	-	-	-	-	(371)
inne aktywa finansowe (K1)	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Razem	81 245	1 399	10 310	(3 972)	(2 240)	40 407	(39 950)	(1 106)				-	86 093

Kalkulacje szacunków

Bank przeprowadził symulację zmiany poziomu odpisów na oczekiwane straty kredytowe na skutek pogorszenia bądź poprawy parametrów ryzyka.

SZACUNKOWA ZMIANA POZIOMU ODPISÓW NA OCZEKIWANE STRATY KREDYTOWE Z TYTUŁU KREDYTÓW NA SKUTEK POGORSZENIA BĄDŹ POPRAWY PARAMETRÓW RYZYKA1	31.12.2023		31.12.2022
	scenariusz +10%	scenariusz -10%	scenariusz +10%	scenariusz -10%

zmiany prawdopodobieństwa defaultu	4 021	(5 124)	4 616	(5 645)
zmiany stóp odzysku	(11 470)	11 492	(12 413)	12 434

1 in plus - wzrost odpisów, in minus - spadek odpisów

Poniższa tabela prezentuje oszacowanie na 31 grudnia 2023 roku oraz na 31 grudnia 2022 roku wrażliwości poziomu odpisów na oczekiwane straty kredytowe na warunki makroekonomiczne, wyliczone jako zmiana poziomu odpisów na oczekiwane straty kredytowe dla ekspozycji bez utraty wartości w wyniku realizacji scenariuszy makroekonomicznych, których projekcje, w szczególności przyjęte wartości poszczególnych parametrów makroekonomicznych, zostały przedstawione w Nocie 45.2 „Odpisy z tytułu oczekiwanych strat kredytowych”.

SZACUNKOWA ZMIANA POZIOMU ODPISÓW NA OCZEKIWANE STRATY KREDYTOWE DLA EKSPOZYCJI BEZ UTRATY WARTOŚĆI NA SKUTEK REALIZACJI POSZCZEGÓLNYCH SCENARIUSZY MAKROEKONOMICZNYCH1	31.12.2023		31.12.2022
	optymistyczny	pesymistyczny	optymistyczny	pesymistyczny

Koszyk 1	(2 912)	2 631	(4 714)	2 745
Koszyk 2	(8 998)	7 763	(13 818)	10 236

Razem	(11 910)	10 394	(18 532)	12 981

1 in plus - wzrost odpisów, in minus - spadek odpisów

28. Wartości niematerialne i rzeczowe aktywa trwałe

Zasady rachunkowości oraz szacunki

Wartości niematerialne

Składnik wartości niematerialnych to możliwy do zidentyfikowania niepieniężny składnik aktywów nieposiadający postaci fizycznej.

Ujęcie wartości niematerialnych:

■ oprogramowanie - nabyte licencje na oprogramowanie komputerowe są ujmowane w wysokości poniesionych kosztów nabycia i przygotowania do użytkowania, z uwzględnieniem umorzeń i odpisów z tytułu utraty wartości,

■ pozostałe wartości niematerialne nabywane przez Bank wykazuje się w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia pomniejszonym o umorzenie i łączną kwotę odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości,

■ koszty zakończonych prac rozwojowych zalicza się do wartości niematerialnych w związku z uzyskaniem korzyści ekonomicznych oraz spełnieniem określonych warunków, tj. jeżeli istnieje możliwość i zamiar ukończenia oraz użytkowania wytwarzanego składnika, dostępne są stosowne środki techniczne i finansowe służące ukończeniu prac i użytkowania wytwarzanego składnika oraz istnieje możliwość wiarygodnego ustalenia wysokości nakładów poniesionych w czasie prac rozwojowych, które można przyporządkować wytworzeniu składników wartości niematerialnych.

Rzeczowe aktywa trwałe

Rzeczowe aktywa trwałe wykazywane są na koniec okresu sprawozdawczego według ceny nabycia lub kosztu wytworzenia, po pomniejszeniu o umorzenie oraz odpisy z tytułu utraty wartości.

W tej kategorii wykazywane są również aktywa z tytułu prawa do użytkowania, które wycenia się według kosztu. Koszt składnika aktywów z tytułu prawa do użytkowania obejmuje:

■ kwotę początkowej wyceny zobowiązania z tytułu leasingu,

■ wszelkie opłaty leasingowe zapłacone w dacie rozpoczęcia lub przed tą datą, pomniejszone o wszelkie otrzymane zachęty leasingowe,

■ początkowe koszty bezpośrednie poniesione przez leasingobiorcę w związku z zawarciem umowy leasingu,

■ szacunek kosztów, które mają zostać poniesione zgodnie z umową przez leasingobiorcę w związku z obowiązkiem demontażu i usunięcia bazowego składnika aktywów lub przeprowadzenia renowacji.

Nakłady

Wartość bilansową rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych powiększa się o dodatkowe nakłady poniesione w okresie ich użytkowania.

Informacje finansowe

Wartości niematerialne

ZA OKRES OD 1 STYCZNIA 2023 ROKU DO 31 GRUDNIA 2023 ROKU	Oprogramo- wanie	Inne, w tym nakłady	Ogółem

Wartość bilansowa brutto na początek okresu	8 665	-	8 665
Zakupy	256	20	276
Wartość bilansowa brutto na koniec okresu	8 921	20	8 941

Skumulowana amortyzacja na początek okresu	(8 599)	-	(8 599)
Amortyzacja	(124)	(1)	(125)
Skumulowana amortyzacja na koniec okresu	(8 723)	(1)	(8 724)

Wartość bilansowa netto na początek okresu	66	-	66
Wartość bilansowa netto na koniec okresu	198	19	217

ZA OKRES OD 1 STYCZNIA 2022 ROKU DO 31 GRUDNIA 2022 ROKU	Oprogramo- wanie	Inne, w tym nakłady	Ogółem

Wartość bilansowa brutto na początek okresu	8 665	-	8 665
Zakupy	-	-	-
Wartość bilansowa brutto na koniec okresu	8 665	-	8 665

Skumulowana amortyzacja na początek okresu	(8 499)	-	(8 499)
Amortyzacja	(100)	-	(100)
Skumulowana amortyzacja na koniec okresu	(8 599)	-	(8 599)

Wartość bilansowa netto na początek okresu	166	-	166
Wartość bilansowa netto na koniec okresu	66	-	66

Rzeczowe aktywa trwałe

ZA OKRES OD 1 STYCZNIA 2023 ROKU DO 31 GRUDNIA 2023 ROKU	Rzeczowe aktywa trwałe w budowie	Inwestycje w obce środki trwałe	Maszyny i urządzenia	Aktywa z tytułu prawa do użytkowania, w tym:		Inne	Ogółem
ZA OKRES OD 1 STYCZNIA 2023 ROKU DO 31 GRUDNIA 2023 ROKU	Rzeczowe aktywa trwałe w budowie	Inwestycje w obce środki trwałe	Maszyny i urządzenia	nierucho- mości	samocho- dów	Inne	Ogółem

Wartość bilansowa brutto na początek okresu	-	34	1 007	6 226	904	403	8 574
Zakupy	498	3 937	39	-	-	33	4 507
Transfery	(399)	-	209	-	-	190	-
Likwidacja i sprzedaż	-	-	(25)	-	-	-	(25)
Zawarcie umowy leasingu	-	-	-	4 572	113	-	4 685
Modyfikacja/indeksacja umowy leasingu	-	-	-	(352)	-	-	(352)
Zakończenie umowy leasingu	-	-	-	-	(147)	-	(147)
Wartość bilansowa brutto na koniec okresu	99	3 971	1 230	10 446	870	626	17 242

Skumulowana amortyzacja na początek okresu	-	(24)	(923)	(3 884)	(532)	(403)	(5 766)
Amortyzacja	-	(102)	(91)	(1 134)	(200)	(10)	(1 537)
Likwidacja i sprzedaż	-	-	25	-	-	-	25
Zakończenie umowy leasingu	-	-	-	-	140	-	140
Skumulowana amortyzacja na koniec okresu	-	(126)	(989)	(5 018)	(592)	(413)	(7 138)

Wartość bilansowa netto na początek okresu	-	10	84	2 342	372	-	2 808
Wartość bilansowa netto na koniec okresu	99	3 845	241	5 428	278	213	10 104

ZA OKRES OD 1 STYCZNIA 2022 ROKU DO 31 GRUDNIA 2022 ROKU	Rzeczowe aktywa trwałe w budowie	Inwestycje w obce środki trwałe	Maszyny i urządzenia	Aktywa z tytułu prawa do użytkowania, w tym:		Inne	Ogółem
ZA OKRES OD 1 STYCZNIA 2022 ROKU DO 31 GRUDNIA 2022 ROKU	Rzeczowe aktywa trwałe w budowie	Inwestycje w obce środki trwałe	Maszyny i urządzenia	nierucho- mości	samocho- dów	Inne	Ogółem

Wartość bilansowa brutto na początek okresu	-	34	1 075	6 212	799	403	8 523
Zakupy	-	-	14	-	-	-	14
Likwidacja i sprzedaż	-	-	(82)	-	-	-	(82)
Zawarcie umowy leasingu	-	-	-	-	197	-	197
Modyfikacja/indeksacja umowy leasingu	-	-	-	14	105	-	119
Zakończenie umowy leasingu	-	-	-	-	(197)	-	(197)
Wartość bilansowa brutto na koniec okresu	-	34	1 007	6 226	904	403	8 574

Skumulowana amortyzacja na początek okresu	-	(21)	(941)	(2 876)	(511)	(402)	(4 751)
Amortyzacja	-	(3)	(64)	(1 008)	(207)	(1)	(1 283)
Likwidacja i sprzedaż	-	-	82	-	-	-	82
Zakończenie umowy leasingu	-	-	-	-	186	-	186
Skumulowana amortyzacja na koniec okresu	-	(24)	(923)	(3 884)	(532)	(403)	(5 766)

Wartość bilansowa netto na początek okresu	-	13	134	3 336	288	1	3 772
Wartość bilansowa netto na koniec okresu	-	10	84	2 342	372	-	2 808

W pozycji „Inne” zaprezentowano głównie wartość wyposażenia biur Banku w meble.

Ograniczenia prawa dotyczące tytułu prawnego banku

W 2023 roku i 2022 roku nie występowały wartości niematerialne ani rzeczowe aktywa trwałe, do których tytuł prawny Banku podlegał ograniczeniu lub które stanowiły zabezpieczenie zobowiązań.

29. Inne aktywa

Zasady rachunkowości

Aktywa finansowe ujęte w tej pozycji wycenia się w kwocie wymaganej zapłaty, obejmującej również ewentualne odsetki od tych aktywów, z uwzględnieniem odpisów na oczekiwane straty kredytowe. Aktywa niefinansowe wycenia się zgodnie z zasadami wyceny obowiązującymi dla poszczególnych kategorii aktywów ujętych w tej pozycji.

Informacje finansowe

INNE AKTYWA	31.12.2023	31.12.2022

Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów, w tym:	4 674	4 487
nierozliczone koszty związane z kredytami odnawialnymi w rachunku bieżącym	920	833
nierozliczone koszty związane z programami emisji obligacji 1)	458	133
nierozliczone koszty związane z programami emisji listów zastawnych 1)	56	653
pozostałe rozliczenia międzyokresowe kosztów	3 240	2 868
Nierozliczone prowizje i koszty związane z udzielaniem kredytów w części odpowiadającej niewypłaconemu kapitałowi oraz korekta rozliczenia przychodów z tytułu prowizji za udzielenie kredytu	220	213
Rozliczenia z tytułu ekspertyz Bankowo-Hipotecznej Wartości Nieruchomości (BHWN) *	1 004	71
Rozliczenia publiczno-prawne	0	1
Pozostałe *	68	27

Razem	5 966	4 799
w tym aktywa finansowe - oznaczone powyżej *	1 072	98

* Tym symbolem oznaczono aktywa finansowe.

1) Koszty związane z programami emisji dotyczą w całości programów emisji i nie można ich przyporządkować do poszczególnych emisji realizowanych w ramach programów.

30. Zobowiązania wobec banków

Zasady rachunkowości

Zobowiązania wobec banków wyceniane są według zamortyzowanego kosztu przy wykorzystaniu metody efektywnej stopy procentowej. Jeżeli dla zobowiązania finansowego nie można ustalić harmonogramu przyszłych przepływów pieniężnych, a więc także ustalić efektywnej stopy procentowej, zobowiązanie to wycenia się według kwoty wymaganej zapłaty.

Informacje finansowe

ZOBOWIĄZANIA WOBEC BANKÓW	31.12.2023	31.12.2022

Wyceniane według zamortyzowanego kosztu
overdraft w ramach dostępnego limitu	1 653	2 142
zobowiązanie z tytułu kredytów w rachunku bieżącym	2 570 177	3 893 095
zobowiązanie z tytułu kredytów terminowych	2 008 914	1 740 623

Razem	4 580 744	5 635 860

Zobowiązania z tytułu kredytów

KREDYTODAWCA	Data wejścia w życie umowy	Data wymagalności zobowiązania	Kwota przyznanego kredytu na 31 grudnia 2023 roku	Kwota udostępnionego kredytu na 31 grudnia 2023 roku	Zobowiązanie na 31 grudnia 2023 roku

PKO Bank Polski SA	29.10.2015 r.	29.10.2025 r.	2 000 000	2 000 000	1 652 544
PKO Bank Polski SA	02.02.2017 r.	03.02.2026 r.	2 000 000	2 000 000	3 133
PKO Bank Polski SA	10.07.2019 r.	01.07.2025 r.	4 178 000	4 178 000	914 500
PKO Bank Polski SA 1)	10.09.2020 r.	22.03.2026 r.	210 000	210 000	210 696
PKO Bank Polski SA 2)	11.02.2022 r.	22.12.2027 r.	1 522 000	1 522 000	1 530 143
PKO Bank Polski SA 3)	03.01.2023 r.	03.01.2030 r.	600 000	600 000	268 075

Razem			10 510 000	10 510 000	4 579 091

1) Okres wykorzystania transz upłynął 10 września 2021 roku, w związku z czym kwota przyznanego oraz udostępnionego kredytu na 31 grudnia 2023 roku została zaprezentowana w wartości wykorzystanych transz, a data wymagalności wskazana dla ostatniej uruchomionej transzy.

2) Okres wykorzystania 5-letnich transz upłynął 11 lutego 2023 roku, w związku z czym jako data wymagalności została wskazana data wymagalności dla ostatniej uruchomionej transzy, a jako kwota przyznanego oraz udostępnionego kredytu została zaprezentowana wysokość wykorzystanego kredytu.

3) Okres wykorzystania 5-letnich transz upływa 3 stycznia 2025 roku, w związku z czym jako data wymagalności została wskazana data wymagalności transzy, która byłaby wykorzystana w ostatnim udostępnionym dniu.

31. Zobowiązania wobec klientów

Zasady rachunkowości

Zobowiązania wobec klientów wycenia się według zamortyzowanego kosztu. Zobowiązania stanowią wyłącznie środki na nieoprocentowanych rachunkach technicznych dedykowanych do obsługi kredytów. Bank nie prowadzi działalności depozytowej.

Informacje finansowe

ZOBOWIĄZANIA WOBEC KLIENTÓW	31.12.2023	31.12.2022

Wyceniane według zamortyzowanego kosztu
zobowiązania wobec ludności - środki na nieoprocentowanych rachunkach technicznych dedykowanych do obsługi kredytów	3 710	5 577

Razem	3 710	5 577

32. Zobowiązania z tytułu wyemitowanych listów zastawnych

Zasady rachunkowości

Zobowiązania z tytułu wyemitowanych listów zastawnych wyceniane są według zamortyzowanego kosztu przy wykorzystaniu metody efektywnej stopy procentowej.

Informacje finansowe

ZOBOWIĄZANIA Z TYTUŁU WYEMITOWANYCH LISTÓW ZASTAWNYCH	31.12.2023	31.12.2022

Wyceniane według zamortyzowanego kosztu
hipoteczne listy zastawne, w tym wyemitowane w ramach:	10 444 645	12 063 629
Międzynarodowego Programu Emisji Listów Zastawnych	8 433 219	9 551 280
Krajowego Programu Emisji Listów Zastawnych	2 011 426	2 512 349

Razem	10 444 645	12 063 629

OKRES SPŁATY ZOBOWIĄZAŃ Z TYTUŁU WYEMITOWANYCH LISTÓW ZASTAWNYCH	31.12.2023	31.12.2022

do 1 miesiąca	2 189 197	2 358 617
od 1 miesiąca do 3 miesięcy	109 510	-
od 3 miesięcy do 1 roku	3 391 816	500 423
od 1 roku do 5 lat	4 754 122	9 143 934
powyżej 5 lat	-	60 655

Razem	10 444 645	12 063 629

W 2023 roku Bank przeprowadził w ramach Międzynarodowego Programu Emisji Listów Zastawnych na rynek europejski:

■ 2 lutego 2023 roku subskrypcję hipotecznych listów zastawnych w PLN serii 9 wyemitowanych o wartości nominalnej 500 000 tys. PLN, dla których dzień emisji ustalony został na 9 lutego 2023 roku a data zapadalności na 9 lutego 2026 roku. Papiery są oprocentowane według zmiennej stopy procentowej w wysokości WIBOR 3M + 0,85 p.p. marży;

■ 21 czerwca 2023 roku subskrypcję hipotecznych listów zastawnych w PLN serii 10 wyemitowanych o wartości nominalnej 500 000 tys. PLN, dla których dzień emisji ustalony został na 28 czerwca 2023 roku a data zapadalności na 29 czerwca 2026 roku. Papiery są oprocentowane według zmiennej stopy procentowej w wysokości WIBOR 3M + 0,78 p.p. marży;

■ 25 października 2023 roku subskrypcję hipotecznych listów zastawnych w PLN serii 11 wyemitowanych o wartości nominalnej 750 000 tys. PLN, dla których dzień emisji ustalony został na 2 listopada 2023 roku a data zapadalności na 2 listopada 2026 roku. Papiery są oprocentowane według zmiennej stopy procentowej w wysokości WIBOR 3M + 0,78 p.p. marży.

Ponadto w 2023 roku Bank wykupił listy zastawne o wartości 500 000 tys. PLN oraz 500 000 tys. EUR. Natomiast w 2022 roku Bank wyemitował listy zastawne o wartości nominalnej 500 000 tys. EUR oraz wykupił listy zastawne o wartości 600 000 tys. PLN oraz 654 000 tys. EUR.

Emisje krajowe listów zastawnych są notowane na rynku równoległym Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie (rynek równoległy GPW) i rynku regulowanym platformy BondSpot (Bondspot), a emisje zagranicznych listów zastawnych na giełdzie w Luxemburgu (LuxSE) oraz na rynku równoległym GPW.

Na 31 grudnia 2023 roku wyemitowane listy zastawne denominowane w PLN oraz w EUR posiadały rating agencji ratingowej Moody’s Investors Service na poziomie Aa1, tj. najwyższym możliwym do osiągnięcia przez polskie papiery wartościowe. Ograniczeniem poziomu ratingu polskich papierów wartościowych jest country ceiling Polski (tj. najwyższy możliwy do uzyskania w Polsce poziom ratingu) dla instrumentów dłużnych, obecnie na poziomie Aa1.

Łączna wartość nominalna wyemitowanych hipotecznych listów zastawnych pozostających w obrocie na 31 grudnia 2023 roku wynosiła 10 370 700 tys. PLN, natomiast na 31 grudnia 2022 roku 11 987 048 tys. PLN.

Wyemitowane i pozostające w obrocie na 31 grudnia 2023 roku listy zastawne

ISIN	Waluta	Wartość nominalna	Oprocentowanie na 31.12.2023	Stopa + marża / stała stopa	Data emisji	Data wykupu	Rynek notowań

XS1559882821	EUR	25 000	0,82%	stała stopa	02.02.2017	02.02.2024	LuxSE
XS1690669574	EUR	500 000	0,75%	stała stopa	27.09.2017	27.08.2024	LuxSE, rynek równoległy GPW
XS1795407979	EUR	500 000	0,75%	stała stopa	22.03.2018	24.01.2024	LuxSE, rynek równoległy GPW
PLPKOHP00074	PLN	700 000	6,16%	WIBOR3M + 0,49 p.p.	27.04.2018	25.04.2024	LuxSE, rynek równoległy GPW
PLPKOHP00090	PLN	500 000	6,29%	WIBOR3M + 0,62 p.p.	27.07.2018	25.07.2025	LuxSE, rynek równoległy GPW
PLPKOHP00108	PLN	60 000	3,488%	stała stopa	24.08.2018	24.08.2028	LuxSE, rynek równoległy GPW
PLPKOHP00116	PLN	230 000	6,33%	WIBOR3M + 0,66 p.p.	26.10.2018	28.04.2025	LuxSE, rynek równoległy GPW
PLPKOHP00132	PLN	250 000	6,48%	WIBOR3M + 0,60 p.p.	10.06.2019	30.09.2024	LuxSE, rynek równoległy GPW
PLPKOHP00199	PLN	250 000	6,34%	WIBOR3M + 0,51 p.p.	02.12.2019	02.12.2024	LuxSE, rynek równoległy GPW
XS2495085784	EUR	500 000	2,125%	stopa stała	04.07.2022	25.06.2025	LuxSE, rynek równoległy GPW
XS2583335943	PLN	500 000	6,49%	WIBOR3M + 0,85 p.p.	09.02.2023	09.02.2026	LuxSE, rynek równoległy GPW
XS2641919639	PLN	500 000	6,66%	WIBOR3M + 0,78 p.p.	28.06.2023	29.06.2026	LuxSE, rynek równoległy GPW
XS2711876370	PLN	750 000	6,43%	WIBOR3M + 0,78 p.p.	02.11.2023	02.11.2026	LuxSE, rynek równoległy GPW

Zabezpieczenie hipotecznych listów zastawnych

Zabezpieczeniem hipotecznych listów zastawnych są wierzytelności zabezpieczone hipoteką na nieruchomości wpisaną na pierwszym miejscu w księdze wieczystej. Dodatkowo podstawą emisji hipotecznych listów zastawnych mogą być także środki Banku:

■ ulokowane w papierach wartościowych emitowanych lub gwarantowanych przez Narodowy Bank Polski, Europejski Bank Centralny, rządy i banki centralne państw członkowskich Unii Europejskiej, Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, z wyłączeniem państw, które restrukturyzują lub restrukturyzowały swoje zadłużenie zagraniczne w ciągu ostatnich 5 lat,

■ ulokowane w Narodowym Banku Polskim,

■ ulokowane w bankach krajowych lub instytucji kredytowej, o których mowa w Art. 18. ust. 3 pkt. 3 z 29 sierpnia 1997 roku o listach zastawnych i bankach hipotecznych.

Wartość nominalna kredytów wpisanych do Rejestru Zabezpieczenia Hipotecznych Listów Zastawnych i stanowiących zabezpieczenie emisji hipotecznych listów zastawnych na 31 grudnia 2023 roku wynosiła 16 768 213 tys. PLN, natomiast wartość nominalna dodatkowego zabezpieczenia w postaci papierów wartościowych wyemitowanych przez Skarb Państwa denominowanych w PLN wynosiła 205 000 tys. PLN. Na 31 grudnia 2022 roku było to odpowiednio 18 560 204 tys. PLN oraz 285 000 tys. PLN. W Rejestrze Zabezpieczenia Hipotecznych Listów Zastawnych zostały również ujęte transakcje CIRS zabezpieczające ryzyko walutowe oraz stopy procentowej wyemitowanych listów zastawnych denominowanych w EUR oraz transakcje IRS zabezpieczające ryzyko stopy procentowej wyemitowanych listów zastawnych w PLN, których oprocentowanie jest stałe.

Rejestr Zabezpieczenia Hipotecznych Listów Zastawnych w 2023 roku oraz w latach poprzednich nie zawierał papierów wartościowych zabezpieczonych aktywami (ABS), które nie spełniają wymagań określonych w paragrafie 1 artykułu 80 Wytycznych (UE) 2015/510 Europejskiego Banku Centralnego z 19 grudnia 2014 roku w sprawie implementacji ram prawnych polityki pieniężnej Eurosystemu (EBC/2014/60) (wersja przekształcona).

33. Zobowiązania z tytułu wyemitowanych obligacji

Zasady rachunkowości

Zobowiązania z tytułu wyemitowanych obligacji wyceniane są według zamortyzowanego kosztu przy wykorzystaniu metody efektywnej stopy procentowej.

Informacje finansowe

ZOBOWIĄZANIA Z TYTUŁU WYEMITOWANYCH OBLIGACJI	31.12.2023	31.12.2022

Wyceniane według zamortyzowanego kosztu
obligacje, w tym wyemitowane w ramach Programu Emisji Obligacji	1 991 260	1 495 904

Razem	1 991 260	1 495 904

OKRES SPŁATY ZOBOWIĄZAŃ Z TYTUŁU WYEMITOWANYCH OBLIGACJI	31.12.2023	31.12.2022

do 1 miesiąca	-	-
od 1 miesiąca do 3 miesięcy	853 429	267 011
od 3 miesięcy do 1 roku	1 137 831	1 228 893

Razem	1 991 260	1 495 904

Program Emisji Obligacji

W 2023 roku w ramach Programu Emisji Obligacji Bank wyemitował obligacje o łącznej wartości nominalnej 3 564 000 tys. PLN (tj. 7 128 sztuk o wartości nominalnej 500 000 PLN każda) oraz wykupił obligacje o łącznej wartości nominalnej 3 058 500 tys. PLN (tj. 6 117 sztuk o wartości nominalnej 500 000 PLN każda). Natomiast w 2022 roku Bank wyemitował obligacje o łącznej wartości nominalnej 2 790 000 tys. PLN (tj. 4 596 sztuk o wartości nominalnej 500 000 PLN każda oraz 492 sztuki o wartości nominalnej 1 000 000 PLN każda) oraz wykupił obligacje o łącznej wartości nominalnej 5 001 000 tys. PLN (tj. 9 018 sztuk o wartości nominalnej 500 000 PLN każda oraz 492 sztuki o wartości nominalnej 1 000 000 PLN każda).

Ww. emisje obligacji reguluje zawarta 30 września 2015 roku z PKO Bankiem Polskim SA Umowa Programu Emisji Obligacji. Na podstawie ww. umowy maksymalna wartość nominalna wyemitowanych i niewykupionych obligacji wynosi 6 000 000 tys. PLN. Jednocześnie zgodnie z Umową Zobowiązującą PKO Bank Polski SA jako Gwarant przyjmuje zobowiązanie do obejmowania obligacji emitenta na własny rachunek do kwoty 1 000 000 tys. PLN. Na mocy zawartych we wrześniu 2023 roku aneksów do ww. umów zostały one wydłużone do 30 września 2026 roku.

Według stanu na 31 grudnia 2023 roku zobowiązanie Banku z tytułu wyemitowanych obligacji w ramach Programu Emisji Obligacji w wartości nominalnej wynosiło 2 025 000 tys. PLN, natomiast na 31 grudnia 2022 roku było to 1 519 500 tys. PLN. Na 31 grudnia 2023 roku oraz na 31 grudnia 2022 roku nie było obligacji objętych przez PKO Bank Polski SA w ramach gwarancji.

Wyemitowane obligacje według stanu na 31 grudnia 2023 roku obligacje

ISIN	Wartość nominalna 1 obligacji (w PLN)	Liczba obligacji	Wartość nominalna (w tys. PLN)	Waluta	Oprocentowanie	Data emisji	Data wykupu

PLO219200519	500 000	565	282 500	PLN	zerokuponowe	25.07.2023	26.02.2024
PLO219200527	500 000	473	236 500	PLN	zerokuponowe	24.08.2023	26.02.2024
PLO219200535	500 000	688	344 000	PLN	zerokuponowe	19.09.2023	18.03.2024
PLO219200543	500 000	751	375 500	PLN	zerokuponowe	11.10.2023	11.04.2024
PLO219200550	500 000	708	354 000	PLN	zerokuponowe	16.11.2023	14.05.2024
PLO219200568	500 000	865	432 500	PLN	zerokuponowe	18.12.2023	07.06.2024

34. Pozostałe zobowiązania

Zasady rachunkowości

Zobowiązania

Zobowiązania ujęte w tej pozycji wycenia się w kwocie wymaganej zapłaty obejmującej ewentualne odsetki od tych zobowiązań. Zobowiązania niefinansowe wycenia się zgodnie z zasadami wyceny obowiązującymi dla poszczególnych kategorii zobowiązań ujętych w tej pozycji.

Koszty do zapłacenia

Bank ujmuje rozliczenia międzyokresowe z tytułu przyszłych płatności w uzasadnionej wiarygodnie oszacowanej wartości niezbędnej do wypełnienia obecnego obowiązku na koniec okresu sprawozdawczego.

Bank ujmuje również rozliczenia okresowe z tytułu kosztów przypadających na bieżący okres, które poniesione zostaną w przyszłym okresie, w tym premii oraz z tytułu niewykorzystanych urlopów wypoczynkowych, po uwzględnieniu wszystkich pozostających do wykorzystania zaległych dni urlopów.

Informacje finansowe

POZOSTAŁE ZOBOWIĄZANIA	31.12.2023	31.12.2022

Koszty do zapłacenia *	10 992	10 650
Zobowiązania z tytułu składki na Bankowy Fundusz Gwarancyjny, w tym:	28 659	28 659
utrzymywane w formie zobowiązań do zapłaty na fundusz przymusowej restrukturyzacji	28 659	28 659
Inne zobowiązania, w tym:	10 798	7 283
wierzyciele różni *	5 584	1 442
rozliczenia publiczno-prawne, w tym:	5 214	5 841
zobowiązanie z tytułu podatku od niektórych instytucji finansowych	4 588	5 236
Zobowiązania z tytułu leasingu *	5 766	2 811

Razem	56 215	49 403
w tym zobowiązania finansowe - oznaczone powyżej *	22 342	14 903

* Tym symbolem oznaczono zobowiązania finansowe.

Na 31 grudnia 2023 roku oraz na 31 grudnia 2022 roku Bank nie posiadał zobowiązań, w przypadku których nie wywiązywałby się z płatności wynikających z zawartych umów.

35. Rezerwy

Zasady rachunkowości

Zasady tworzenia rezerw	Rezerwy są zobowiązaniami, których kwota lub termin zapłaty są niepewne. Rezerwy są tworzone, gdy Bank posiada obecny obowiązek (prawny lub zwyczajowo oczekiwany) wynikający ze zdarzeń przeszłych oraz prawdopodobne jest, że wypełnienie obowiązku spowoduje konieczność wypływu środków zawierających w sobie korzyści, a także gdy można dokonać wiarygodnego szacunku kwoty wypełnienia tego obowiązku. W przypadku, gdy wpływ wartości pieniądza w czasie jest istotny, wielkość rezerwy jest ustalana poprzez zdyskontowanie prognozowanych przyszłych przepływów pieniężnych do wartości bieżącej, przy zastosowaniu stopy dyskontowej przed opodatkowaniem, która odzwierciedla aktualne oceny rynkowe co do wartości pieniądza w czasie oraz ewentualnego ryzyka związanego z danym zobowiązaniem. Wszystkie rezerwy tworzone są w ciężar rachunku zysków i strat.
Rezerwy na sprawy sporne	Bank tworzy rezerwy na sprawy sporne z kontrahentami, klientami oraz instytucjami zewnętrznymi, po uzyskaniu informacji od radcy prawnego o dużym prawdopodobieństwie przegrania sprawy sądowej lub postępowania administracyjnego. Są one tworzone w wysokości oczekiwanych wypływów korzyści ekonomicznych.
Rezerwy na świadczenia emerytalno-rentowe	Zgodnie z Kodeksem Pracy pracownicy PKO Banku Hipotecznego SA mają prawo do odpraw emerytalnych lub rentowych w momencie odejścia na emeryturę lub rentę. Bank okresowo dokonuje wyliczenia rezerwy na świadczenia wobec pracowników. Rezerwa na wynikające z Kodeksu Pracy odprawy emerytalne i rentowe tworzona jest indywidualnie dla każdego pracownika na podstawie sporządzanej okresowo wyceny. W kalkulacji rezerwy uwzględniono wszystkie odprawy emerytalne i rentowe, które mogą być w przyszłości wypłacone. Rezerwę utworzono na podstawie listy osób zawierającej wszystkie niezbędne dane o pracownikach, ze szczególnym uwzględnieniem stażu pracy, wieku oraz płci.
Rezerwy na zobowiązania udzielone warunkowe	Rezerwy na zobowiązania udzielone warunkowe związane z nieuruchomionymi w całości kredytami mieszkaniowymi tworzy się w wysokości oczekiwanych strat kredytowych. Przy ustalaniu rezerwy wykorzystuje się parametry portfelowe oszacowane z wykorzystaniem metod statystycznych, na bazie historycznych obserwacji ekspozycji o takiej samej charakterystyce, określające marginalne prawdopodobieństwo wystąpienia przesłanki utraty wartości oraz poziom oczekiwanej straty w przypadku wystąpienia przesłanki utraty wartości w kolejnych miesiącach z przedziału czasowego od daty sprawozdawczej do horyzontu w kalkulacji oczekiwanej straty.

Informacje finansowe i szacunki

REZERWY ZA OKRES OD 1 STYCZNIA 2023 ROKU DO 31 GRUDNIA 2023 ROKU	Rezerwa na świadczenia emerytalno - rentowe	Rezerwa na zobowiązania udzielone warunkowe	Razem

Stan na 1 stycznia 2023 roku, w tym:	195	17	212
Rezerwa krótkoterminowa	-	17	17
Rezerwa długoterminowa	195	-	195
Utworzenie/aktualizacja rezerw	42	41	83
Rozwiązanie/wykorzystanie	-	(20)	(20)

Stan na 31 grudnia 2023 roku, w tym:	237	38	275
Rezerwa krótkoterminowa	-	38	38
Rezerwa długoterminowa	237	-	237

REZERWY ZA OKRES OD 1 STYCZNIA 2022 ROKU DO 31 GRUDNIA 2022 ROKU	Rezerwa na świadczenia emerytalno - rentowe	Rezerwa na zobowiązania udzielone warunkowe	Razem

Stan na 1 stycznia 2022 roku, w tym:	169	29	198
Rezerwa krótkoterminowa	-	29	29
Rezerwa długoterminowa	169	-	169
Utworzenie/aktualizacja rezerw	26	25	51
Rozwiązanie/wykorzystanie	-	(37)	(37)

Stan na 31 grudnia 2022 roku, w tym:	195	17	212
Rezerwa krótkoterminowa	-	17	17
Rezerwa długoterminowa	195	-	195

36. Kapitały własne i akcjonariat Banku

Zasady rachunkowości

Kapitały własne

Kapitały własne stanowią kapitały i fundusze tworzone przez Bank zgodnie z obowiązującym prawem oraz ze statutem.

Składniki kapitałów własnych Banku:

■ kapitał zakładowy wykazany jest w wysokości zgodnej ze statutem oraz wpisem do rejestru przedsiębiorców według wartości nominalnej,

■ kapitał zapasowy tworzony jest z odpisów z zysku oraz premii emisyjnych uzyskanych z emisji akcji pomniejszonych o koszty przeprowadzenia emisji,

■ skumulowane inne dochody całkowite obejmują skutki wyceny aktywów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez inne dochody całkowite oraz efektywną część zabezpieczenia przepływów pieniężnych w ramach rachunkowości zabezpieczeń i związane z nimi wartości podatku odroczonego,

■ kapitały rezerwowe są tworzone z odpisów z zysku netto. Kapitały rezerwowe przeznaczone są wyłącznie na pokrycie mogących powstać strat.

Informacje finansowe

KAPITAŁY WŁASNE	31.12.2023	31.12.2022

Kapitał zakładowy	1 611 300	1 611 300
Kapitał zapasowy	-	339 852
Skumulowane inne dochody całkowite, w tym:	(72 218)	(141 052)
zabezpieczenie przepływów pieniężnych	(74 386)	(136 426)
wycena aktywów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez inne dochody całkowite	2 168	(4 626)
Niepodzielony wynik / (niepokryta strata) finansowa	(65 966)	-
Wynik okresu bieżącego	165 789	(405 818)

Kapitały własne razem	1 638 905	1 404 282

Struktura kapitału akcyjnego

Seria	Rodzaj akcji	Liczba akcji	Wartość nominalna 1 akcji (w PLN)	Wartość serii według wartości nominalnej (w PLN)	Data podjęcia uchwały przez WZA	Data emisji	Data rejestracji w KRS

A	zwykłe imienne	300 000 000	1	300 000 000	06.10.2014 r.	06.10.2014 r.	24.10.2014 r.
B	zwykłe imienne	200 000 000	1	200 000 000	14.03.2016 r.	07.04.2016 r.	22.04.2016 r.
C	zwykłe imienne	200 000 000	1	200 000 000	01.07.2016 r.	15.07.2016 r.	28.07.2016 r.
D	zwykłe imienne	100 000 000	1	100 000 000	28.10.2016 r.	18.11.2016 r.	01.12.2016 r.
E	zwykłe imienne	150 000 000	1	150 000 000	21.03.2017 r.	04.04.2017 r.	12.04.2017 r.
F	zwykłe imienne	150 000 000	1	150 000 000	28.06.2017 r.	04.07.2017 r.	11.09.2017 r.
G	zwykłe imienne	100 000 000	1	100 000 000	18.10.2017 r.	20.10.2017 r.	16.11.2017 r.
H	zwykłe imienne	95 000 000	1	95 000 000	13.08.2018 r.	17.08.2018 r.	08.10.2018 r.
I	zwykłe imienne	100 000 000	1	100 000 000	19.12.2018 r.	21.12.2018 r.	21.02.2019 r.
J	zwykłe imienne	131 500 000	1	131 500 000	07.03.2019 r.	19.03.2019 r.	16.05.2019 r.
K	zwykłe imienne	84 800 000	1	84 800 000	27.06.2019 r.	01.07.2019 r.	20.08.2019 r.
Razem		1 611 300 000		1 611 300 000

Jedynym akcjonariuszem Banku na 31 grudnia 2023 roku oraz 31 grudnia 2022 roku był PKO Bank Polski SA.

Kapitał zakładowy Banku wynosi 1 611 300 000 PLN i dzieli się na 1 611 300 000 akcji zwykłych imiennych o wartości nominalnej 1 (jeden) PLN każda. Wyemitowane akcje PKO Banku Hipotecznego SA nie są uprzywilejowane i zostały w pełni opłacone.

30 czerwca 2023 roku Zwyczajne Walne Zgromadzenie PKO Banku Hipotecznego SA podjęło uchwałę w sprawie pokrycia straty za rok obrotowy 2022, w której stratę w kwocie:

■ 339 852 tys. PLN pokrywa się z kapitału zapasowego Banku;

■ 65 966 tys. PLN pokrywa się z zysku lat przyszłych.

W 2023 roku Bank nie wypłacał dywidendy, natomiast w 2022 roku wypłacił dywidendę w kwocie 87 278 tys. PLN.

POZOSTAŁE NOTY DO CZĘSCI FINANSOWEJ

37. Zobowiązania warunkowe udzielone oraz otrzymane

37.1 Zobowiązania umowne

Na 31 grudnia 2023 roku oraz 31 grudnia 2022 roku Bank nie posiadał zobowiązań umownych dotyczących nabycia wartości niematerialnych oraz rzeczowych aktywów trwałych.

37.2 Udzielone zobowiązania finansowe

Zasady rachunkowości

W ramach działalności operacyjnej Bank zawiera transakcje, które w momencie ich zawarcia nie są ujmowane w sprawozdaniu z sytuacji finansowej jako aktywa lub zobowiązania, lecz powodują powstanie zobowiązań warunkowych. Zobowiązanie warunkowe jest:

■ możliwym obowiązkiem, który powstaje na skutek zdarzeń przeszłych, których istnienie zostanie potwierdzone dopiero w momencie wystąpienia lub niewystąpienia jednego lub większej ilości niepewnych przyszłych zdarzeń, które nie w pełni podlegają kontroli Banku,

■ obecnym obowiązkiem, który powstaje na skutek zdarzeń przeszłych, ale nie jest ujmowany w sprawozdaniu z sytuacji finansowej, ponieważ nie jest prawdopodobne, aby konieczne było wydatkowanie środków pieniężnych lub innych aktywów w celu wypełnienia obowiązku lub kwoty zobowiązania nie można oszacować w sposób wiarygodny.

Udzielone zobowiązania warunkowe udzielone finansowe są związane z nieuruchomionymi w całości kredytami mieszkaniowymi.

Informacje finansowe

ZOBOWIĄZANIA WARUNKOWE UDZIELONE FINANSOWE	31.12.2023	31.12.2022

Związane z nieuruchomionymi w całości kredytami mieszkaniowymi (wartość nominalna)	90 922	37 298

rezerwy na nieuruchomione w całości kredyty mieszkaniowe	(38)	(17)

Razem netto	90 884	37 281
w tym udzielone zobowiązania nieodwołalne	-	-

Informacje na temat rezerw utworzonych na udzielone zobowiązania finansowe znajdują się w Nocie 35 „Rezerwy”.

ZOBOWIĄZANIA WARUNKOWE UDZIELONE FINANSOWE W WARTOŚCI NOMINALNEJ - SZACOWANE TERMINY WYPŁATY	31.12.2023	31.12.2022

do 1 miesiąca włącznie	43 643	11 562
powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy włącznie	16 933	9 236
powyżej 3 miesięcy do 1 roku włącznie	26 597	14 985
powyżej 1 roku do 5 lat włącznie	3 749	1 515

Razem	90 922	37 298

37.3 Udzielone zobowiązania gwarancyjne

PKO Bank Hipoteczny SA nie udziela zobowiązań gwarancyjnych.

37.4 zobowiązania warunkowe otrzymane

Informacje finansowe

ZOBOWIĄZANIA WARUNKOWE OTRZYMANE WEDŁUG WARTOŚCI NOMINALNEJ	31.12.2023	31.12.2022

Zobowiązania warunkowe otrzymane
finansowe	5 943 956	5 735 115
gwarancyjne	1 000 000	2 000 000

Razem	6 943 956	7 735 115

Zobowiązania warunkowe otrzymane finansowe reprezentują uruchomione i dostępne kredyty, natomiast zobowiązania warunkowe otrzymane gwarancyjne dotyczą dostępnej gwarancji objęcia emisji obligacji.

Uprawnienie do sprzedaży lub obciążenia zastawem zabezpieczenia ustanowionego na rzecz Banku

Na 31 grudnia 2023 roku oraz 31 grudnia 2022 roku na rzecz Banku nie ustanowiono zabezpieczeń, które Bank był uprawniony sprzedać lub obciążyć innym zastawem, w przypadku realizacji wszelkich obowiązków przez właściciela zabezpieczenia.

38. Sprawy sporne

Według stanu na 31 grudnia 2023 roku oraz 31 grudnia 2022 roku nie występowały istotne sprawy sporne.

39. Informacje dotyczące leasingu

Informacje finansowe

KWOTY DOTYCZĄCE LEASINGU UJĘTE W RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT - LEASINGOBIORCA	01.01.2023 - 31.12.2023	01.01.2022 - 31.12.2022

Amortyzacja aktywów z tytułu prawa do użytkowania	(1 334)	(1 215)
nieruchomości	(1 134)	(1 008)
samochodów	(200)	(207)
Koszty odsetek	(166)	(87)
Koszty związane z krótkoterminowymi umowami leasingowymi	(0)	(5)
Koszty związane z umowami leasingowymi aktywów o niskiej wartości, które nie są umowami krótkoterminowymi, koszty z tytułu podatku od towarów i usług niepodlegającego odliczeniu oraz koszty opłat eksploatacyjnych	(919)	(714)

Razem	(2 419)	(2 021)

AKTYWA Z TYTUŁU PRAWA DO UŻYTKOWANIA	31.12.2023	31.12.2022

Nieruchomości	5 428	2 342
Samochody	278	372

Razem	5 706	2 714

POZOSTAŁE ZOBOWIĄZANIA - ZOBOWIĄZANIA Z TYTUŁU LEASINGU	31.12.2023	31.12.2022

Zobowiązania z tytułu leasingu, w tym o okresie spłaty:	5 766	2 811
do 1 miesiąca	110	107
od 1 miesiąca do 3 miesięcy	216	214
od 3 miesięcy do 1 roku	905	942
od 1 roku do 5 lat	2 025	1 548
powyżej 5 lat	2 510	-

Razem	5 766	2 811

40. Informacje uzupełniające do sprawozdania z przepływów pieniężnych

Środki pieniężne i ich ekwiwalenty

Na środki pieniężne oraz ekwiwalenty środków pieniężnych składają się: Kasa, środki w Banku Centralnym, należności od banków w rachunku bieżącym oraz inne środki pieniężne o terminie wymagalności do 3 miesięcy licząc od daty nabycia.

Informacje finansowe

Środki pieniężne i ich ekwiwalenty	31.12.2023	31.12.2022

Kasa, środki w Banku Centralnym (w tym odsetki naliczone od utrzymywanej rezerwy obowiązkowej)	306	60 696
Należności od banków - rachunki bieżące	2 421	61

Razem	2 727	60 757
- w tym środki pieniężne o ograniczonej możliwości dysponowania nimi	158	-

PRZYCHODY Z TYTUŁU ODSETEK - OTRZYMANE	01.01.2023 - 31.12.2023	01.01.2022 - 31.12.2022

W ramach działalności operacyjnej
Odsetki otrzymane z tytułu kredytów i pożyczek wobec klientów	1 184 155	1 005 178
Odsetki otrzymane od transakcji CIRS	96 981	57 383
Odsetki otrzymane od transakcji IRS	2 093	2 093
Odsetki otrzymane z tytułu lokat	0	14
Pozostałe odsetki otrzymane	2 862	2 880
W ramach działalności inwestycyjnej
Odsetki otrzymane od papierów wartościowych wycenianych do wartości godziwej przez inne dochody całkowite	66 298	32 991

Razem	1 352 389	1 100 539

KOSZTY Z TYTUŁU ODSETEK - ZAPŁACONE	01.01.2023 - 31.12.2023	01.01.2022 - 31.12.2022

W ramach działalności operacyjnej
Odsetki zapłacone od transakcji CIRS	556 063	474 992
Odsetki zapłacone od transakcji IRS	4 584	3 207
Odsetki zapłacone z tytułu przekroczeń na rachunku bieżącym	935	540
Pozostałe odsetki zapłacone	9	1
W ramach działalności finansowej
Odsetki zapłacone z tytułu kredytów	404 340	324 236
Odsetki i dyskonto zapłacone z tytułu wyemitowanych listów zastawnych	308 062	198 500
Odsetki i dyskonto zapłacone z tytułu wyemitowanych obligacji	108 267	92 755

Razem	1 382 260	1 094 231

UZGODNIENIE POZYCJI SPRAWOZDANIA Z SYTUACJI FINANSOWEJ ZE SPRAWOZDANIEM Z PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH			W sprawozdaniu z przepływów pieniężnych ujęte w:
	Nota	31.12.2022	działalności finansowej		działalności operacyjnej			31.12.2023
	Nota	31.12.2022	Zaciągnięcie	Spłata	Zmiany pieniężne	Zmiany niepieniężne, w tym:1)	różnice kursowe	31.12.2023

Zobowiązania wobec banków	30	5 635 860	14 143 881	(15 202 722)	(799)	4 524	-	4 580 744
overdraft w ramach dostępnego limitu 1)		2 142	-	-	(489)	-	-	1 653
zobowiązanie z tytułu kredytów w rachunku bieżącym		3 893 095	13 876 881	(15 202 722)	-	2 923	-	2 570 177
zobowiązanie z tytułu kredytów terminowych		1 740 623	267 000	-	(310)	1 601	-	2 008 914
Zobowiązania z tytułu wyemitowanych listów zastawnych	32	12 063 629	1 750 000	(2 859 300)	(2 982)	(506 702)	(507 423)	10 444 645
Zobowiązania z tytułu wyemitowanych obligacji	33	1 495 904	3 448 728	(3 058 500)	-	105 128	-	1 991 260

Razem		19 195 393	19 342 609	(21 120 522)	(3 781)	(397 050)	(507 423)	17 016 649

1) Zmiany niepieniężne obejmują głównie naliczenia odsetek, rozliczenia dyskonta oraz różnice kursowe.

41. Transakcje z jednostkami powiązanymi

41.1 Transakcje z jednostkami powiązanymi kapitałowo

Podmiotami powiązanymi kapitałowo z Bankiem są PKO Bank Polski SA oraz podmioty z Grupy Kapitałowej PKO Banku Polskiego SA.

Informacje finansowe

Dane według stanu na 31 grudnia 2023 roku

PODMIOT	AKTYWA
PODMIOT	Należności	w tym z tytułu instrumentów pochodnych

PKO Bank Polski SA	58 808	55 383

Razem	58 808	55 383

PODMIOT	ZOBOWIĄZANIA
PODMIOT	Kredyty i overdraft	Nabycie wierzytelności	Listy zastawne i obligacje	Inne zobowiązania	w tym z tytułu instrumentów pochodnych

PKO Bank Polski SA	4 581 358	-	28 279	225 694	213 187
PKO BP Finat Sp. z o.o.	-	-	7 835	28	-
PKO Leasing SA	-	-	-	10	-
Prime Car Management SA	-	-	-	283	-
PKO Towarzystwo Ubezpieczeń SA	-	-	97 999	-	-
PKO Życie Towarzystwo Ubezpieczeń SA	-	-	81 939	-	-
PKO VC -fizan	-	-	19 826	-	-
Bankowe Towarzystwo Kapitałowe SA	-	-	28 579	-	-

Razem	4 581 358	-	264 457	226 015	213 187

PODMIOT	Udzielone zobowiązania finansowe	Otrzymane zobowiązania warunkowe

PKO Bank Polski SA	-	6 943 956

Razem	-	6 943 956

Dane za okres od 1 stycznia 2023 roku do 31 grudnia 2023 roku

PODMIOT	Przychody ogółem	w tym z tytułu odsetek i prowizji	Koszty ogółem	w tym z tytułu odsetek i prowizji	Wynik na instrumentach finansowych wycenianych do wartości godziwej	Wynik z pozycji wymiany

PKO Bank Polski SA	21	0	871 005	850 324	(13)	(515 505)
PKO BP Finat Sp. z o.o.	-	-	431	159	-	-
PKO Leasing SA	-	-	71	3	-	-
Prime Car Management SA	-	-	100	14	-	-
PKO Towarzystwo Ubezpieczeń SA	-	-	7 060	7 060	-	-
PKO Życie Towarzystwo Ubezpieczeń SA	-	-	5 676	5 676	-	-
PKO VC -fizan	-	-	1 433	1 433	-	-
Bankowe Towarzystwo Kapitałowe SA	-	-	1 973	1 973	-	-

Razem	21	0	887 749	866 642	(13)	(515 505)

Dane według stanu na 31 grudnia 2022 roku

PODMIOT	AKTYWA
PODMIOT	Należności	w tym z tytułu instrumentów pochodnych

PKO Bank Polski SA	508 184	508 052

Razem	508 184	508 052

PODMIOT	ZOBOWIĄZANIA
PODMIOT	Kredyty i overdraft	Nabycie wierzytelności	Listy zastawne i obligacje	Inne zobowiązania	w tym z tytułu instrumentów pochodnych

PKO Bank Polski SA	5 486 398	-	6 977	31 401	25 664
PKO BP Finat Sp. z o.o.	-	-	6 896	22	-
PKO Leasing SA	-	-	-	86	-
Prime Car Management SA	-	-	-	293	-
PKO Towarzystwo Ubezpieczeń SA	-	-	98 585	-	-
PKO Życie Towarzystwo Ubezpieczeń SA	-	-	80 648	-	-
PKO VC -fizan	-	-	20 200	-	-
Bankowe Towarzystwo Kapitałowe SA	-	-	24 498	-	-

Razem	5 486 398	-	237 804	31 802	25 664

PODMIOT	Udzielone zobowiązania finansowe	Otrzymane zobowiązania warunkowe

PKO Bank Polski SA	-	7 735 022

Razem	-	7 735 022

Dane za okres od 1 stycznia 2022 roku do 31 grudnia 2022 roku

PODMIOT	Przychody ogółem	w tym z tytułu odsetek i prowizji	Koszty ogółem	w tym z tytułu odsetek i prowizji	Wynik na instrumentach finansowych wycenianych do wartości godziwej	Wynik z pozycji wymiany

PKO Bank Polski SA	14	14	823 968	802 219	15	206 211
PKO BP Finat Sp. z o.o.	-	-	851	602	-	-
PKO Leasing SA	-	-	222	3	-	-
Prime Car Management SA	-	-	95	3	-	-
PKO Towarzystwo Ubezpieczeń SA	-	-	4 819	4 819	-	-
PKO Życie Towarzystwo Ubezpieczeń SA	-	-	2 882	2 882	-	-
PKO VC -fizan	-	-	1 125	1 125	-	-
Bankowe Towarzystwo Kapitałowe SA	-	-	1 074	1 074	-	-

Razem	14	14	835 036	812 727	15	206 211

Bank posiada rachunki bieżące oraz składa lokaty w PKO Banku Polskim SA. Ponadto Bank prowadzi strategiczną współpracę z PKO Bankiem Polskim SA. Sprzedaż kredytów mieszkaniowych oraz ich obsługa posprzedażowa, w zakresie nieobejmującym powierzenia zarządzania ryzykiem oraz czynności audytu i kontroli wewnętrznej, jest realizowana w ramach podpisanej 16 stycznia 2015 roku z PKO Bankiem Polskim SA Umowy Outsourcingowej. W ramach tej umowy świadczone jest również wsparcie w zakresie czynności wspomagających.

Bank pozyskuje finansowanie z PKO Banku Polskiego SA w formie kredytów obrotowych w rachunku bieżącym oprocentowanych w oparciu o stopę zmienną, tj. stawkę bazową powiększoną o marżę:

■ 29 października 2015 roku Bank zawarł z PKO Bankiem Polskim SA Umowę odnawialnego kredytu obrotowego w rachunku bieżącym do kwoty limitu 900 000 tys. PLN na okres 3 lat. W wyniku podpisania aneksów do umowy kwota limitu wynosi 2 000 000 tys. PLN, a okres kredytowania został wydłużony do 29 października 2025 roku;

■ 2 lutego 2017 roku Bank zawarł z PKO Bankiem Polskim SA Umowę odnawialnego kredytu obrotowego w rachunku bieżącym do kwoty limitu 1 500 000 tys. PLN na okres 3 lat. W wyniku podpisania aneksów do umowy kwota limitu wynosi 2 000 000 tys. PLN, a okres kredytowania został wydłużony do 3 lutego 2026 roku;

■ 10 lipca 2019 roku Bank zawarł z PKO Bankiem Polskim SA Umowę odnawialnego kredytu obrotowego w rachunku bieżącym do kwoty limitu 1 000 000 tys. PLN na okres 3 lat. W wyniku podpisania kolejnych aneksów do umowy kwota limitu została podwyższona do 5 000 000 tys. PLN i może być przeznaczona na spłatę zobowiązań z tytułu nabytych portfeli wierzytelności i obsługę wykupu listów zastawnych, a okres kredytowania został wydłużony do 1 lipca 2025 roku. Aneksem nr 6 z dnia 17 stycznia 2023 roku kwota kredytu została zmniejszona od 11 lutego 2023 roku z 5 000 000 tys. PLN do 4 478 000 tys. PLN, a następnie Aneksem nr 7 z dnia 31 sierpnia 2023 roku kwota kredytu została zmniejszona o 300 000 tys. PLN tj. do 4 178 000 tys. PLN.

Na 31 grudnia 2023 roku wszystkie powyżej opisane kredyty były udostępnione w pełnej kwocie.

Bank pozyskuje z PKO Banku Polskiego SA również finansowanie w formie kredytów obrotowych nieodnawialnych:

■ 10 września 2020 roku Bank zawarł z PKO Bankiem Polskim SA Umowę kredytu obrotowego nieodnawialnego w walucie polskiej w kwocie do 300 000 tys. PLN na okres 6 lat. Wypłata kredytu mogła być realizowana w transzach, z których każda będzie spłacana w okresie 5 lat. Transze oparte są o stałą stopę ustalaną oddzielnie dla każdego ciągnienia. Bank uruchomił kredyt w wysokości 210 000 tys. PLN. Pozostała kwota nie została wykorzystana;

■ 11 lutego 2022 roku Bank zawarł z PKO Bankiem Polskim SA Umowę kredytu obrotowego nieodnawialnego w walucie polskiej w kwocie 400.000 tys. PLN na okres 6 lat. Wypłata kredytu będzie realizowana przez 1 rok od daty zawarcia umowy w transzach, z których każda będzie spłacana w ciągu 5 lat od zaciągnięcia. Transze oparte są o stałą stopę ustalaną oddzielnie dla każdego ciągnienia. W wyniku podpisania aneksów kwota kredytu została podwyższona do 2 000 000 tys. PLN. Aneksem nr 3 z dnia 3 stycznia 2023 roku kwota kredytu została zmniejszona z 2 000 000 tys. PLN do 1 700 000 tys. PLN. Bank uruchomił kredyt w wysokości 1 522 000 tys. PLN. Pozostała kwota nie została wykorzystana;

■ 3 stycznia 2023 roku Bank zawarł z PKO Bankiem Polskim SA Umowę kredytu obrotowego nieodnawialnego w walucie polskiej w kwocie 300 000 tys. PLN na okres 7 lat. Wypłata kredytu będzie realizowana przez okres 2 lat od daty zawarcia umowy w transzach, z których każda będzie spłacana w ciągu 5 lat od zaciągnięcia. Transze oparte są o stałą stopę ustalaną oddzielnie dla każdego ciągnienia. Aneksem nr 1 z dnia 31 sierpnia 2023 roku kwota kredytu została podwyższona z 300 000 tys. PLN do 600 000 tys. PLN. Według stanu na 31 grudnia 2023 roku Banku uruchomił kredyt w wysokości 267 000 tys. PLN.

Bank posiada także umowy z PKO Bankiem Polskim SA związane z działalnością emisji obligacji i listów zastawnych, w tym w ramach:

■ Programu Emisji Obligacji:

□ 30 września 2015 roku Bank zawarł z PKO Bankiem Polskim SA Umowę Programu Emisji Obligacji („Program”) PKO Banku Hipotecznego SA do kwoty Programu 2 000 000 tys. PLN w okresie 4 lat oraz Umowę Zobowiązującą, na mocy której, w związku z podpisanymi do niej aneksami, Gwarant przyjmuje zobowiązanie do obejmowania Obligacji Emitenta na własny rachunek do kwoty 2 000 000 tys. PLN;

□ Na mocy aneksu podpisanego 30 września 2019 roku strony przedłużyły obie umowy na kolejny 4-letni okres, a aneksem z 11 lutego 2020 roku kwota Programu została zwiększona o 2 000 000 tys. PLN, tj. do 4 000 000 tys. PLN;

□ 16 października 2020 roku podpisano aneks do Umowy Programu Emisji Obligacji, na podstawie którego maksymalny termin zapadalności emitowanych obligacji został wydłużony z 12 do 36 miesięcy, a katalog emitowanych obligacji został rozszerzony, oprócz obligacji zerokuponowych, o obligacje stało- i zmiennokuponowe;

□ W wyniku podpisania 15 marca 2021 roku aneksu kwota Programu została zwiększona o 2 000 000 tys. PLN, tj. do 6 000 000 tys. PLN;

□ 26 września 2023 roku podpisany został aneks do Umowy Programu Emisji Obligacji, na mocy którego strony przedłużyły obowiązywanie Programu do 30 września 2026 roku;

□ Na mocy aneksu podpisanego 27 września 2023 roku do Umowy Zobowiązującej okres zobowiązania do obejmowania Obligacji Emitenta w ramach Gwarancji został wydłużony do 30 września 2026 roku, przy jednoczesnym zmniejszeniu Gwarancji do kwoty 1 000 000 tys. PLN po dniu 30 września 2023 roku;

□ 18 lipca 2019 roku Bank zawarł z Biurem Maklerskim PKO Banku Polskiego Umowę Agenta, która została następnie zmieniona umową z 21 grudnia 2020 roku. Jednocześnie 18 grudnia 2019 roku PKO Bank Hipoteczny zawarł z PKO Bankiem Polskim SA Umowę Dealerską, na podstawie której PKO Bank Polski SA jest dealerem dla obligacji emitowanych w ramach Programu Emisji Obligacji Własnych PKO Banku Hipotecznego SA. Na mocy aneksu podpisanego 26 września 2023 roku do Umowy Dealerskiej strony przedłużyły jej obowiązywanie do 30 września 2026 roku.

■ Międzynarodowego Programu Emisji Listów Zastawnych:

□ 14 czerwca 2023 roku, w związku z zatwierdzeniem w tym dniu przez Commission de Surveillance du Secteur Financier (CSSF) w Luksemburgu Prospektu Emisyjnego Podstawowego PKO Banku Hipotecznego SA dotyczącego programu emisji listów zastawnych na rynek europejski, w tym rynek krajowy, PKO Bank Hipoteczny podpisał z PKO Bankiem Polskim SA Umowę Programową, na podstawie której PKO Bank Polski SA pełni rolę Aranżera oraz Dealera.

17 listopada 2015 roku podpisano z PKO Bankiem Polskim SA Umowę Ramową Sprzedaży Wierzytelności, na podstawie której Bank nabywa portfele wierzytelności z tytułu kredytów mieszkaniowych zabezpieczonych hipotecznie. Szczegółowy opis znajduje się w Notach 26 i 32.

Ponadto, w ramach transakcji z jednostkami powiązanymi kapitałowo, PKO BP Finat Sp. z o.o. świadczy na rzecz Banku usługę prowadzenia ksiąg rachunkowych w zakresie gospodarki własnej oraz usługę kadrowo-płacową, PKO Bank Polski SA wynajmuje powierzchnię biurową, PKO Leasing SA oraz Prime Car Management SA dostarczają samochody w ramach umów leasingu, a w PKO Towarzystwo Ubezpieczeniowe SA Bank ubezpiecza swoje ryzyko kredytowe.

W okresie sprawozdawczym Bank nie zawierał transakcji z podmiotami powiązanymi na warunkach innych niż rynkowe.

41.2 Transakcje ze Skarbem Państwa i jednostkami powiązanymi ze Skarbem Państwa

Ponieważ Skarb Państwa posiada 29,43% udziału w kapitale zakładowym PKO Banku Polskiego SA, PKO Bank Hipoteczny SA, będąc częścią Grupy Kapitałowej PKO Banku Polskiego SA, jest jednostką powiązaną ze Skarbem Państwa.

Bank przeprowadza następujące transakcje ze Skarbem Państwa oraz jednostkami powiązanymi ze Skarbem Państwa:

■ nabywanie obligacji skarbowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz bonów pieniężnych NBP opisanych w Nocie 25 „Papiery wartościowe”.

■ nabywanie od podmiotów powiązanych ze Skarbem Państwa nie będącymi podmiotami z Grupy Kapitałowej PKO Banku Polskiego SA towarów i usług w ramach działalności operacyjnej, które zarówno jednostkowo jak i łącznie są nieistotne z punktu widzenia sprawozdania finansowego.

41.3 Transakcje z jednostkami powiązanymi osobowo

Na 31 grudnia 2023 roku jednostkami powiązanymi z Bankiem poprzez członków Zarządu oraz Rady Nadzorczej PKO Banku Hipotecznego SA bądź ich bliskich członków rodziny pozostawało 6 podmiotów, natomiast na 31 grudnia 2022 roku z Bankiem poziązanych było 5 podmiotów. W powyższych okresach:

■ jeden z podmiotów nabywał obligacje Banku;

■ Bank posiadał z jednym z podmiotów czynną umowę i dokonywał zakupu towarów i usług.

Powyższe transakcje były realizowane na warunkach rynkowych.

41.4 Świadczenia dla kluczowego personelu kierowniczego PKO Banku Hipotecznego

Zasady ustalania polityki zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w Banku zostały opisane w Sprawozdaniu Zarządu z działalności PKO Banku Hipotecznego SA za rok zakończony 31 grudnia 2023 roku (Rozdział 6.6).

Informacje finansowe

KOSZTY WYNAGRODZEŃ ZARZĄDU I RADY NADZORCZEJ BANKU	01.01.2023 - 31.12.2023	01.01.2022 - 31.12.2022

Zarząd Banku 1)
Krótkoterminowe świadczenia pracownicze 2)	3 095	1 602
Świadczenia po okresie zatrudnienia	187	358
Świadczenia długoterminowe 3)	160	207
Płatności na bazie akcji rozliczanych w środkach pieniężnych 4)	160	518
Świadczenia z tytułu rozwiązania umowy o świadczenie usług	-	-
Razem	3 602	2 685

Rada Nadzorcza Banku (niezależni członkowie Rady Nadzorczej)
Krótkoterminowe świadczenia pracownicze2)	269	158
Razem	269	158

1) W tym członkowie Zarządu, którzy przestali pełnić swoje funkcje;

2) Na krótkoterminowe świadczenia pracownicze składają się: wynagrodzenia, składki na ubezpieczenie społeczne, PPE, inne świadczenia oraz rezerwa na nieodroczone zmienne składniki wynagrodzeń, rozliczenie których nastąpiło lub nastąpi w ciągu 12 miesięcy od zakończenia okresu sprawozdawczego;

3) W pozycji świadczenia długoterminowe ujęto rezerwy na odroczone zmienne składniki wynagrodzeń przyznawane w środkach pieniężnych, które będą wypłacane po okresie 12 miesięcy od zakończenia okresu sprawozdawczego;

4) W pozycji płatności na bazie akcji rozliczanych w środkach pieniężnych (MSR 19) ujęto rezerwy na odroczone zmienne składniki wynagrodzeń przyznawane w formie instrumentu finansowego tj. akcji fantomowych. Przeliczenie akcji fantomowych na gotówkę jest dokonywane po okresie retencyjnym.

Zmienne składniki wynagrodzeń

REZERWA NA ZMIENNE SKŁADNIKI WYNAGRODZEŃ	31.12.2023	31.12.2022
REZERWA NA ZMIENNE SKŁADNIKI WYNAGRODZEŃ	(za lata 2020-2023)	(za lata 2019-2022)

Zarząd Banku 1)	2 412	2 436
pozostałe osoby zajmujące stanowiska kierownicze (MRT)2	4 112	4 209

Razem rezerwa	6 524	6 645

WYNAGRODZENIE WYPŁACONE W ROKU	01.01.2023 - 31.12.2023	01.01.2022 - 31.12.2022
WYNAGRODZENIE WYPŁACONE W ROKU	(za lata 2019-2022)	(za lata 2018-2021)

przyznane w formie gotówki
Zarząd Banku 1)	991	444
pozostałe osoby zajmujące stanowiska kierownicze (MRT)2	2 021	835
przyznane w formie instrumentu finansowego
Zarząd Banku 1)	114	379
pozostałe osoby zajmujące stanowiska kierownicze (MRT)2	87	445

Razem wypłacone	3 213	2 103

1) W tym członkowie Zarządu, którzy przestali pełnić swoje funkcje;

2) MRT – Material Risk Takers;

Kredyty i pożyczki udzielone przez Bank na rzecz kierownictwa

W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2023 roku oraz od 1 stycznia do 31 grudnia 2022 roku Bank nie udzielił kredytów i pożyczek na rzecz kierownictwa Banku. Na 31 grudnia 2023 roku wartość bilansowa kredytów i pożyczek na rzecz kierownictwa wynosiła 598 tys. PLN, a na 31 grudnia 2022 roku 538 tys. PLN. Warunki oprocentowania i terminy spłaty nie odbiegają od warunków rynkowych.

42. Wartość godziwa aktywów i zobowiązań finansowych

42.1 Kategorie wyceny do wartości godziwej aktywów i zobowiązań finansowych wycenianych w sprawozdaniu z sytuacji finansowej do wartości godziwej

Zasady rachunkowości

Klasyfikacja składników aktywów i zobowiązań finansowych	Bank klasyfikuje poszczególne składniki aktywów i zobowiązań finansowych wycenianych do wartości godziwej do następujących kategorii: ■ Poziom 1: Ceny kwotowane na aktywnych rynkach, ■ Poziom 2: Techniki wyceny oparte na obserwowalnych danych rynkowych, ■ Poziom 3: Pozostałe techniki wyceny. W zależności od kategorii klasyfikacji aktywów i zobowiązań finansowych stosuje się różnorodne metody ustalania ich wartości godziwej.
Poziom 1 Ceny kwotowane na aktywnych rynkach	Aktywa i zobowiązania finansowe, których wartość godziwa wyceniana jest bezpośrednio o ceny notowane (nieskorygowane) z aktywnych rynków dla identycznych aktywów lub zobowiązań. Do tej kategorii Bank klasyfikuje instrumenty finansowe dla których istnieje aktywny rynek i dla których wartość godziwa ustalana jest w oparciu o wartość rynkową będącą ceną kupna. Papiery wartościowe wyceniane są do fixingu z platformy Bondspot.
Poziom 2 Techniki wyceny oparte na obserwowalnych danych rynkowych	Aktywa i zobowiązania finansowe, których wartość godziwa wyceniana jest za pomocą modeli wyceny, w przypadkach w których wszystkie znaczące dane wejściowe są obserwowalne na rynku w sposób bezpośredni (jako ceny) lub pośredni (bazujące na cenach). Do tej kategorii Bank klasyfikuje instrumenty finansowe, dla których brak jest aktywnego rynku, tj. instrumenty pochodne CIRS, IRS oraz FX-Forward.
Poziom 3 Pozostałe techniki wyceny	Aktywa i zobowiązania finansowe, których wartość godziwa wyceniana jest za pomocą modeli wyceny, w przypadku których dane wejściowe nie są oparte na możliwych do zaobserwowania danych rynkowych (dane wejściowe nieobserwowalne). Bank nie posiadał instrumentów klasyfikowanych do tej kategorii.
Przeniesienia	Przeniesienia instrumentów pomiędzy Poziomem 1 a Poziomem 2 występują na podstawie dostępności kwotowania z aktywnego rynku według stanu na koniec okresu sprawozdawczego. Przeniesienie z Poziomu 2 do Poziomu 3 następuje w sytuacji zamiany w wycenie czynnika obserwowalnego na nieobserwowalny lub zastosowania do wyceny nowego nieobserwowalnego czynnika ryzyka, która jednocześnie skutkuje istotnym wpływem na wycenę instrumentu. Przeniesienie z Poziomu 3 do Poziomu 2 następuje w sytuacji zamiany w wycenie czynnika nieobserwowalnego na obserwowalny lub gdy wpływ czynnika nieobserwowalnego na wycenę instrumentu przestaje być istotny. W ciągu 2023 roku oraz 2022 roku nie nastąpiły przeniesienia między poziomami hierarchii wartości godziwej.

Metody wyceny oraz obserwowalne dane wejściowe

INSTRUMENTY FINANSOWE WYCENIANE DO WARTOŚCI GODZIWEJ	Metody (techniki) wyceny	Obserwowalne dane wejściowe

Bony pieniężne NBP	Metoda krzywej rentowności	Krzywe rentowności zbudowane w oparciu o dane rynku pieniężnego oraz rynku transakcji OIS (Overnight Index Swap).
CIRS	Model zdyskontowanych przepływów pieniężnych w oparciu o krzywe rentowności	Krzywe rentowności zbudowane są w oparciu o stawki rynkowe, dane rynkowe rynku pieniężnego, rynku transakcji FRA (Forward Rate Agreement), IRS (Interest Rate Swap), basis swap, kwotowania CDS (Credit Default Swap).
IRS	Model zdyskontowanych przepływów pieniężnych w oparciu o krzywe rentowności	Krzywe rentowności zbudowane są w oparciu o stawki rynkowe, dane rynkowe rynku pieniężnego, rynku transakcji FRA (Forward Rate Agreement), IRS (Interest Rate Swap).
FX-Forward	Model zdyskontowanych przepływów pieniężnych w oparciu o krzywe rentowności	Krzywe rentowności zbudowane są w oparciu o stawki rynkowe, dane rynkowe rynku pieniężnego oraz rynku transakcji FX-Forward.

Informacje finansowe

AKTYWA I ZOBOWIĄZANIA WYCENIANE DO WARTOŚCI GODZIWEJ NA 31 GRUDNIA 2023 ROKU	Nota	Wartość bilansowa	Poziom 1	Poziom 2	Poziom 3
	Nota	Wartość bilansowa	Ceny kwotowane na aktywnych rynkach	Techniki wyceny oparte na obserwowalnych danych rynkowych	Pozostałe techniki wyceny

Pochodne instrumenty zabezpieczające	24	55 383	-	55 383	-
CIRS		55 353	-	55 353	-
FX-Forward		30	-	30	-
IRS		-	-	-	-
Papiery wartościowe	25	945 251	945 251	-	-
wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite		945 251	945 251	-	-
Aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej razem		1 000 634	945 251	55 383	-

Pochodne instrumenty zabezpieczające	24	213 187	-	213 187	-
CIRS		209 290	-	209 290	-
FX-Forward		527	-	527	-
IRS		3 370	-	3 370	-
Zobowiązania finansowe wyceniane do wartości godziwej razem		213 187	-	213 187	-

AKTYWA I ZOBOWIĄZANIA WYCENIANE DO WARTOŚCI GODZIWEJ NA 31 GRUDNIA 2022 ROKU	Nota	Wartość bilansowa	Poziom 1	Poziom 2	Poziom 3
	Nota	Wartość bilansowa	Ceny kwotowane na aktywnych rynkach	Techniki wyceny oparte na obserwowalnych danych rynkowych	Pozostałe techniki wyceny

Pochodne instrumenty zabezpieczające	24	508 052	-	508 052	-
CIRS		507 982	-	507 982	-
FX-Forward		70	-	70	-
IRS		-	-	-	-
Papiery wartościowe	25	1 017 447	937 535	79 912	-
wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite		1 017 447	937 535	79 912	-
Aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej razem		1 525 499	937 535	587 964	-

Pochodne instrumenty zabezpieczające	24	25 664	-	25 664	-
CIRS		16 835	-	16 835	-
FX-Forward		46	-	46	-
IRS		8 783	-	8 783	-
Zobowiązania finansowe wyceniane do wartości godziwej razem		25 664	-	25 664	-

42.2 Aktywa i zobowiązania finansowe, które w sprawozdaniu z sytuacji finansowej nie są prezentowane w wartości godziwej

Zasady rachunkowości

Dla większości instrumentów finansowych wartości rynkowe są niedostępne, stąd wartości godziwe są oszacowane przy zastosowaniu szeregu technik wyceny. Do określenia wartości godziwej instrumentów finansowych zastosowano model oparty na oszacowaniach wartości bieżącej przyszłych przepływów pieniężnych poprzez zdyskontowanie przepływów pieniężnych przy zastosowaniu odpowiednich stóp dyskontowych. Wyliczenia modelowe zawierają pewne uproszczenia i są wrażliwe na przyjmowane założenia.

Poniżej przedstawiono podsumowanie głównych metod i założeń wykorzystywanych podczas szacowania wartości godziwej instrumentów finansowych niewycenianych do wartości godziwej.

W przypadku pewnych grup instrumentów finansowych, ze względu na brak oczekiwanych istotnych różnic pomiędzy wartością bilansową a wartością godziwą, wynikający z charakterystyki tych grup (np. krótkoterminowy charakter, wysoka korelacja z parametrami rynkowymi, krótkie okresy przeszacowania stóp, unikalność instrumentu lub krótki okres od daty emisji) przyjęto, że wartość bilansowa jest w przybliżeniu równa wartości godziwej. Dotyczy to następujących grup instrumentów finansowych:

■ kasa, środki w Banku Centralnym;

■ należności od banków;

■ zobowiązania wobec banków (kredyty oparte o zmienną stopę);

■ zobowiązania wobec klientów;

■ wyemitowane obligacje.

W przypadku wyemitowanych listów zastawnych wartość godziwa została wyznaczona w oparciu o zaobserwowaną cenę na rynku regulowanym (giełda w Luksemburgu dla listów zastawnych w EUR oraz Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW) dla listów zastawnych w PLN).

W odniesieniu do kredytów i pożyczek wobec klientów bez rozpoznanej utraty wartości zastosowano model oparty o szacowane wartości bieżące przyszłych przepływów pieniężnych poprzez zdyskontowanie przepływów pieniężnych przy zastosowaniu bieżących stóp procentowych uwzględniających wysokość marży na ryzyko kredytowe oraz urealnione terminy spłaty wynikające z umów kredytowych. Bieżący poziom marż został wyznaczony dla transakcji zawartych w ostatnim kwartale zakończonym dniem bilansowym. Dla kredytów z rozpoznaną utratą wartości przyjmuje się, że wartość godziwa jest zbliżona do ich wartości bilansowej.

Informacje finansowe

AKTYWA I ZOBOWIĄZANIA FINANSOWE, KTÓRE NIE SĄ PREZENTOWANE W WARTOŚCI GODZIWEJ NA 31 GRUDNIA 2023 ROKU	poziom hierarchii wartości godziwej	metoda wyceny	31.12.2023
	poziom hierarchii wartości godziwej	metoda wyceny	wartość bilansowa	wartość godziwa

Kasa, środki w Banku Centralnym	nd.	wartość wymaganej zapłaty	306	306
Należności od banków	2	zdyskontowane przepływy pieniężne	2 421	2 421
Kredyty i pożyczki wobec klientów, w tym:			17 898 707	17 314 013
kredyty mieszkaniowe 1)	3	zdyskontowane przepływy pieniężne	17 898 707	17 314 013
Inne aktywa finansowe	3	wartość wymaganej zapłaty z uwzględnieniem utraty wartości	1 072	1 072
Zobowiązania wobec banków	2	zdyskontowane przepływy pieniężne	4 580 744	4 632 020
Zobowiązania wobec klientów	2	zdyskontowane przepływy pieniężne	3 710	3 710
Zobowiązania z tytułu wyemitowanych listów zastawnych	1	notowania na rynku regulowanym	10 444 645	10 355 645
Zobowiązania z tytułu wyemitowanych obligacji	2	zdyskontowane przepływy pieniężne	1 991 260	1 991 260
Pozostałe zobowiązania finansowe	3	wartość wymaganej zapłaty	22 342	22 342

1) Z uwagi na fakt, że wartość godziwa to cena, którą otrzymanoby za sprzedaż składnika aktywów w transakcji pomiędzy niezależnymi, dobrze poinformowanymi oraz zainteresowanymi zawarciem transakcji uczestnikami rynku, przeprowadzonej na zwykłych warunkach na dzień wyceny tj. 31 grudnia 2023 roku, Bank uwzględnił w wartości godziwej portfela kredytów mieszkaniowych wpływ potencjalnego wydłużenia na 2024 rok programu Ustawowych wakacji kredytowych opisanego w Nocie 26. Kredyty i pożyczki wobec klientów. Na 31 grudnia 2023 roku, biorąc pod uwagę status procesu legislacyjnego oraz wypowiedzi w sferze publicznej uczestników procesu legislacyjnego oraz nadzorców rynku, Bank w kalkulacji oparł się na eksperckim założeniu, że uczestnicy rynku przyjęli 40%-owe prawdopodobieństwo wejścia w życie ustawy w wersji opublikowanej w projekcie.

AKTYWA I ZOBOWIĄZANIA FINANSOWE, KTÓRE NIE SĄ PREZENTOWANE W WARTOŚCI GODZIWEJ NA 31 GRUDNIA 2022 ROKU	poziom hierarchii wartości godziwej	metoda wyceny	31.12.2022
	poziom hierarchii wartości godziwej	metoda wyceny	wartość bilansowa	wartość godziwa

Kasa, środki w Banku Centralnym	nd.	wartość wymaganej zapłaty	60 696	60 696
Należności od banków	2	zdyskontowane przepływy pieniężne	61	61
Kredyty i pożyczki wobec klientów, w tym:			18 955 364	18 567 210
kredyty mieszkaniowe	3	zdyskontowane przepływy pieniężne	18 955 364	18 567 210
Inne aktywa finansowe	3	wartość wymaganej zapłaty z uwzględnieniem utraty wartości	98	98
Zobowiązania wobec banków	2	zdyskontowane przepływy pieniężne	5 635 860	5 580 040
Zobowiązania wobec klientów	2	zdyskontowane przepływy pieniężne	5 577	5 577
Zobowiązania z tytułu wyemitowanych listów zastawnych	1	notowania na rynku regulowanym	12 063 629	11 803 542
Zobowiązania z tytułu wyemitowanych obligacji	2	zdyskontowane przepływy pieniężne	1 495 904	1 495 904
Pozostałe zobowiązania finansowe	3	wartość wymaganej zapłaty	14 903	14 903

43. Segmenty działalności

W 2023 roku oraz 2022 roku, ze względu na specyfikę działalności biznesowej, Bank nie wydzielał segmentów, a więc nie analizował wyników działalności w podziale na segmenty. Cały portfel kredytowy Banku jest jednorodny i składa się wyłącznie z kredytów mieszkaniowych udzielonych klientom detalicznym, które finansują nieruchomości zlokalizowane w Polsce. Cała działalność Banku stanowi jeden segment. Głównym decydentem operacyjnym jest Zarząd Banku. Miarą zysku jest wynik brutto, analizowany na poziomie całości działalności Banku. W związku z powyższym dane finansowe zaprezentowane w Sprawozdaniu z sytuacji finansowej oraz Rachunku zysków i strat są reprezentatywne dla całości Banku jako jedynego segmentu.

CELE I ZASADY ZARZĄDZANIA RYZYKIEM

44. Zarządzanie ryzykiem w PKO Banku Hipotecznym SA

Zarządzanie ryzykiem w PKO Banku Hipotecznym SA ma na celu zapewnienie stabilności finansowej Banku, ochronę wartości i bezpieczeństwa emitowanych listów zastawnych oraz zapewnienie bezpieczeństwa środków pochodzących z emisji obligacji oraz pozostałych źródeł finansowania działalności Banku. Celem systemu zarządzania ryzykiem jest również zapewnienie właściwej i możliwie najpełniejszej informacji o ryzyku przy podejmowaniu decyzji, a także efektywne osadzanie zarządzania ryzykiem w kulturze organizacyjnej Banku. Zakładany poziom ryzyka stanowi ważny składnik procesu planistycznego.

W Banku zidentyfikowane zostały następujące rodzaje ryzyka, które podlegają zarządzaniu:

Rodzaj ryzyka	Rozdział
kredytowe	45
koncentracji	46
rezydualne	47
płynności	48
stopy procentowej	49
instrumentów pochodnych	50
walutowe	51
modeli	52
operacyjne	53
biznesowe	54
braku zgodności	55
utraty reputacji	56
braku adekwatności kapitałowej	57

44.1 Główne zasady zarządzania ryzykiem

Zarządzanie ryzykiem w PKO Banku Hipotecznym SA opiera się w szczególności na następujących zasadach:

■ proces zarządzania ryzykiem, w tym proces kredytowy, jest określony i regulowany przez strategie, polityki i procedury przyjęte przez Zarząd i zaakceptowane przez Radę Nadzorczą PKO Banku Hipotecznego SA,

■ Bank zarządza wszystkimi zidentyfikowanymi rodzajami ryzyka bankowego i przeprowadza procesy ICAAP (Internal Capital Adequacy Assessment Proces) oraz ILAAP (Internal Liquidity Adequacy Assessment Process) przy czym:

a) proces zarządzania ryzykiem jest odpowiedni do skali działalności oraz do istotności, skali i złożoności danego ryzyka oraz na bieżąco dostosowywany do nowych czynników i źródeł ryzyka,

b) metody zarządzania ryzykiem, modele i ich założenia oraz systemy są dostosowane do skali i złożoności ryzyka oraz okresowo weryfikowane i walidowane,

■ struktura organizacyjna zarządzania ryzykiem zapewnia niezależność obszaru ryzyka, w tym niezależność wyceny nieruchomości i podejmowania decyzji kredytowych od działalności biznesowej,

■ proces zarządzania ryzykiem jest zintegrowany z procesami planistycznymi i kontrolingowymi oraz wspiera realizację strategii Banku, przy zachowaniu zgodności ze strategią zarządzania ryzykiem, w szczególności w zakresie poziomu tolerancji na ryzyko,

■ proces zarządzania ryzykiem jest spójny z zasadami zarządzania ryzykiem Grupy Kapitałowej PKO Banku Polskiego SA, w tym również w zakresie wykorzystania grupowych modeli ryzyka, dostosowanych do specyfiki działania PKO Banku Hipotecznego SA oraz zatwierdzonych przez właściwe organy PKO Banku Hipotecznego SA.

Elementy systemu zarządzania ryzykiem

Na system zarządzania ryzykiem w PKO Banku Hipotecznym SA składają się:

identyfikacja ryzyka

Identyfikacja ryzyka polega na rozpoznaniu aktualnych i potencjalnych źródeł ryzyka oraz oszacowaniu istotności potencjalnego wpływu tego rodzaju ryzyka na sytuację finansową Banku. W ramach identyfikacji ryzyka określane są te rodzaje ryzyka, które uznawane są za istotne w działalności Banku. Przynajmniej raz do roku następuje aktualizacja oceny poszczególnych rodzajów ryzyka pod kątem ich istotności.

pomiar i ocena ryzyka

Pomiar i ocena ryzyka mają na celu określenie skali zagrożeń związanych z występowaniem ryzyka. Pomiar ryzyka obejmuje definiowanie miar ryzyka adekwatnych do rodzaju, istotności ryzyka i dostępności danych. Wyniki pomiaru o charakterze ilościowym i jakościowym stanowią podstawę oceny ryzyka, która określa poziom lub zakres ryzyka. W ramach pomiaru ryzyka przeprowadza się:

■ specyficzne testy warunków skrajnych, przeprowadzane odrębnie dla poszczególnych rodzajów ryzyka, służące ocenie wrażliwości danego ryzyka na wystąpienie niekorzystnych sytuacji rynkowych,

■ kompleksowe testy warunków skrajnych, służące określeniu wrażliwości miar adekwatności kapitałowej i wyników Banku na realizację negatywnego scenariusza zmian w otoczeniu i funkcjonowaniu Banku.

Testy warunków skrajnych przeprowadza się na podstawie założeń zapewniających rzetelną ocenę ryzyka, w szczególności z uwzględnieniem postanowień rekomendacji Komisji Nadzoru Finansowego.

kontrola ryzyka

Kontrola ryzyka obejmuje ustalenie dostosowanych do skali i złożoności działalności Banku mechanizmów kontroli ryzyka, w szczególności w postaci strategicznych limitów tolerancji na poszczególne rodzaje ryzyka, które podlegają monitorowaniu, a w przypadku ich przekroczenia podejmowane są działania zarządcze.

prognozowanie i monitorowanie ryzyka

Prognozowanie i monitorowanie ryzyka polega na sporządzaniu prognoz poziomu ryzyka oraz monitorowaniu odchyleń realizacji od prognoz lub założonych punktów odniesienia (np. limitów, wartości progowych, planów, pomiarów z poprzedniego okresu, wydanych rekomendacji i zaleceń), a także przeprowadzaniu testów warunków skrajnych. Monitorowanie ryzyka odbywa się z częstotliwością adekwatną do istotności danego rodzaju ryzyka oraz jego zmienności.

raportowanie ryzyka

Raportowanie ryzyka polega na cyklicznym informowaniu organów Banku o wynikach pomiaru ryzyka, podjętych działaniach i rekomendacjach działań. Zakres, częstotliwość oraz forma raportowania są dostosowane do szczebla zarządczego odbiorców.

działania zarządcze

Działania zarządcze polegają na określaniu pożądanego poziomu ryzyka służącemu budowie struktury aktywów i pasywów. Działania zarządcze mogą skutkować w szczególności:

■ akceptacją ryzyka – określeniem akceptowalnego poziomu ryzyka z uwzględnieniem potrzeb biznesowych oraz opracowaniu działań zarządczych na wypadek przekroczenia tego poziomu,

■ redukcją ryzyka – łagodzeniem wpływu czynników ryzyka lub skutków jego materializacji (np. przez zmniejszenie lub dywersyfikację ekspozycji na ryzyko, ustalenie limitów, wykorzystywanie zabezpieczeń),

■ transferem ryzyka – przeniesieniem odpowiedzialności za pokrycie ewentualnych strat (np. przez przeniesienie ryzyka na inny podmiot przy użyciu instrumentów prawnych takich jak umowy ubezpieczenia, czy umowy o ochronę obiektu, przyjmowanie gwarancji),

■ unikaniem ryzyka – rezygnacją z działalności generującej ryzyko lub wyeliminowaniem prawdopodobieństwa wystąpienia czynnika ryzyka, w tym w szczególności ustaleniem zerowej tolerancji na ryzyko.

44.2 Organizacja zarządzania ryzykiem w Banku

Zarządzanie ryzykiem jest nadzorowane przez Radę Nadzorczą Banku, która regularnie otrzymuje informacje o profilu ryzyka w PKO Banku Hipotecznym SA oraz najważniejszych działaniach podejmowanych w zakresie zarządzania ryzykiem. Rada Nadzorcza Banku nadzoruje i ocenia proces zarządzania ryzykiem, w szczególności na podstawie cyklicznych raportów ryzyka uwzględniających ocenę adekwatności i skuteczności systemu zarządzania ryzykiem oraz informację o realizacji Strategii oraz wniosków z testów warunków skrajnych i w razie konieczności zleca dokonanie weryfikacji tego procesu.

Zarząd Banku odpowiada za strategiczne zarządzanie ryzykiem, w tym za nadzorowanie i monitorowanie działań podejmowanych przez Bank w zakresie zarządzania ryzykiem. Zarząd Banku podejmuje najważniejsze decyzje mające wpływ na poziom ryzyka Banku oraz uchwala przepisy wewnętrzne dotyczące zarządzania ryzykiem. Zapewnia działanie systemu zarządzania ryzykiem, monitoruje i ocenia jego funkcjonowanie oraz przekazuje Radzie Nadzorczej informację w tym zakresie.

Zarządzanie ryzykiem jest realizowane na trzech niezależnych, wzajemnie uzupełniających się poziomach:

■ pierwszy poziom tworzą struktury organizacyjne zarządzające produktem, organizujące sprzedaż produktów i obsługę klientów oraz inne komórki organizacyjne realizujące zadania operacyjne generujące ryzyko, funkcjonujące na podstawie regulacji wewnętrznych,

■ drugi poziom obejmuje działalność komórki do spraw zgodności oraz identyfikację, pomiar lub ocenę, kontrolę, monitorowanie i raportowanie ryzyka, a także stwierdzanych zagrożeń i nieprawidłowości – zadania realizowane są przez wyspecjalizowane komórki organizacyjne działające na podstawie regulacji wewnętrznych Banku; celem tych komórek jest tworzenie regulacji wewnętrznych określających zasady, metody, narzędzia i procedury zarządzania ryzykiem, a także pomiar efektywności działalności,

■ trzeci poziom stanowi działalność komórki audytu wewnętrznego, realizującej niezależne audyty elementów systemu zarządzania Bankiem, w tym systemu zarządzania ryzykiem oraz systemu kontroli wewnętrznej; audyt wewnętrzny funkcjonuje odrębnie od pierwszego i drugiego poziomu.

Niezależność poziomów polega na zachowaniu organizacyjnej odrębności w następujących płaszczyznach:

■ funkcja drugiego poziomu w zakresie tworzenia rozwiązań systemowych jest niezależna od funkcji pierwszego poziomu,

■ funkcja trzeciego poziomu jest niezależna od funkcji pierwszego i drugiego poziomu.

Komórki organizacyjne PKO Banku Hipotecznego SA odpowiedzialne za zarządzanie ryzykiem w zakresie przyznanych kompetencji obejmują:

Biuro Ryzyka

Biuro Ryzyka odpowiada w szczególności za zarządzanie następującymi typami ryzyk: kredytowym, koncentracji, płynności, stopy procentowej, walutowym, instrumentów pochodnych, operacyjnym, modeli, biznesowym oraz za zarządzanie adekwatnością kapitałową, w tym za:

■ identyfikację czynników i źródeł ryzyka,

■ pomiar, ocenę oraz cykliczne monitorowanie i raportowanie poziomu ryzyka,

■ pomiar i ocenę adekwatności kapitałowej,

■ współpracę z organami nadzoru w ramach obszaru ryzyka (BION, inspekcje, wyjaśnienia, ankiety, etc.),

■ nadzór nad bezpieczeństwem systemów informatycznych.

Biuro Ryzyka może również zalecać usprawnienie systemu zarządzania ryzykiem oraz przedstawiać możliwości zastosowania działań naprawczych odnośnie naruszeń mechanizmów kontroli ryzyka, w tym zwłaszcza obowiązujących limitów tolerancji na ryzyko.

Biuro Kredytów

Biuro Kredytów odpowiada za obszar zabezpieczeń i decyzji kredytowych, proces restrukturyzacji i windykacji oraz optymalizację i organizację procesu kredytowego, w tym za:

■ analizy rynku nieruchomości, zasady wyceny nieruchomości, w tym zasady wyznaczania bankowo-hipotecznej wartości nieruchomości (BHWN),

■ portfelowe monitorowanie jakości, kompletności i wartości zabezpieczeń (w tym cykliczna indeksacja wartości nieruchomości),

■ zarządzanie wierzytelnościami trudnymi i podejmowanie efektywnych działań w celu odzyskania tych należności,

■ koordynowanie procesu zarządzania jakością danych w Banku.

Biuro Bezpieczeństwa i Obsługi Prawnej

Biuro Bezpieczeństwa i Obsługi Prawnej odpowiada za kształtowanie systemu zarządzania ryzykiem utraty reputacji.

Zespół ds. Zgodności

Zespół ds. Zgodności odpowiada w szczególności za kształtowanie systemu zarządzania ryzykiem braku zgodności, w tym identyfikowanie, ocenę, kontrolę i monitorowanie tego ryzyka, jak również przygotowanie raportów w tym zakresie.

Stanowisko ds. Walidacji i Kontroli Ryzyka

Stanowisko ds. walidacji odpowiada w szczególności za projektowanie standardów walidacji modeli, walidację modeli oraz współpracę w tym zakresie z jednostką walidacji modeli w PKO Banku Polskim SA.

Zarządzanie ryzykiem wspierają komitety:

Komitet Audytu i Finansów Rady Nadzorczej („KAF”)

Komitet wspiera Radę Nadzorczą w szczególności poprzez:

■ monitorowanie i okresowe wyrażanie opinii w przedmiocie: adekwatności i skuteczności systemów kontroli wewnętrznej i zarządzania ryzykiem, w tym w zakresie prawidłowego ustalania poziomu odpisów na oczekiwane straty kredytowe, stopnia efektywności zarządzania ryzykiem braku zgodności przez Bank, stosowania Zasad ładu korporacyjnego dla instytucji nadzorowanych, adekwatności i skuteczności procedury anonimowego zgłaszania przez pracowników naruszeń prawa oraz obowiązujących w Banku procedur i standardów etycznych,

■ opracowywanie polityki wyboru firmy audytorskiej, rekomendowanie Radzie Nadzorczej firmy audytorskiej do przeprowadzenia badania sprawozdań finansowych Banku,

■ monitorowanie procesu sprawozdawczości finansowej, w tym przegląd okresowych i rocznych sprawozdań finansowych Banku,

■ monitorowanie wykonywania czynności rewizji finansowej oraz niezależności biegłego rewidenta i podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych,

■ opiniowanie uchwał Zarządu Banku w zakresie systemu kontroli wewnętrznej, których zatwierdzanie należy do kompetencji Rady Nadzorczej.

Komitet ds. Ryzyka Rady Nadzorczej („KR”)

Komitet wspiera Radę Nadzorczą w szczególności poprzez:

■ opiniowanie całościowej bieżącej i przyszłej gotowości Banku do podejmowania ryzyka, strategicznych kierunków i zadań w zakresie ryzyka w kontekście strategii Banku i uwarunkowań wynikających z sytuacji makroekonomicznej oraz otoczenia regulacyjnego, a w szczególności opracowanej przez Zarząd strategii zarządzania ryzykiem i dopuszczalnego ogólnego poziomu ryzyka Banku,

■ monitorowanie zgodności polityki Banku w zakresie podejmowania ryzyka ze strategią i planem finansowym,

■ analizowanie okresowych raportów związanych z ryzykiem, w tym poziomu wykorzystania strategicznych limitów tolerancji na ryzyko, i opracowywanie na ich bazie odpowiednich wytycznych, a także okresowe weryfikowanie realizacji strategii zarządzania ryzykiem,

■ wydawanie opinii w sprawie adekwatności kapitałowej, zasad oceny zdolności kredytowej, modeli pomiaru ryzyka, modelu pomiaru utraty wartości,

■ opiniowanie zasad polityki informacyjnej w zakresie adekwatności kapitałowej, zarządzania adekwatnością kapitałową, ryzykiem płynności, ryzykiem operacyjnym, ryzykiem modeli i pomiaru utraty wartości,

■ opiniowanie projektu Regulaminu Ustalania Bankowo-Hipotecznej Wartości Nieruchomości.

Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami („KZAP”)

Komitet wspiera Zarząd Banku w szczególności poprzez:

■ wsparcie funkcji zarządzania ryzykiem płynności, stopy procentowej, biznesowym, w tym zmian makroekonomicznych, walutowym, instrumentów pochodnych, braku adekwatności kapitałowej, w tym nadmiernej dźwigni finansowej oraz ryzykiem modeli ich pomiaru,

■ zarządzanie adekwatnością kapitałową Banku,

■ rozpatrywanie materiałów dotyczących adekwatności kapitałowej, kapitału własnego, kapitału wewnętrznego, testów warunków skrajnych, ryzyk wskazanych powyżej, jak również limitów tolerancji na te ryzyka,

■ podejmowanie decyzji dotyczących działania Banku, w szczególności w zakresie miar i limitów dla ryzyk oraz uruchomienia kapitałowych i płynnościowych działań awaryjnych,

■ wydawanie rekomendacji dla właściwych organów Banku, komórek organizacyjnych, członków Zarządu Banku, zespołów projektowych lub zadaniowych - w zakresie swoich kompetencji.

Komitet Kredytowy („KK”)

Komitet wspiera Zarząd Banku w szczególności poprzez:

■ wsparcie funkcji zarządzania ryzykiem kredytowym, koncentracji, rezydualnym oraz ryzykiem modeli ich pomiaru,

■ rozpatrywanie materiałów dotyczących ryzyk wskazanych powyżej, profilu i struktury jakościowej portfela kredytowego, odpisów na oczekiwane straty kredytowe, nabywania portfeli wierzytelności kredytowych, rynku nieruchomości,

■ podejmowanie decyzji dotyczących działania Banku, w szczególności w zakresie miar i limitów dla ryzyk, wyników walidacji modeli ryzyk, metodologii i modeli kalkulacji odpisów na oczekiwane straty kredytowe, punktów odcięcia (cut-offs) stosowanych w ramach oceny ryzyka kredytowego, wierzytelności kredytowych nabywanych przez Bank, pojedynczych transakcji kredytowych,

■ wydawanie rekomendacji dla właściwych organów Banku, komórek organizacyjnych, członków Zarządu Banku, zespołów projektowych lub zadaniowych - w zakresie swoich kompetencji.

Komitet Strategii i Inicjatyw Biznesowych („KSIB”)

Komitet wspiera Zarząd Banku w szczególności poprzez:

■ wsparcie funkcji zarządzania ryzykiem utraty reputacji oraz braku zgodności,

■ rozpatrywanie materiałów dotyczących ryzyk wskazanych powyżej, kierunków rozwoju Banku, strategii Banku i strategii IT, inicjatyw związanych z realizacją strategii Banku i strategii IT, oferty produktowej, rentowności produktów, procesu kredytowego,

■ podejmowanie decyzji dotyczących działania Banku, w szczególności w zakresie zarządzania ww. ryzykami, a także miar i limitów dla tych ryzyk,

■ wydawanie rekomendacji dla właściwych organów Banku, komórek organizacyjnych, członków Zarządu Banku, zespołów projektowych lub zadaniowych - w zakresie swoich kompetencji.

Komitet Ryzyka Operacyjnego i Jakości Danych („KROiJD”)

Komitet wspiera Zarząd Banku w szczególności poprzez:

■ wsparcie funkcji zarządzania ryzykiem operacyjnym,

■ nadzór na funkcjonowaniem zarządzania ryzykiem operacyjnym, w tym nad zadaniami dotyczącymi zapewnienia ciągłości działania Banku oraz bezpieczeństwa informacji i środowiska teleinformatycznego,

■ określanie kierunków działań w zakresie zarządzania jakością danych oraz architekturą danych w Banku w kontekście Systemu Zarządzania Danymi („SZD”),

■ nadzór nad funkcjonowaniem SZD, w tym ocena jego efektywności i działań poszczególnych jednostek organizacyjnych Banku.

Komitety, Zarząd i Rada Nadzorcza są odbiorcami cyklicznych raportów dotyczących poszczególnych rodzajów ryzyka.

44.3 Identyfikacja istotnych rodzajów ryzyka

Istotność poszczególnych rodzajów ryzyka

Istotność poszczególnych rodzajów ryzyka ustalana jest w oparciu o analizę całej działalności Banku.

Przy określaniu kryteriów uznawania danego rodzaju ryzyka za istotne uwzględniany jest wpływ danego rodzaju ryzyka na działalność Banku, przy czym rozróżniane są trzy typy rodzajów ryzyka:

■ ryzyka istotne – podlegające aktywnemu zarządzaniu,

■ ryzyka podlegające monitorowaniu – dla których przeprowadza się monitoring istotności,

■ inne nieidentyfikowane w działalności Banku rodzaje ryzyka (nieistotne i niemonitorowane).

Ocena istotności poszczególnych rodzajów ryzyka dokonywana jest cyklicznie, na podstawie informacji ilościowych i jakościowych. W pierwszej kolejności, wynikiem takiej oceny jest zdefiniowanie wszystkich występujących w Banku ryzyk, a następnie klasyfikacja danego rodzaju ryzyka do jednej z dwóch kategorii: ryzyko istotne lub ryzyko podlegające monitorowaniu. Ocena istotności dokonywana jest również każdorazowo w przypadku istotnej zmiany zakresu lub profilu działalności Banku.

Rodzaje ryzyka uznane za istotne:

■ ryzyko kredytowe,

■ ryzyko płynności, w tym ryzyko finansowania,

■ ryzyko stopy procentowej,

■ ryzyko operacyjne,

■ ryzyko biznesowe, w tym ryzyko zmian makroekonomicznych,

■ ryzyko modeli.

Dodatkowo, następujące rodzaje ryzyka zostały uznane przez Bank za podlegające monitorowaniu:

■ ryzyko koncentracji,

■ ryzyko walutowe,

■ ryzyko rezydualne,

■ ryzyko braku zgodności,

■ ryzyko utraty reputacji,

■ ryzyko braku adekwatności kapitałowej, w tym ryzyko nadmiernej dźwigni finansowej,

■ ryzyko instrumentów pochodnych.

Dla rodzajów ryzyka podlegających monitorowaniu Bank określił i monitoruje kryteria istotności. Spełnienie kryteriów istotności powoduje uznanie tego rodzaju ryzyka za istotne dla Banku.

W Strategii Zarządzania Ryzykiem Bank zdefiniował szereg limitów strategicznych definiujących apetyt na poszczególne rodzaje ryzyka. Limity te są na bieżąco monitorowane.

W pierwszym półroczu 2023 roku Bank odnotował przekroczenie limitu strategicznego na ryzyko biznesowe, co zostało opisane w Nocie 54.3. Żaden z limitów strategicznych na pozostałe rodzaje ryzyka nie został przekroczony w 2023 roku.

45. Zarządzanie ryzykiem kredytowym

Ryzyko kredytowe jest rozumiane jako ryzyko poniesienia straty w wyniku niewywiązania się klienta z zobowiązań wobec Banku lub jako ryzyko spadku wartości ekonomicznej wierzytelności Banku w wyniku pogorszenia się zdolności klienta do obsługi zobowiązań. Celem zarządzania ryzykiem kredytowym jest ograniczenie strat na portfelu kredytowym oraz minimalizacja ryzyka wystąpienia ekspozycji kredytowych zagrożonych utratą wartości, przy zachowaniu oczekiwanego poziomu dochodowości i wartości portfela kredytowego.

PKO Bank Hipoteczny SA posiada zasady zarządzania ryzykiem kredytowym, które mają na celu właściwą ocenę ryzyka transakcji kredytowej na etapie wniosku o udzielanie kredytu oraz w trakcie życia transakcji (monitoring), jak również odpowiednie zabezpieczenie ryzyka poprzez stosowanie odpowiednich technik ograniczania ryzyka kredytowego.

Realizację zasad zapewnia stosowanie przez Bank zaawansowanych metod zarządzania ryzykiem kredytowym, zarówno na poziomie pojedynczych ekspozycji kredytowych, jak i na poziomie całego portfela kredytowego Banku. Metody te są weryfikowane i rozwijane w kierunku zgodności z wymaganiami metody wewnętrznych ratingów (IRB), tzn. zaawansowanej metody pomiaru ryzyka kredytowego.

Od 17 marca 2023 roku Bank wprowadził zmiany w procesie zarządzania ryzykiem kredytowym mające na celu dostosowanie do nowych wytycznych KNF w zakresie stosowania Rekomendacji S. W procesie oceny zdolności kredytowej klienta najważniejsza modyfikacja dotyczyła obniżenia poziomu bufora na ryzyko stopy procentowej stosowanego w ocenie zdolności kredytowej z 5% do 3%.

45.1 Pomiar i ocena ryzyka kredytowego

PKO Bank Hipoteczny SA dokonuje pomiaru i oceny ryzyka kredytowego na poziomie pojedynczej transakcji kredytowej oraz na poziomie portfelowym.

Pomiar i ocena ryzyka pojedynczej transakcji kredytowej dokonywana jest przez PKO Bank Hipoteczny SA z wykorzystaniem grupowych modeli ryzyka dostosowanych do specyfiki działania PKO Banku Hipotecznego SA oraz zatwierdzonych przez właściwe organy PKO Banku Hipotecznego SA. Grupowe modele ryzyka wykorzystywane w PKO Banku Hipotecznym SA bazują na danych aplikacyjnych, behawioralnych oraz danych z Biura Informacji Kredytowej. Przegląd (monitoring) modeli i ich walidacja są dokonywane osobno na bazie portfela Banku, portfela PKO Banku Polskiego SA i połączonych portfeli obu banków.

Szczegółowe zasady i zakres współpracy w ramach Grupy PKO Banku Polskiego w zakresie grupowych modeli ryzyka określają zapisy zawartej z PKO Bankiem Polskim SA Umowy outsourcingowej opisanej w Nocie 41.1. „Transakcje z jednostkami powiązanymi kapitałowo”.

W procesie kredytowym w ramach oceny ryzyka pojedynczej transakcji kredytowej Bank dokonuje oceny zdolności kredytowej klienta w ujęciu jakościowym i ilościowym, a także ocenia zabezpieczenie. Jakościowa ocena zdolności kredytowej to analiza dostępnych informacji o kliencie pochodzących z wewnętrznych oraz zewnętrznych źródeł informacji, a także ocena wybranych cech socjodemograficznych opisujących klienta z punktu widzenia statystycznego ryzyka danego dłużnika. Ocena ilościowa polega natomiast na zbadaniu sytuacji finansowej klienta w celu stwierdzenia czy posiada on wystarczające środki finansowe na terminową spłatę zobowiązań, w tym z tytułu wnioskowanego kredytu. Zdolność kredytowa badana jest m.in. na podstawie przedkładanej przez klienta dokumentacji, której kompletność, autentyczność oraz zgodność ze stanem faktycznym i prawnym podlega weryfikacji. Ocena zabezpieczenia, a w szczególności bankowo-hipotecznej wartości nieruchomości, polega na zweryfikowaniu kryteriów decydujących o dopuszczalności i skuteczności zabezpieczenia jako możliwego źródła odzyskania wierzytelności.

W przypadku nabywania wierzytelności z tytułu kredytów mieszkaniowych od PKO Banku Polskiego SA, Bank dokonuje oceny ryzyka kredytowego transakcji będących przedmiotem nabycia zgodnie z obowiązującą w PKO Banku Hipotecznym SA metodyką oceny nabywanych wierzytelności. W szczególności oceniana jest zdolność kredytowa klienta według danych na moment udzielania przez PKO Bank Polski SA kredytu będącego przedmiotem przelewu, bieżąca ocena scoringu oraz bieżąca terminowość spłat, eliminując z transferu wierzytelności niespełniające kryteriów metodyki.

Dodatkowo portfele nabywanych wierzytelności podlegają wycenie przeprowadzanej przez niezależną stronę trzecią, w celu zapewnienia obiektywnej oceny wartości nabywanych portfeli. W ramach tej wyceny dokonywana jest również ocena kosztów ryzyka oczekiwanych dla danego portfela wierzytelności, która znajduje odzwierciedlenie w finalnej cenie jaką Bank płaci za dany portfel.

W celu określenia poziomu ryzyka kredytowego na poziomie portfelowym, Bank wykorzystuje następujące metody pomiaru i wyceny ryzyka:

■ prawdopodobieństwo niewypłacalności (ang. probability of default - „PD”),

■ stratę w przypadku niewypłacalności (ang. loss given default – „LGD”),

■ oczekiwaną stratę kredytową (ang. expected credit loss – „ECL”),

■ udział i strukturę kredytów z rozpoznaną utratą wartości (ang. non performing loans – „NPL”),

■ wskaźnik pokrycia kredytów z rozpoznaną utratą wartości odpisami (ang. coverage ratio – „CR”),

■ koszt ryzyka (ang. Risk costs – „RC”),

■ analizy typu vintage,

■ testy warunków skrajnych.

Metody pomiaru portfelowego ryzyka kredytowego pozwalają m.in. na wyznaczanie poziomu odpisów na oczekiwane straty kredytowe.

Bank przeprowadza analizy oraz testy warunków skrajnych dotyczące wpływu potencjalnych zmian w otoczeniu makroekonomicznym na jakość portfela kredytowego, w tym analizy wrażliwości poziomu odpisów na zmianę warunków makroekonomicznych. Wyniki analiz udostępnianych organom Banku umożliwiają identyfikowanie i podejmowanie właściwych działań ograniczających ryzyko prowadzonej działalności.

Strukturę portfela kredytowego według przedziałów parametru PD prezentuje tabela w Nocie 45.4.4. „Kredyty i pożyczki wobec klientów”.

45.2 Odpisy z tytułu oczekiwanych strat kredytowych

PKO Bank Hipoteczny SA dokonuje miesięcznego przeglądu ekspozycji kredytowych w celu zidentyfikowania ekspozycji kredytowych zagrożonych utratą wartości lub dla których nastąpił istotny wzrost ryzyka kredytowego od momentu początkowego ujęcia, pomiaru utraty wartości ekspozycji kredytowych oraz utworzenia stosownych odpisów na oczekiwane straty kredytowe.

Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych nr 575/2013 (rozporządzenie CRR) Bank definiuje stan niewykonania zobowiązania (ang. default) jeżeli ocenia, że dłużnik nie jest w stanie spłacić zobowiązania kredytowego bez sięgania do realizacji zabezpieczeń lub materialne przeterminowanie ekspozycji przekracza 90 dni. Przesłanki stanu niewykonania zobowiązania są tożsame z przesłankami utraty wartości ekspozycji. Bank stosuje wytyczne EBA (EBA/GL/2016/07) dotyczące stosowania definicji niewykonania zobowiązania określonej w art. 178 rozporządzenia CRR. Do najważniejszych zasad identyfikacji niewykonania zobowiązania wprowadzonych w Banku w związku z wytycznymi należą:

■ spójna identyfikacja niewykonania zobowiązania na poziomie dłużnika w Grupie Kapitałowej PKO Banku Polskiego,

■ niewykonanie zobowiązania przez dłużnika z tytułu przeterminowania ma miejsce po przekroczeniu progu istotności kwot zaległych z tytułu kapitału, odsetek lub opłat w Grupie Kapitałowej PKO Banku Polskiego, przez okres 90 dni,

■ ustalenie bezwzględnego progu istotności dla wszystkich ekspozycji na poziomie 400 PLN i wprowadzenie względnego progu istotności przeterminowania 1% wyrażonego jako relacja przeterminowanych zobowiązań kredytowych w stosunku do łącznej kwoty wszystkich ekspozycji bilansowych w Grupie Kapitałowej,

■ zarażanie niewykonaniem zobowiązania ekspozycji prywatnych należących do odpowiadających całym swym majątkiem właścicieli podmiotów gospodarczych, które to podmioty mają zidentyfikowane niewykonanie zobowiązania.

W zakresie pomiaru utraty wartości Bank stosuje zapisy standardu MSSF 9, który opiera się na koncepcji strat oczekiwanych. Model utraty wartości ma zastosowanie do aktywów finansowych, które nie są wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat, obejmujących:

■ dłużne instrumenty finansowe obejmujące zaangażowania o charakterze kredytowym oraz papiery wartościowe,

■ zobowiązania pozabilansowe finansowe oraz gwarancyjne.

Zgodnie z MSSF 9 utrata wartości jest mierzona jako 12 miesięczne oczekiwane straty kredytowe albo dożywotnie oczekiwane straty kredytowe. Horyzont pomiaru oczekiwanej straty zależy od tego czy nastąpił znaczący wzrost ryzyka kredytowego od momentu początkowego ujęcia. Ze względu na to kryterium aktywa finansowe alokowane są do 3 koszyków (ang. stage).

Portfel wg MSSF 9	Okres oczekiwanych strat kredytowych
Koszyk 1 - ekspozycje, dla których ryzyko kredytowe nie jest istotnie wyższe niż na moment początkowego ujęcia i nie rozpoznaje się w odniesieniu do nich przesłanek utraty wartości	12 miesięczne oczekiwane straty kredytowe
Koszyk 2 - ekspozycje których ryzyko kredytowe jest istotnie wyższe od poziomu ryzyka kredytowego na moment początkowego ujęcia ekspozycji, ale nie rozpoznaje się w odniesieniu do nich przesłanki utraty wartości	dożywotnie oczekiwane straty kredytowe
Koszyk 3 - aktywa w odniesieniu do których rozpoznaje się przesłankę utraty wartości	dożywotnie oczekiwane straty kredytowe

Istotny wzrost ryzyka kredytowego określa się z uwzględnieniem poziomu prawdopodobieństwa niewypłacalności oraz jego zmian w stosunku do poziomu z momentu początkowego ujęcia kredytu. W celu oceny istotnego wzrostu ryzyka kredytowego Bank stosuje model oparty na kalkulacji marginalnego PD, czyli prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania w określonym miesiącu. Prawdopodobieństwo to uzależnione zostało od czasu, który upłynął od momentu uruchomienia ekspozycji. Dzięki temu możliwe jest odwzorowanie charakterystycznego dla ekspozycji wobec osób fizycznych zróżnicowania jakości kredytowej w czasie życia ekspozycji. Krzywe marginalnego PD wyznaczone zostały na podstawie danych historycznych. Indywidualne przypisanie marginalnego PD do poszczególnych ekspozycji, uzyskiwane jest poprzez skalowanie krzywej wyznaczonej na poziomie portfela do indywidulnej oceny ekspozycji/klienta uzyskiwanej z modeli aplikacyjnych (wykorzystujących dane z wniosków kredytowych) oraz behawioralnych. Bank identyfikuje przesłankę istotnego wzrostu ryzyka kredytowego dla danej ekspozycji w oparciu o porównanie indywidualnych krzywych prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania w horyzoncie trwania ekspozycji na datę początkowego ujęcia oraz na datę raportową. Dla każdej daty raportowej porównywane są tylko te części oryginalnej i obecnej krzywej prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania, które odpowiadają okresowi począwszy od daty raportowej do zapadalności ekspozycji. Porównanie opiera się na wartościach średniego prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania w horyzoncie życia kredytu w analizowanym okresie korygowanego o bieżące oraz prognozowane wskaźniki makroekonomiczne.

Rezultat tego porównania, określany mianem statystyki α, odnoszony jest do wartości progowej, powyżej której wzrost ryzyka kredytowego uznaje się za istotny. Wartość progowa ustalana jest w oparciu o historyczne powiązania pomiędzy wartościami statystyki α, a wystąpieniem stanu niewykonania zobowiązania (default). W procesie tym minimalizuje się prawdopodobieństwo:

■ zaklasyfikowania do zbioru ekspozycji kredytowych ze znaczącym wzrostem poziomu ryzyka kredytowego (na podstawie statystyki) ekspozycji kredytowej, w przypadku której w badanym okresie nie wystąpiło zdarzenie niewykonania zobowiązania (błąd typu I),

■ niezaklasyfikowania do zbioru ekspozycji kredytowych ze znaczącym wzrostem poziomu ryzyka kredytowego (na podstawie statystyki) ekspozycji kredytowej, w przypadku której w badanym okresie wystąpiło zdarzenie niewykonania zobowiązania (błąd typu II).

Przesłanką istotnego pogorszenia jakości kredytowej jest co najmniej 2-krotny wzrost parametru PD w porównaniu do wartości na moment rozpoznania w księgach. W odniesieniu do ekspozycji kredytowych, w przypadku których aktualne ryzyko niewypłacalności nie przekracza poziomu uwzględnionego w cenie udzielonego finansowania, wyniki porównania krzywych prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania na datę początkowego ujęcia oraz na datę raportową nie stanowią o rozpoznaniu znaczącego wzrostu ryzyka kredytowego.

W celu identyfikacji pozostałych przesłanek istotnego wzrostu ryzyka kredytowego Bank wykorzystuje pełną dostępną informację jakościową i ilościową, w tym m.in.:

■ działania restrukturyzacyjne wprowadzające dla dłużnika udogodnienia wymuszone jego trudną sytuacją finansową (ang. forbearance),

■ opóźnienie w spłacie materialnie istotnej kwoty kapitału lub odsetek lub opłat (rozumianej jako kwota przekraczająca 400 zł oraz 1% w odniesieniu do całkowitego łącznego kredytowego zaangażowania bilansowego dłużnika w Banku oraz pozostałych podmiotach Grupy Kapitałowej Banku) dłuższe niż 30 dni,

■ istotne podwyższenie wskaźnika LTV,

■ złożenie wniosku o upadłość przez któregokolwiek z współkredytobiorców,

■ transfer ekspozycji kredytowej do zarządzania przez jednostki restrukturyzacyjno-windykacyjne Banku,

■ podejrzenie wyłudzenia ekspozycji kredytowej,

■ korzystanie przez kredytobiorcę z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców,

■ śmierć kredytobiorcy (przez 6 miesięcy od daty śmierci),

■ zawieszenie wykonywania umowy kredytu w ramach Ustawowych Wakacji Kredytowych, przy jednoczesnym występowaniu opóźnień w spłacie przekraczających 30 dni w okresie od początku obowiązywania programu,

■ kwarantanna w Koszyku 2 ekspozycji, dla których w ciągu minionych 3 miesięcy ustała przesłanka utraty wartości.

Przesłanką utraty wartości ekspozycji kredytowej jest w szczególności:

■ opóźnienie w spłacie materialnie istotnej kwoty kapitału lub odsetek lub opłat dłuższe niż 90 dni,

■ zawarcie umowy restrukturyzacyjnej lub zastosowanie ulgi w spłacie wierzytelności wymuszone względami ekonomicznymi lub prawnymi wynikającymi z trudności finansowych klienta (do czasu uznania wierzytelności za uzdrowioną),

■ postawienie należności w stan wymagalności wskutek dokonanego przez Bank wypowiedzenia,

■ ogłoszenie upadłości w stosunku do któregokolwiek z współkredytobiorców lub złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości przez wszystkich kredytobiorców,

■ śmierć wszystkich kredytobiorców,

■ istotne pogorszenie sytuacji finansowo-ekonomicznej dłużnika z tytułu zobowiązań kredytowych w pozostałych podmiotach Grupy PKO BP,

■ zawieszenie wykonywania umowy kredytu w ramach moratoriów kredytowych ustawowych w związku z utratą pracy lub innego źródła dochodu przez kredytobiorcę, przy jednoczesnym występowaniu opóźnień w spłacie przekraczających 30 dni w ciągu ostatnich 12 miesięcy.

W związku ze specjalistycznym charakterem działalności związanym z posiadaniem jednego rodzaju produktu kredytowego w ofercie, Bank dokonuje kalkulacji oczekiwanej straty kredytowej w oparciu o jeden homogeniczny portfel, bez stosowania dodatkowej segmentacji. W celu obliczenia oczekiwanej straty kredytowej Bank stosuje metodę portfelową.

Strata oczekiwana wyznaczana jest jako iloczyn parametrów ryzyka kredytowego: prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania (PD), poziomu straty w momencie niewykonania zobowiązania (LGD) oraz wartości ekspozycji w momencie niewykonania zobowiązania (EAD), przy czym każdy z powyższych parametrów ma postać wektora o wymiarze liczby miesięcy pokrywających horyzont szacowania straty kredytowej.

W przypadku ekspozycji zaklasyfikowanych do Koszyka 1, Bank stosuje 12-miesięczny horyzont szacowania straty oczekiwanej, chyba że termin wymagalności jest krótszy niż 12 miesięcy. W przypadku ekspozycji zaklasyfikowanych do Koszyka 2, strata oczekiwana szacowana jest w horyzoncie do daty zapadalności kredytu. Zarówno w pierwszym, jak i drugim przypadku, strata oczekiwana jest sumą strat oczekiwanych w poszczególnych okresach, zdyskontowanych efektywną stopą procentową.

W celu wyznaczenia wartości aktywów na moment niewykonania zobowiązania w danym okresie Bank ustala parametr określający wielkość ekspozycji na ten moment w oparciu o przyszłe spłaty wynikające z harmonogramu oraz potencjalne nadpłaty i niedopłaty.

Przy wyliczeniu wartości ostatecznej straty oczekiwanej Bank uwzględnia także szacunki dotyczące przyszłych warunków makroekonomicznych. W zakresie analizy portfelowej, wpływ scenariuszy makroekonomicznych jest uwzględniany w wysokości poszczególnych parametrów ryzyka. Metodyka kalkulacji poszczególnych parametrów ryzyka obejmuje badanie zależności wysokości tych parametrów od warunków makroekonomicznych w oparciu o dane historyczne. Na potrzeby kalkulacji straty oczekiwanej (analogicznie jak w przypadku identyfikacji przesłanki istotnego wzrostu ryzyka kredytowego) wykorzystywane są trzy scenariusze makroekonomiczne opracowane na podstawie prognoz Grupy Kapitałowej - bazowy z prawdopodobieństwem 75% oraz dwa scenariusze alternatywne, z prawdopodobieństwem 5% (optymistyczny) i 20% (pesymistyczny). Zakres prognozowanych wskaźników obejmuje: wskaźnik dynamiki PKB, stopę bezrobocia oraz indeks cen nieruchomości. Ostateczna strata oczekiwana jest średnią ze strat oczekiwanych dla poszczególnych scenariuszy ważoną ich prawdopodobieństwem. Scenariusz bazowy opiera się na bazowych prognozach makroekonomicznych. Prognozy są przygotowywane na podstawie modeli ilościowych przy uwzględnieniu korekt z tytułu występowania zdarzeń jednorazowych.

Scenariusze skrajne dotyczą przypadków tzw. szoku wewnętrznego, w związku z czym zmienne zewnętrzne (stopy procentowe za granicą) nie ulegają zmianie względem scenariusza bazowego. Scenariusze skrajne opracowywane są na podstawie analizy statystycznej i ekonometrycznej, tj. nie odzwierciedlają podlegających opisowi zdarzeń, ale prognozowaną ścieżkę. Identyfikowane są dwa scenariusze: optymistyczny i pesymistyczny. Udział scenariuszy dla ścieżki PKB, który mieści się między scenariuszem optymistycznym i pesymistycznym określony jest jako prawdopodobieństwo scenariusza bazowego. Przyjmując takie założenie prognozowana jest dynamika PKB przy założeniu zmiennego w czasie potencjalnego tempa wzrostu polskiej gospodarki obliczanego przy wykorzystaniu danych kwartalnych dostarczanych przez Główny Urząd Statystyczny. Po wyznaczeniu skrajnych ścieżek dynamiki PKB estymowane są wartości innych zmiennych makroekonomicznych wykorzystywanych w scenariuszach (stopa bezrobocia, indeks cen nieruchomości).

Stopa bezrobocia obliczana jest na podstawie wyznaczonej ilościowo zależności od różnicy między dynamiką PKB, a potencjalnym tempem wzrostu gospodarczego. Wynik podlega korekcie ze względu na zachodzące w polskiej gospodarce istotne zmiany strukturalne, których nie obejmuje model ilościowy, w szczególności:

■ starzenia się polskiego społeczeństwa (i pojawienia się niezaspokojonego popytu na pracę, co ograniczać będzie skalę wzrostu stopy bezrobocia w sytuacji spowolnienia wzrostu gospodarczego)

■ osiągnięcia przez polski rynek pracy stanu bliskiego pełnemu zatrudnieniu (ze względu na ograniczenia podażowe przestrzeń do dalszego spadku stopy bezrobocia jest coraz mniejsza),

■ napływu migrantów (tylko częściowo uwzględnionego w oficjalnych statystykach).

Poziom indeksu cen nieruchomości wyznaczany jest na podstawie zmian PKB przy uwzględnieniu uwarunkowań podażowych i popytowych na rynku w oparciu o dane i trendy prezentowane przez NBP w ramach publikacji „Informacja o cenach mieszkań i sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce” oraz własne analizy Grupy Kapitałowej.

Poniższe tabele prezentują przyjęte na 31 grudnia 2023 roku i na 31 grudnia 2022 roku prognozy głównych wskaźników makroekonomicznych wraz z przyjętymi dla nich prawdopodobieństwami realizacji.

Scenariusz na 31.12.2023	bazowy			optymistyczny			pesymistyczny
prawdopodobieństwo	75%			5%			20%
	2024	2025	2026	2024	2025	2026	2024	2025	2026
Dynamika PKB r/r	3,9	3,8	3,2	9,4	8,8	4,7	(1,7)	(1,7)	1,3
Stopa bezrobocia	2,7	2,7	2,5	2,4	2,5	2,7	4,3	4,4	3,0
Indeks zmian cen nieruchomości	107,7	115,4	118,3	115,1	130,7	134,0	100,6	101,6	104,2

Scenariusz na 31.12.2022	bazowy				optymistyczny			pesymistyczny
prawdopodobieństwo	75%			5%					20%
	2023	2024	2025	2023		2024	2025		2023	2024	2025
Dynamika PKB r/r	(0,3)	2,8	2,9	5,2		8,2	6,2		(5,8)	(2,5)	(0,4)
Stopa bezrobocia	3,9	4,7	3,9	2,9		3,4	3,1		4,3	5,3	4,3
Indeks zmian cen nieruchomości	97,0	96,1	98,2	103,9		110,8	114,9		90,6	83,1	83,6

Bank stosuje kryterium niskiego ryzyka kredytowego zgodnie z MSSF 9, według którego ekspozycje uznawane na datę sprawozdawczą za ekspozycje o niskim ryzyku kredytowym mogą pozostać w Koszyku 1, niezależnie od skali względnego pogorszenia jakości kredytowej od momentu początkowego ujęcia. Zgodnie z MSSF 9 ryzyko kredytowe instrumentu finansowego uznaje się za niskie gdy:

■ instrument finansowy wiąże się z niskim ryzykiem niewykonania zobowiązania,

■ pożyczkobiorca ma wysoką krótkoterminową zdolność spełniania swych obowiązków w zakresie wynikającym z umowy,

■ niekorzystne zmiany warunków gospodarczych i biznesowych w dłuższej perspektywie mogą – lecz nie muszą – ograniczyć zdolność pożyczkobiorcy do wypełniania jego obowiązków w zakresie wynikającym z umowy.

Bank stosuje kryterium niskiego ryzyka kredytowego dla ekspozycji wobec PKO Banku Polskiego SA oraz ekspozycji wobec Skarbu Państwa i NBP.

Zarówno proces oceny istotnego wzrostu ryzyka kredytowego, jak i proces kalkulacji straty oczekiwanej realizowany jest w trybie miesięcznym na poziomie indywidualnej ekspozycji, przy czym dane dotyczące prognoz makroekonomicznych aktualizowane są w trybie kwartalnym. Wykorzystuje się w nim dedykowane środowisko obliczeniowe umożliwiające dystrybucję wyników do jednostek wewnętrznych Grupy Kapitałowej.

Parametry modelu pomiaru utraty wartości

W poniższych tabelach zaprezentowano parametry modelu pomiaru utraty wartości dla ekspozycji bez utraty wartości. Wartości w poniższych tabelach zaprezentowano w mln PLN, chyba że w kolumnie wskazano inaczej.

31.12.2023
Koszyk	Przedział PD	Kredyty mieszkaniowe, wartość netto	Zobowiązania udzielone warunkowe	Wartość ekspozycji w momencie niewykonania zobowiązania (EAD)	Średnie prawdopodo- bieństwo niewykonania zobowiązania (PD)	Liczba ekspozycji	Średni poziom straty w momencie niewykonania zobowiązania (LGD)	Średni termin zapadalności w latach	Wartość odpisów na oczekiwane straty kredytowe	Wartość ekspozycji w momencie niewykonania zobowiązania (EAD)	Średnie prawdopodo-bieństwo niewykonania zobowiązania (PD)	Średni poziom straty w momencie niewykonania zobowiązania (LGD)	Wartość odpisów na oczekiwane straty kredytowe
										w tym POCI
1	(0 - 0,15%]	11 858,8	69,4	11 928,8	0,07%	74 707	32,3%	20	(2,7)
	(0,15 - 0,25%]	2 658,6	12,7	2 671,4	0,19%	12 203	32,9%	21	(1,6)
	(0,25 - 0,50%]	1 602,7	8,5	1 611,3	0,35%	7 233	32,5%	21	(1,7)
	(0,50 - 0,75%]	383,3	0,2	383,5	0,61%	1 769	32,6%	21	(0,7)
	(0,75 - 2,5%]	519,3	-	519,3	1,28%	2 229	33,5%	22	(2,1)
	(2,5 - 10%]	87,0	-	87,0	4,16%	355	36,4%	21	(1,2)
	(10 - 45%]	-	-	-	-	-	-	-	-
	(45 - 100%)	-	-	-	-	-	-	-	-
2	(0 - 0,15%]	74,9	-	74,9	0,08%	384	33,6%	21	(1,0)	0,1	0,1%	19,9%	0,1
	(0,15 - 0,25%]	29,2	-	29,2	0,20%	112	33,3%	23	(0,5)	-	-	-	-
	(0,25 - 0,50%]	56,1	0,0	56,3	0,41%	205	32,7%	22	(0,9)	0,3	0,4%	34,5%	0,1
	(0,50 - 0,75%]	76,7	-	76,8	0,62%	289	33,1%	22	(1,3)	-	0,0%	0,0%	-
	(0,75 - 2,5%]	322,2	0,1	322,5	1,40%	1 430	34,3%	22	(9,2)	0,1	0,0%	0,5%	0,1
	(2,5 - 10%]	186,8	-	187,4	4,88%	816	38,1%	22	(14,0)	0,7	5,0%	35,6%	0,2
	(10 - 45%]	48,2	-	48,3	16,63%	191	40,7%	22	(9,8)	-	-	-	-
	(45 - 100%)	16,6	-	16,7	77,02%	69	52,9%	21	(11,5)	-	-	-	-

31.12.2022
Koszyk	Przedział PD	Kredyty mieszkaniowe, wartość netto	Zobowiązania udzielone warunkowe	Wartość ekspozycji w momencie niewykonania zobowiązania (EAD)	Średnie prawdopodo- bieństwo niewykonania zobowiązania (PD)	Liczba ekspozycji	Średni poziom straty w momencie niewykonania zobowiązania (LGD)	Średni termin zapadalności w latach	Wartość odpisów na oczekiwane straty kredytowe	Wartość ekspozycji w momencie niewykonania zobowiązania (EAD)	Średnie prawdopodo-bieństwo niewykonania zobowiązania (PD)	Średni poziom straty w momencie niewykonania zobowiązania (LGD)	Wartość odpisów na oczekiwane straty kredytowe
										w tym POCI
1	(0 - 0,15%]	11 598,7	31,2	11 633,0	0,07%	73 711	31%	21	(2,6)
	(0,15 - 0,25%]	2 703,3	3,7	2 707,6	0,19%	13 573	31,8%	21	(1,5)
	(0,25 - 0,50%]	2 353,8	1,5	2 355,8	0,33%	11 523	32,5%	21	(2,4)
	(0,50 - 0,75%]	684,9	0,9	685,9	0,61%	3 196	32,2%	21	(1,3)
	(0,75 - 2,5%]	677,6	-	677,7	1,27%	2 995	33,5%	22	(2,7)
	(2,5 - 10%]	145,1	-	145,1	4,35%	580	36,1%	23	(2,1)
	(10 - 45%]	-	-	-	-	-	-	-	-
	(45 - 100%)	-	-	-	-	-	-	-	-
2	(0 - 0,15%]	55,8	-	55,9	0,09%	295	31,6%	22	(1,0)	0,2	0,1%	29%	0,1
	(0,15 - 0,25%]	23,0	-	23,0	0,20%	98	32,8%	23	(0,4)	-	-	-	-
	(0,25 - 0,50%]	47,0	-	47,0	0,41%	160	32,8%	24	(0,4)	-	-	-	-
	(0,50 - 0,75%]	92,5	-	92,7	0,62%	347	31,9%	23	(0,8)	0,2	0,6%	43%	0,1
	(0,75 - 2,5%]	321,2	-	321,6	1,35%	1 456	33,4%	22	(5,3)	0,4	1,0%	29%	0,2
	(2,5 - 10%]	190,1	-	190,2	5,02%	879	36,7%	22	(12,0)	-	-	-	-
	(10 - 45%]	70,2	-	70,2	17,98%	281	42,0%	22	(15,0)	-	-	-	-
	(45 - 100%)	16,7	-	16,7	76,14%	85	47,4%	21	(10,3)	-	-	-	-

W poniższych tabelach zaprezentowano parametry modelu pomiaru utraty wartości dla ekspozycji z utratą wartości. Wartości w poniższych tabelach zaprezentowano w mln PLN, chyba że w kolumnie wskazano inaczej.

31.12.2023
Koszyk	Liczba miesięcy w statusie niewykonania zobowiązania	Wartość ekspozycji w momencie niewykonania zobowiązania (EAD)	Liczba ekspozycji	Średni poziom straty w momencie niewykonania zobowiązania (LGD)	Wartość odpisów na oczekiwane straty kredytowe	Wartość ekspozycji w momencie niewykonania zobowiązania (EAD)	Średni poziom straty w momencie niewykonania zobowiązania (LGD)	Wartość odpisów na oczekiwane straty kredytowe
						w tym POCI
3	[0 - 12]	36,5	172	46,7%	(16,6)	0,1	51,9%	-
	[13 - 24]	15,6	76	44,9%	(6,3)	0,2	37,8%	-
	[25 - 36]	8,4	57	50,4%	(3,8)	0,2	86,7%	(0,1)
	[37 - 48]	6,1	34	68,6%	(3,9)	0,1	80,3%	-
	[49 - 60]	3,3	20	84,4%	(2,7)	-	0,0%	-
	[61 - 84]	2,1	14	100,0%	(2,1)	-	0,0%	-

31.12.2022
Koszyk	Liczba miesięcy w statusie niewykonania zobowiązania	Wartość ekspozycji w momencie niewykonania zobowiązania (EAD)	Liczba ekspozycji	Średni poziom straty w momencie niewykonania zobowiązania (LGD)	Wartość odpisów na oczekiwane straty kredytowe	Wartość ekspozycji w momencie niewykonania zobowiązania (EAD)	Średni poziom straty w momencie niewykonania zobowiązania (LGD)	Wartość odpisów na oczekiwane straty kredytowe
						w tym POCI
3	[0 - 12]	30,3	150	39,5%	(11,6)	0,4	37,6%	(0,1)
	[13 - 24]	14,3	88	44,2%	(5,8)	0,3	43,7%	0,1
	[25 - 36]	7,5	45	56,8%	(3,9)	0,1	72,0%	0,0
	[37 - 48]	5,7	33	64,8%	(3,6)	-	-	-
	[49 - 60]	2,3	14	88,6%	(2,0)	-	-	-
	[61 - 84]	1,6	6	100,0%	(1,6)	-	-	-

45.3 Kontrola ryzyka kredytowego

Kontrola ryzyka kredytowego polega na określeniu narzędzi do diagnozowania poziomu ryzyka kredytowego oraz stosowaniu mechanizmów kontroli ryzyka do ograniczania poziomu ryzyka kredytowego, zarówno w procesach kredytowych, jak i na poziomie portfelowym. Głównym narzędziem kontrolowania ryzyka kredytowego są ustalone strategiczne limity tolerancji na ryzyko kredytowe. Bank kontroluje poziom ekspozycji kredytowej wobec klientów Banku lub grup powiązanych klientów w rozumieniu ustawy Prawo bankowe, ustalając limity kompetencji określające maksymalny poziom uprawnień do podejmowania decyzji kredytowych.

45.4 Prognozowanie i monitorowanie ryzyka kredytowego

Monitorowanie ryzyka kredytowego odbywa się na poziomie pojedynczych transakcji kredytowych oraz na poziomie portfelowym.

Monitorowanie ryzyka kredytowego na poziomie pojedynczych transakcji kredytowych określają przepisy wewnętrzne Banku dotyczące m.in. wczesnego monitorowania opóźnień w spłacie wierzytelności.

Monitorowanie ryzyka kredytowego na poziomie portfelowym polega na:

■ nadzorowaniu poziomu portfelowego ryzyka kredytowego z uwzględnieniem zidentyfikowanych źródeł ryzyka kredytowego oraz analizy skutków i działań podjętych w ramach zarządzania systemowego,

■ rekomendowaniu działań zaradczych w przypadku stwierdzenia podwyższonego poziomu ryzyka kredytowego.

45.4.1 Maksymalna ekspozycja na ryzyko kredytowe

W poniższej tabeli zaprezentowano maksymalną ekspozycję na ryzyko kredytowe w odniesieniu do instrumentów finansowych, które są objęte zakresem MSSF 7, ale do których nie mają zastosowania wymogi dotyczące utraty wartości określone w MSSF 9.

MAKSYMALNA EKSPOZYCJA NA RYZYKO KREDYTOWE	31.12.2023	31.12.2022

Instrumenty pochodne zabezpieczające	55 383	508 052

Ekspozycja bilansowa - razem	55 383	508 052

45.4.2 Należności od banków

NALEŻNOŚCI OD BANKÓW	31.12.2023	31.12.2022

Należności nieprzeterminowane, bez rozpoznanej utraty wartości (rating kontrahenta A2)	2 421	61

Razem brutto	2 421	61
Odpisy na oczekiwane straty kredytowe	-	-

Razem netto	2 421	61

45.4.3 Papiery wartościowe

PAPIERY WARTOŚCIOWE	31.12.2023	31.12.2022

Emitowane przez Skarb Państwa, obligacje skarbowe PLN (rating A)	945 251	937 645
Bony pieniężne NBP	-	79 913

Razem brutto	945 251	1 017 558
Odpisy na oczekiwane straty kredytowe	-	(111)

Razem netto	945 251	1 017 447

45.4.4 Kredyty i pożyczki wobec klientów

Portfel kredytowy charakteryzuje się niskim poziomem ekspozycji z utratą wartości. Według stanu na 31 grudnia 2023 roku udział w łącznej wartości portfela kredytowego kredytów ze stwierdzoną utratą wartości wynosił 0,40%, natomiast według stanu na 31 grudnia 2022 roku było to 0,32%.

Struktura przeterminowań kredytów prezentuje się następująco:

PRZETERMINOWANE KREDYTY PODLEGAJĄCE UTRACIE WARTOŚCI LUB KTÓRE UTRACIŁY WARTOŚĆ NA 31.12.2023 ROKU	do 30 dni	powyżej 30 dni do 90 dni	powyżej 90 dni	RAZEM

Koszyk 1	60 507	802	-	61 309
Koszyk 2	72 430	22 242	8 251	102 923
Koszyk 3	8 110	5 982	30 841	44 933
Razem brutto	141 047	29 026	39 092	209 165
w tym POCI	-	247	154	401

PRZETERMINOWANE KREDYTY PODLEGAJĄCE UTRACIE WARTOŚCI LUB KTÓRE UTRACIŁY WARTOŚĆ NA 31.12.2022 ROKU	do 30 dni	powyżej 30 dni do 90 dni	powyżej 90 dni	RAZEM

Koszyk 1	75 243	1 324	-	76 567
Koszyk 2	64 992	15 836	5 610	86 438
Koszyk 3	11 004	5 547	18 142	34 693
Razem brutto	151 239	22 707	23 752	197 698
w tym POCI	-	360	30	390

45.4.5 Aktywa finansowe podlegające modyfikacji

WARTOŚĆ BILANSOWA ORAZ WYNIK Z TYTUŁU MODYFIKACJI UJĘTE DLA AKTYWÓW FINANSOWYCH, W PRZYPADKU KTÓRYCH PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE WYNIKAJĄCE Z UMOWY ULEGŁY MODYFIKACJI W TRAKCIE OKRESU SPRAWOZDAWCZEGO, PODCZAS GDY ODPOWIADAJĄCY IM ODPIS NA OCZEKIWANE STRATY KREDYTOWE BYŁ WYCENIANY W KWOCIE RÓWNEJ OCZEKIWANYM STRATOM KREDYTOWYM W CAŁYM OKRESIE ŻYCIA	01.01.2023 - 31.12.2023	01.01.2022 - 31.12.2022

Wartość bilansowa według zamortyzowanego kosztu przed modyfikacją (Koszyk 2)	5 859	1 837 776
Zysk/(strata) rozpoznana na modyfikacji (Koszyk 2) w okresie	(26)	(58 724)

Wartość bilansowa według zamortyzowanego kosztu przed modyfikacją (Koszyk 3)	4 496	45 186
Zysk/(strata) rozpoznana na modyfikacji (Koszyk 3) w okresie	54	(1 523)

Wartość brutto aktywów finansowych dla których strata była kalkulowana w okresie dożywotnim i które podlegały modyfikacji od momentu początkowego ujęcia, dla których odpis na oczekiwane straty kredytowe uległ w trakcie okresu sprawozdawczego zmianie na kwotę równą 12-miesięcznym oczekiwanym stratom kredytowym wyniosła 1 292 374 tys. PLN na 31 grudnia 2023 roku oraz 1 332 019 tys. PLN na 31 grudnia 2022 roku.

45.4.6 Praktyki forbearance

Bank jako forbearance traktuje działania mające na celu dokonanie uzgodnionych z dłużnikiem zmian warunków umowy wymuszonych jego trudną sytuacją finansową (działania restrukturyzacyjne wprowadzające udogodnienia, które w innym przypadku nie byłyby przyznane). Celem działań forbearance jest przywrócenie dłużnikowi zdolności do wywiązania się z zobowiązań wobec Banku oraz maksymalizacja efektywności zarządzania wierzytelnościami trudnymi, tj. uzyskanie możliwie najwyższych odzysków, przy jednoczesnym ograniczaniu do minimum ponoszonych w związku z tym kosztów.

Zmiany warunków spłaty dokonywane w formach forbearance mogą dotyczyć:

■ rozłożenia zadłużenia wymagalnego na raty,

■ zmiany formuły spłaty (raty annuitetowe, raty malejące),

■ wydłużenia okresu kredytowania,

■ zmiany oprocentowania,

■ zmiany wysokości marży,

■ redukcji wierzytelności.

W wyniku zawarcia i terminowej obsługi umowy forbearance wierzytelność pozostaje lub staje się wierzytelnością niewymagalną.

Udzielenie w ramach forbearance udogodnień uznawanych jako przesłanki utraty wartości skutkuje rozpoznaniem przesłanki utraty wartości i zaklasyfikowaniem ekspozycji kredytowej do portfela ekspozycji z utratą wartości.

Włączenie takich ekspozycji do portfela ekspozycji obsługiwanych (zaprzestanie rozpoznawania umowy forbearance jako przesłanki utraty wartości) następuje nie wcześniej niż po 12 miesiącach od wprowadzenia forbearance, o ile uregulowane zostaną przez klienta wszystkie zaległości w spłacie oraz co najmniej 6 rat wynikających z umownego harmonogramu, a aktualna sytuacji klienta nie stanowi w ocenie Banku zagrożenia dla wywiązania się przez niego z warunków umowy restrukturyzacyjnej.

Ekspozycje przestają spełniać kryteria ekspozycji ze statusem forbearance, gdy spełnione są łącznie warunki:

■ upłynęły przynajmniej 24 miesiące od włączenia ekspozycji forborne do portfela ekspozycji obsługiwanych (okres warunkowy),

■ na koniec okresu warunkowego, o którym mowa powyżej, klient nie posiada zadłużenia przeterminowanego wobec Banku przekraczającego 30 dni,

■ nastąpiła terminowa spłata przynajmniej 12 rat w docelowej wysokości.

Ekspozycje ze statusem forbearance są na bieżąco monitorowane. Ze względu na identyfikowaną w związku z nim przesłankę utratę wartości lub znacznego wzrostu ryzyka kredytowego, w całym okresie jego rozpoznawania tworzy się na te ekspozycje odpisy aktualizujące w wysokości oczekiwanej straty w horyzoncie życia ekspozycji.

WARTOŚĆ EKSPOZYCJI PODLEGAJĄCYCH FORBEARANCE W PORTFELU KREDYTOWYM	31.12.2023	31.12.2022

Kredyty i pożyczki wobec klientów brutto, w tym:	17 992 474	19 041 457
podlegające forbearance	12 633	9 479
Odpisy na oczekiwane straty kredytowe, w tym:	(93 767)	(86 093)
na kredyty i pożyczki podlegające forbearance	(4 445)	(2 872)

Kredyty i pożyczki wobec klientów netto, w tym:	17 898 707	18 955 364
podlegające forbearance	8 188	6 607

45.4.7 Spisania

W poniższej tabeli zaprezentowano kwoty pozostałe do spłaty z tytułu kredytów i pożyczek wobec klientów, które zostały odpisane w trakcie okresu sprawozdawczego i w dalszym ciągu są przedmiotem działań służących odzyskaniu należności.

SPISANE WIERZYTELNOŚCI	31.12.2023		31.12.2022
SPISANE WIERZYTELNOŚCI	Częściowo spisane	Całkowicie spisane	Częściowo spisane	Całkowicie spisane

Kredyty i pożyczki wobec klientów	-	10	92	88

Bank stosuje następujące kryteria spisania wierzytelności:

■ wierzytelność jest wymagalna w całości,

■ zgodnie z MSR i MSSF odpis na oczekiwane straty kredytowe:

□ pokrywa 100% wartości bilansowej brutto aktywa, albo

□ przekracza 90% wartości bilansowej brutto aktywa i wobec wierzytelności podejmowane były lub nadal są prowadzone działania, które nie doprowadziły do odzyskania wierzytelności, a przeprowadzona ocena możliwości odzyskania wierzytelności, uwzględniająca w szczególności ustalenia komornika lub syndyka, zbywalność zabezpieczeń, kategorię zaspokojenia, pozycję wpisu hipoteki wskazuje na brak możliwości odzyskania całej wierzytelności, albo w ostatnich 12 miesiącach kalendarzowych wpływy na spłatę wierzytelności nie pokryły bieżąco naliczanych odsetek.

45.5 Raportowanie ryzyka kredytowego

W Banku sporządzane są miesięczne i kwartalne raporty na temat ryzyka kredytowego. Raportowanie ryzyka kredytowego obejmuje cykliczne informowanie o strukturze oraz skali narażenia na ryzyko portfela kredytowego Banku. Raporty przedstawiane są Komitetowi Kredytowemu w trybie miesięcznym oraz Zarządowi Banku, Komitetowi ds. Ryzyka Rady Nadzorczej i Radzie Nadzorczej w trybie kwartalnym.

45.6 Działania zarządcze dotyczące ryzyka kredytowego

Do podstawowych narzędzi zarządzania ryzykiem kredytowym stosowanych w PKO Banku Hipotecznym SA należą w szczególności:

■ strategiczne i wewnętrzne limity tolerancji (portfelowe),

■ minimalne warunki transakcji (m.in. maksymalna wartość LTV, maksymalna kwota kredytu, wymagany wkład własny klienta, wymagane zabezpieczenie, kwota pojedynczego kredytu do wartości BHWN),

■ system scoringowy, w tym określone punkty odcięcia oparte na oczekiwanej stracie kredytowej (maksymalnej wartości iloczynu parametrów PD i LGD dla danego klienta w horyzoncie 12 miesięcy pozwalającej na akceptację transakcji kredytowej),

■ limity związane z ekspozycjami kredytowymi klientów Banku – limity określające tolerancję Banku na ryzyko kredytowe wynikające między innymi z Rekomendacji S (takie jak np. akceptowany przez Radę Nadzorczą poziom relacji wydatków związanych z obsługą zobowiązań kredytowych i finansowych do dochodu klienta - DStI),

■ limity kompetencyjne – określające maksymalny poziom uprawnień do podejmowania decyzji kredytowych wobec klientów Banku; wysokość limitów kompetencyjnych zależy od poziomu podejmowania decyzji kredytowej w strukturze organizacyjnej Banku,

■ minimalne marże kredytowe, uwzględniające koszty ryzyka kredytowego.

W zakresie ryzyka kredytowego szczególną rolę w ustanawianiu minimalnych warunków transakcji stanowi polityka zabezpieczeń. Jest ona realizowana poprzez ustanawianie zabezpieczenia hipotecznego na kredytowanych nieruchomościach, a jej podstawowym zadaniem jest ograniczenie strat kredytowych wynikających z braku możliwości klientów do spłaty swoich zobowiązań wobec Banku. Jednocześnie Bank kieruje się nadrzędną zasadą, iż zabezpieczenia przyjmowane są tylko jako instrument wsparcia kredytu i nie mogą być wykorzystane jako substytut zdolności klienta do regulowania swoich zobowiązań.

46. Zarządzanie ryzykiem koncentracji

Ryzyko koncentracji jest analizowane w Banku w odniesieniu do działalności kredytowej i definiowane jako zagrożenie wynikające z nadmiernego zaangażowania Banku w:

■ ekspozycje wobec pojedynczych klientów lub grup powiązanych klientów,

■ ekspozycje podlegające wspólnym lub skorelowanym czynnikom ryzyka,

■ ekspozycje charakteryzujące się potencjałem do generowania strat na tyle dużych, by zagrozić kondycji finansowej Banku lub zdolności do prowadzenia podstawowej działalności lub doprowadzić do istotnej zmiany profilu ryzyka Banku.

W ramach zarządzania ryzykiem koncentracji Bank dokonuje cyklicznej identyfikacji ryzyka, jego pomiaru, kontroli, monitorowania i raportowania.

Mając na uwadze wysoki stopień rozproszenia portfela Banku pod względem ekspozycji pojedynczych klientów, Bank identyfikuje i ocenia ryzyko koncentracji analizując strukturę portfela względem czynników ryzyka (cech ekspozycji) istotnych z punktu widzenia ryzyka kredytowego i na tej podstawie wyodrębniono grupy ekspozycji, których nadmierna koncentracja jest niepożądana i w skrajnych warunkach może generować straty przewyższające apetyt na ryzyko kredytowe Banku.

Poniższa tabela przedstawia wskaźnik koncentracji portfela kredytów i pożyczek mierzony udziałem największych zaangażowań w całym portfelu kredytowym Banku.

KREDYTY I POŻYCZKI WOBEC KLIENTÓW BRUTTO - WSKAŹNIK KONCENTRACJI	31.12.2023	31.12.2022

10 największych zaangażowań	0,06%	0,06%
20 największych zaangażowań	0,12%	0,11%
50 największych zaangażowań	0,28%	0,26%
100 największych zaangażowań	0,52%	0,48%

Pomiar i kontrola ryzyka koncentracji w PKO Banku Hipotecznym SA dokonywane są poprzez ustalenie wielkości zaangażowania, które generuje ryzyko koncentracji oraz odniesienie tej wielkości do ustalonych limitów wynikających z przepisów prawa oraz limitów wewnętrznych.

Wewnętrzne limity zaangażowań określane są w stosunku do wielkości funduszy własnych Banku oraz w stosunku do łącznej ekspozycji kredytowej Banku i odzwierciedlają przyjęty przez Bank apetyt na ryzyko koncentracji z uwzględnieniem warunków normalnych oraz skrajnych.

Bank ogranicza ryzyko koncentracji stosując następujące limity, których wykorzystanie jest monitorowane i raportowane w cyklach miesięcznych:

■ limit zaangażowania wobec pojedynczego podmiotu lub grupy podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie,

■ limit koncentracji wierzytelności wewnętrznych,

■ limit zaangażowania w ekspozycje kredytowe wobec klientów pozyskujących dochody z działalności gospodarczej,

■ limit zaangażowania w ekspozycje kredytowe wobec klientów z poziomem DStI (ang. Debt service to income) powyżej 50%.

W okresie zakończonym 31 grudnia 2023 roku oraz każdym z poprzednich okresów sprawozdawczych Bank nie przekroczył żadnego z limitów koncentracji.

W Banku sporządzane są miesięczne i kwartalne raporty na temat ryzyka koncentracji. Raporty przedstawiane są Komitetowi Kredytowemu w trybie miesięcznym oraz Zarządowi Banku, Komitetowi ds. Ryzyka Rady Nadzorczej i Radzie Nadzorczej w trybie kwartalnym.

47. Zarządzanie ryzykiem rezydualnym

Ryzyko rezydualne to ryzyko wynikające z mniejszej niż założona przez Bank skuteczności stosowanych technik ograniczania ryzyka kredytowego.

Celem zarządzania w zakresie ryzyka rezydualnego jest zapewnienie skuteczności techniki ograniczenia ryzyka kredytowego oraz eliminowanie ryzyka związanego ze stosowaniem zabezpieczeń kredytowych.

Z uwagi na powyższe oraz ze względu na specjalistyczny charakter działalności, Bank przykłada szczególną uwagę do monitorowania wartości zabezpieczeń. Dlatego też, kluczową rolę w ustanawianiu minimalnych warunków transakcji stanowi polityka zabezpieczeń w zakresie ryzyka kredytowego. Polityka zabezpieczeń hipotecznych ma na celu należyte zabezpieczenie ryzyka kredytowego na jakie narażony jest Bank, w tym ustanowienie zabezpieczeń hipotecznych dających możliwie najwyższy poziom odzysku w przypadku konieczności prowadzenia działań windykacyjnych.

Polityka Banku w zakresie zabezpieczeń kredytowych i ich wyceny uwzględnia zapisy ustaw: Prawo bankowe, o listach zastawnych i bankach hipotecznych, o księgach wieczystych i hipotece. Dodatkowo, do kwestii zabezpieczeń prawnych odnoszą się zalecenia i rekomendacje Komisji Nadzoru Finansowego, w tym rekomendacja F, S i J oraz zapisy wewnętrznych regulacji bankowych.

Bank posiada i stosuje Regulamin ustalania bankowo-hipotecznej wartości nieruchomości, zatwierdzony przez Komisję Nadzoru Finansowego, wydany na podstawie Ustawy z 29 sierpnia 1997 roku o listach zastawnych i bankach hipotecznych, a także z uwzględnieniem zapisów Rekomendacji F dotyczącej podstawowych kryteriów stosowanych przez Komisję Nadzoru Finansowego przy zatwierdzaniu regulaminów ustalania bankowo-hipotecznej wartości nieruchomości wydawanych przez banki hipoteczne.

Bankowo-hipoteczna wartość nieruchomości (BHWN) jest to ustalona przez Bank wartość, która w ocenie Banku odzwierciedla poziom ryzyka związanego z nieruchomością jako przedmiotem zabezpieczenia kredytów oraz służy do określenia kwoty, do jakiej może być udzielony kredyt zabezpieczony hipoteką na danej nieruchomości lub do decyzji, czy wierzytelność zabezpieczona na przedmiotowej nieruchomości może być nabyta przez Bank.

PKO Bank Hipoteczny SA ustala BHWN w oparciu o ekspertyzę bankowo-hipotecznej wartości nieruchomości. Ekspertyza wykonywana jest z zachowaniem należytej staranności i ostrożności. Uwzględnia ona jedynie te cechy nieruchomości i nakłady konieczne do jej budowy, które będą miały charakter trwały i przy założeniu racjonalnej eksploatacji będą możliwe do uzyskania przez każdego posiadacza nieruchomości. W ekspertyzie, sporządzonej na określoną datę, udokumentowane są założenia i parametry przyjęte do analizy, proces ustalania BHWN i wynikająca z niego propozycja BHWN. Ekspertyza uwzględnia analizy i prognozy dotyczące parametrów specyficznych dla danej nieruchomości mających wpływ na ocenę ryzyka kredytowego, a także czynniki o charakterze ogólnym np.: rozwój liczby ludności, stopę bezrobocia, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.

Bank jako obowiązkowe prawne zabezpieczenie spłaty udzielonego bądź nabytego kredytu przyjmuje:

■ hipotekę na nieruchomości, wpisaną w księdze wieczystej na pierwszym miejscu,

■ cesję praw z polisy ubezpieczeniowej od ognia i innych zdarzeń losowych nieruchomości obciążonej hipoteką na rzecz Banku.

Poniższe tabele przedstawiają wskaźnik koncentracji portfela kredytów i pożyczek mierzony wartością wskaźnika LtV opartym o wycenę rynkową oraz wartość tych portfeli.

KREDYTY I POŻYCZKI WOBEC KLIENTÓW BRUTTO WEDŁUG LTV OPARTEGO O WYCENĘ RYNKOWĄ - UDZIAŁ	31.12.2023	31.12.2022

poniżej 50%	87,9%	82,6%
51% - 60%	7,9%	13,8%
61% - 70%	2,0%	2,9%
71% - 80%	1,7%	0,6%
81% - 90%	0,5%	0,1%
powyżej 90%	0,0%	0,0%
Razem	100,0%	100,0%
Średni poziom LTV opartego o wycenę rynkową	35,0%	37,4%

KREDYTY I POŻYCZKI WOBEC KLIENTÓW BRUTTO WEDŁUG LTV OPARTEGO O WYCENĘ RYNKOWĄ - WARTOŚĆ	31.12.2023	31.12.2022

poniżej 50%	15 807 095	15 731 673
51% - 60%	1 420 119	2 616 467
61% - 70%	365 880	550 054
71% - 80%	300 662	118 148
81% - 90%	98 495	25 115
powyżej 90%	223	-
Razem brutto	17 992 474	19 041 457

Poniższa tabela przedstawia wskaźnik koncentracji portfela kredytów i pożyczek według regionu geograficznego nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie kredytu.

KREDYTY I POŻYCZKI WOBEC KLIENTÓW BRUTTO - REGION GEOGRAFICZNY	31.12.2023	31.12.2022

warszawski	21,4%	21,3%
wrocławski	12,2%	12,1%
gdański	11,5%	11,4%
poznański	10,6%	10,5%
katowicki	10,0%	10,1%
krakowski	8,1%	8,1%
szczeciński	7,4%	7,5%
łódzki	7,4%	7,4%
lubelski	6,1%	6,2%
białostocki	5,3%	5,4%
Razem	100,0%	100,0%

48. Zarządzanie ryzykiem płynności

Ryzyko płynności to ryzyko braku możliwości terminowego wywiązania się z zobowiązań w wyniku braku płynnych środków. W ramach ryzyka płynności wyróżnia się ryzyko finansowania, rozumiane jako brak możliwości odnowienia wymagalnych środków finansowania lub utraty dostępu do nowych źródeł finansowania.

Sytuacja braku płynności może wynikać w szczególności z niewłaściwej struktury aktywów i zobowiązań, w tym pozabilansowych, niedopasowania przepływów pieniężnych, nieotrzymania płatności od kontrahentów, nagłej realizacji udzielonych zobowiązań warunkowych, braku możliwości odnowienia emisji lub innych wydarzeń na rynku.

Celem zarządzania ryzykiem płynności jest zapewnienie niezbędnej wysokości środków finansowych koniecznych do wywiązywania się z bieżących i przyszłych (również potencjalnych) zobowiązań, z uwzględnieniem charakteru prowadzonej działalności oraz potrzeb mogących się pojawić w wyniku zmian otoczenia rynkowego. Bank utrzymuje właściwy poziom płynności finansowej poprzez odpowiednie kształtowanie struktury bilansu oraz udzielonych zobowiązań finansowych.

Bank zarządza ryzykiem płynności w sposób zapewniający utrzymanie płynności bieżącej, krótkoterminowej, średnioterminowej i długoterminowej. Podstawą polityki PKO Banku Hipotecznego SA w zakresie płynności jest utrzymywanie odpowiedniego portfela płynnych papierów wartościowych i stabilnych źródeł finansowania (w szczególności z tytułu emisji listów zastawnych) oraz zapewnienie właściwych narzędzi wsparcia płynnościowego. W ramach zarządzania ryzykiem płynności wykorzystuje się również instrumenty rynku pieniężnego i emisję obligacji własnych niezabezpieczonych.

Nadzór nad polityką zarządzania płynnością pełni Rada Nadzorcza Banku, która analizuje raporty o poziomie płynności Banku, ponoszonym przez Bank ryzyku płynności, wykorzystaniu limitów wewnętrznych i skutkach decyzji w zakresie zarządzania ryzykiem płynności. Rada Nadzorcza Banku zatwierdza zestaw limitów strategicznych określający tolerancję na ryzyko płynności oraz zasady przeprowadzania testów warunków skrajnych w zakresie płynności.

Zarząd Banku nadzoruje proces zarządzania ryzykiem płynności dokonując, przynajmniej raz w roku, przeglądu, oceny i ewentualnej nowelizacji regulacji wewnętrznych (w tym zasad przeprowadzania testów warunków skrajnych) oraz informuje Radę Nadzorczą o wynikach przeprowadzonej oceny i realizacji zasad zarządzania ryzykiem płynności. Zarząd podejmuje decyzje co do działań naprawczych, w szczególności w przypadku wystąpienia stanu wysokiego ryzyka utraty płynności Banku. W sytuacji wystąpienia potencjalnych problemów płynnościowych Banku, Zarząd niezwłocznie informuje Radę Nadzorczą o poziomie płynności Banku, zagrożeniach i podejmowanych działaniach zaradczych.

Do kompetencji Komitetu Zarządzania Aktywami i Pasywami (KZAP) należy ustalanie limitów wewnętrznych na ryzyko płynności, weryfikacja nie rzadziej niż raz w roku poziomu obowiązujących limitów wewnętrznych na ryzyko płynności, formułowanie rekomendacji dotyczących działań mających na celu utrzymanie akceptowalnego poziomu ryzyka płynności w Banku oraz monitorowanie ryzyka płynności na podstawie otrzymanych raportów. KZAP również inicjuje działania mające na celu zabezpieczanie Banku przed ryzykiem płynności, w szczególności w celu realizacji przyjętej w Banku strategii zarządzania ryzykiem.

Za operacyjne zarządzanie płynnością krótkoterminową odpowiedzialne jest Biuro Skarbu, a za nadzór nad tym działaniem oraz za opracowanie narzędzi pomiaru ryzyka i kontrolę przestrzegania limitów odpowiedzialne jest Biuro Ryzyka.

48.1 Pomiar i ocena ryzyka płynności

W Banku wykorzystywane są następujące miary ryzyka płynności:

■ kontraktowa, urealniona i stress-testowa luka płynności,

■ nadwyżka płynności i horyzont przeżycia bez zewnętrznego wsparcia,

■ nadzorcze miary płynności:

□ LCR (ang. liquidity coverage ratio) – wskaźnik pokrycia wypływów netto do 1 miesiąca,

□ NSFR (ang. net stable funding ratio) – wskaźnik stabilnego finansowania netto,

■ koncentracja źródeł finansowania,

■ wskaźnik pokrycia aktywów długoterminowych finansowaniem długoterminowym,

■ testy warunków skrajnych (stress-testy płynności).

Poniżej prezentowane są zestawiania urealnionej luki płynności na 31 grudnia 2023 roku oraz na 31 grudnia 2022 roku.

LUKA PŁYNNOŚCI 31.12.2023	a’vista	0 - 1 miesiąc	1 - 3 miesiące	3 - 6 miesięcy	6 - 12 miesięcy	12 - 24 miesiące	24 - 60 miesięcy	pow. 60 miesięcy

Urealniona luka okresowa	2 350 182	355 401	78 179	(622 680)	(2 375 478)	(9 499 906)	(3 739 191)	13 453 493
Urealniona skumulowana luka okresowa	2 350 182	2 705 583	2 783 762	2 161 082	(214 396)	(9 714 302)	(13 453 493)	-

Według stanu na 31 grudnia 2023 roku w przedziałach do 6 miesięcy urealniona skumulowana luka płynności była dodatnia, co oznacza nadwyżkę zapadających aktywów powiększoną o szacowane wpływy z tytułu dostępnego limitu w rachunku bieżącym nad wymagalnymi zobowiązaniami w perspektywie krótko- i średnioterminowej.

LUKA PŁYNNOŚCI 31.12.2022	a’vista	0 - 1 miesiąc	1 - 3 miesiące	3 - 6 miesięcy	6 - 12 miesięcy	12 - 24 miesiące	24 - 60 miesięcy	pow. 60 miesięcy

Urealniona luka okresowa	3 903 422	(1 928 502)	562 870	887 118	264 856	(6 512 460)	(11 859 001)	14 681 697
Urealniona skumulowana luka okresowa	3 903 422	1 974 920	2 537 790	3 424 908	3 689 764	(2 822 696)	(14 681 697)	-

Nadwyżka płynności jest wyznaczana z uwzględnieniem stress-testowych wypływów środków.

Nadwyżka płynności składa się z aktywów płynnych (składających się z części podstawowej służącej ochronie przed najbardziej dotkliwymi zjawiskami kryzysowymi oraz części uzupełniającej służącej ochronie przed mniej dotkliwymi ale dłużej utrzymującymi się zjawiskami kryzysowymi) pomniejszonych o wypływy stress-testowe netto (wypływy pomniejszone o wpływy płynności) w horyzoncie 30 dni.

NAZWA MIARY WRAŻLIWOŚCI	31.12.2023	31.12.2022

Nadwyżka płynności w horyzoncie do 1 miesiąca	2 659 529	2 042 700

Wskaźnik pokrycia wypływów netto do 1 miesiąca (LCR) został przedstawiony w poniższej tabeli:

NAZWA MIARY WRAŻLIWOŚCI	31.12.2023	31.12.2022

Wskaźnik pokrycia wypływów netto do 1 miesiąca (LCR)	249,9%	186,7%
Limit nadzorczy wskaźnika LCR	100,0%	100,0%

Wskaźnik stabilnego finansowania netto (NSFR) został przedstawiony w poniższej tabeli:

NAZWA MIARY WRAŻLIWOŚCI	31.12.2023	31.12.2022

Wskaźnik stabilnego finansowania netto (NSFR)	106,9%	118,6%
Limit nadzorczy wskaźnika NSFR	100,0%	100,0%

48.2 Kontrola ryzyka płynności

Kontrola ryzyka płynności obejmuje ustalanie dostosowanych do skali oraz złożoności Banku strategicznych limitów tolerancji oraz limitów wewnętrznych na ryzyko płynności krótko-, średnio- i długoterminowej, które podlegają monitorowaniu, a w przypadku ich przekroczenia Bank uruchamia działania zarządcze.

48.3 Prognozowanie i monitorowanie ryzyka płynności

Ekspozycja PKO Banku Hipotecznego SA na ryzyko płynności na 31 grudnia 2023 roku oraz 31 grudnia 2022 roku kształtowała się w ramach przyjętych limitów strategicznych i wewnętrznych. W trakcie 2023 oraz 2022 roku Bank nie przekroczył żadnej z norm płynności oraz żadnych limitów wewnętrznych i strategicznych.

W Banku regularnie analizowane są założenia biznesowe, które mogą mieć istotny wpływ na projekcję miar ryzyka płynności. Cyklicznie i na bieżąco sporządzane są prognozy podstawowych miar ryzyka płynności, w szczególności tych, na które nałożone są limity wewnętrzne.

48.4 Luka płynności w ujęciu przepływów kontraktowych

Luka płynności w ujęciu przepływów kontraktowych oznacza niedopasowanie powstałe pomiędzy zaklasyfikowanymi do danego przedziału wpływami a wypływami. Przy kalkulacji luki płynności w ujęciu przepływowym Bank uwzględnia wszystkie instrumenty zawarte na datę bilansową. Nie uwzględnia się wzrostu udzielonych kredytów ani odnowienia zapadającego finansowania. Zgodnie z wewnętrzną metodologią Banku zakłada się natomiast wykorzystanie środków dostępnych w ramach linii kredytowych z uwagi na charakter tych instrumentów (linie stand-by wykorzystywane do finansowania bieżącej działalności).

31.12.2023	a’vista	0 - 1 miesiąc	1 - 3 miesiące	3 - 6 miesięcy	6 - 12 miesięcy	12 - 24 miesiące	24 - 60 miesięcy	pow. 60 miesięcy	Razem

Wpływy	2 442	583 079	305 757	469 025	951 350	2 054 336	5 919 602	25 754 605	36 040 196
papiery wartościowe	-	409 527	-	4 632	15 468	182 313	384 761	-	996 701
kredyty i pożyczki wobec klientów	-	173 552	305 757	464 393	935 882	1 872 023	5 534 841	25 754 605	35 041 053
inne	2 442	-	-	-	-	-	-	-	2 442

Wypływy	-	2 328 075	1 086 331	2 051 659	2 947 102	6 020 119	3 890 674	-	18 323 960
zobowiązania wobec banków	-	11 453	60 240	70 354	151 119	2 950 194	2 023 177	-	5 266 537
zobowiązania z tytułu wyemitowanych listów zastawnych	-	2 212 754	146 158	805 465	2 783 226	3 066 226	1 867 447	-	10 881 276
zobowiązania z tytułu wyemitowanych obligacji	-	-	863 000	1 162 000	-	-	-	-	2 025 000
wypłata udzielonych zobowiązań finansowych	-	43 643	16 933	13 840	12 757	3 699	50	-	90 922
inne	-	60 225	-	-	-	-	-	-	60 225

Wpływy z tytułu niewykorzystanej części linii kredytowych	2 347 456	2 174 000	971 700	117 800	-	-	-	-	5 610 956
Wypływy z tytułu spłaty powyższych częsci linii kredytowych	-	-	-	-	-	3 277 956	2 000 000	333 000	5 610 956

Wpływy z tyt. instrumentów pochodnych zabezpieczających	-	2 190 265	109 591	46 516	2 192 351	2 222 280	6 278	-	6 767 281
Wypływy z tyt. instrumentów pochodnych zabezpieczających	-	2 137 327	185 955	74 196	2 241 709	2 413 524	7 385	-	7 060 096

Luka okresowa	2 349 898	481 942	114 762	(1 492 514)	(2 045 110)	(7 434 983)	27 821	25 421 605	17 423 421

Luka skumulowana	2 349 898	2 831 840	2 946 602	1 454 088	(591 022)	(8 026 005)	(7 998 184)	17 423 421

31.12.2022	a’vista	0 - 1 miesiąc	1 - 3 miesiące	3 - 6 miesięcy	6 - 12 miesięcy	12 - 24 miesiące	24 - 60 miesięcy	pow. 60 miesięcy	Razem

Wpływy	60 400	296 364	350 937	534 236	1 096 190	2 555 291	6 852 047	30 368 793	42 114 258
papiery wartościowe	-	107 813	-	6 048	32 957	434 014	575 287	-	1 156 119
kredyty i pożyczki wobec klientów	-	188 551	350 937	528 188	1 063 233	2 121 277	6 276 760	30 368 793	40 897 739
inne	60 400	-	-	-	-	-	-	-	60 400

Wypływy	-	2 496 896	397 490	1 902 481	486 374	6 593 479	9 017 634	62 095	20 956 449
zobowiązania wobec banków	-	11 447	94 921	245 496	181 930	387 116	5 855 006	-	6 775 916
zobowiązania z tytułu wyemitowanych listów zastawnych	-	2 405 923	19 917	594 887	93 504	6 204 885	3 162 591	62 095	12 543 802
zobowiązania z tytułu wyemitowanych obligacji	-	3 872	273 416	1 054 361	203 692	-	-	-	1 535 341
wypłata udzielonych zobowiązań finansowych	-	11 563	9 236	7 737	7 248	1 478	37	-	37 299
inne	-	64 091	-	-	-	-	-	-	64 091

Wpływy z tytułu niewykorzystanej części linii kredytowych	3 843 022	-	478 000	1 414 000	-	-	-	-	5 735 022
Wypływy z tytułu spłaty powyższych częsci linii kredytowych	-	-	-	-	-	-	5 257 022	478 000	5 735 022

Wpływy z tyt. instrumentów pochodnych zabezpieczających	-	2 378 046	961	48 914	20 316	4 895 442	2 401 047	2 093	9 746 819
Wypływy z tyt. instrumentów pochodnych zabezpieczających	-	2 218 522	92 712	94 848	188 194	4 618 770	2 444 717	1 907	9 659 670

Luka okresowa	3 903 422	(2 041 008)	339 696	(179)	441 938	(3 761 516)	(7 466 279)	29 828 884	21 244 958

Luka skumulowana	3 903 422	1 862 414	2 202 110	2 201 931	2 643 869	(1 117 647)	(8 583 926)	21 244 958

48.5 Koncentracja źródeł finansowania

W ramach ryzyka płynności Bank rozpoznaje ryzyko koncentracji źródeł finansowania, dotyczące sytuacji w której struktura finansowania staje się podatna na pojedyncze zdarzenie lub jeden czynnik, taki jak znaczne i nagłe wycofanie środków finansowych lub niewystarczający dostęp do nowych środków finansowania.

Model biznesowy Banku zakłada, że ryzyko koncentracji źródeł finansowania w Banku wynika z:

■ wysokiego udziału listów zastawnych w strukturze finansowania (listy zastawne są stabilnym źródłem finansowania, ale balonowy charakter wykupu sprawia, że w większości przypadków w chwili wykupu powstaje potrzeba zastąpienia tego finansowania kolejnymi emisjami lub alternatywnym źródłem finansowania),

■ finansowania pozyskanego od podmiotu dominującego,

■ emisji obligacji własnych.

Poniższa tabela przedstawia strukturę źródeł finansowania Banku:

STRUKTURA FINANSOWANIA BANKU	31.12.2023	31.12.2022

Emisje listów zastawnych	55,2%	58,3%
Środki od podmiotu dominującego	24,2%	26,6%
Emisje obligacji	10,5%	7,2%
Kapitały własne	8,7%	6,8%
Pozostałe	1,4%	1,1%

Razem	100,0%	100,0%

W celu ograniczenia ryzyka koncentracji źródeł finansowania w Banku wdrożony został system wewnętrznych limitów krótko- i długoterminowych, w tym uwzględniających terminy dokonanych przez Bank emisji listów zastawnych. W okresie zakończonym 31 grudnia 2023 roku oraz 31 grudnia 2022 roku żaden z tych limitów nie został przekroczony.

48.6 Testy warunków skrajnych (stress-testy płynności)

Testy warunków skrajnych (stress-testy płynności) przedstawiają wpływ wystąpienia skrajnych warunków rynkowych na poziom płynności Banku. Analizy szokowe przeprowadzane są w oparciu o scenariusze hipotetycznych zmian następujących czynników:

■ szokowych zmian parametrów rynkowych na rynkach finansowych,

■ wpływu skrajnych zmian czynników rynkowych oraz spadków cen na rynku nieruchomości na oczekiwane straty na portfelu kredytów mieszkaniowych,

■ spadku ratingów kontrahentów Banku oraz ratingu Banku,

■ pogorszenia zdolności kredytowej kredytobiorców,

■ wzrostu niestabilności źródeł finansowania,

■ ograniczenia spłat oraz wzrostu wypłat przyznanych kredytów hipotecznych,

■ braku możliwości odnowienia zapadających i pozyskania nowych emisji krótkoterminowych obligacji,

■ braku możliwości odnowienia zapadających i pozyskania nowych emisji listów zastawnych.

Wyniki testów warunków skrajnych wykorzystywane są w szczególności w:

■ monitorowaniu ekspozycji Banku na ryzyko płynności w warunkach skrajnych,

■ procesie ustalania limitów wewnętrznych nałożonych na miary ryzyka płynności,

■ kontrolowaniu utrzymania płynności w każdym dniu w trakcie okresu do 30 dni,

■ procesie planowania bilansu Banku,

■ procesie określania symptomów powodujących powstanie płynnościowych planów awaryjnych Banku.

Wyniki testów prezentowane są na posiedzeniach Zarządu i Rady Nadzorczej Banku.

Testy warunków skrajnych przeprowadzone w oparciu o dane finansowe Banku na 31 grudnia 2023 roku oraz 31 grudnia 2022 roku nie wykazały zagrożenia działalności Banku z tytułu wystąpienia hipotetycznych skrajnych warunków rynkowych. Ze względu na zbilansowaną strukturę finansowania, odległe terminy zapadalności większości zobowiązań i wystarczający poziom aktywów płynnych, Bank wykazuje wysoką zdolność przetrwania sytuacji kryzysowej.

48.7 Raportowanie ryzyka płynności

W Banku opracowywane są raporty dotyczące ryzyka płynności w trybie dziennym, tygodniowym, miesięcznym oraz kwartalnym. Raporty zawierające informacje o ekspozycji na ryzyko płynności oraz informacje na temat wykorzystania limitów na to ryzyko przedstawiane są Komitetowi Zarządzania Aktywami i Pasywami w trybie miesięcznym oraz Zarządowi Banku i Radzie Nadzorczej w trybie kwartalnym.

48.8 Działania zarządcze dotyczące ryzyka płynności

Głównymi narzędziami zarządzania ryzykiem płynności w PKO Banku Hipotecznym SA są:

■ procedury dotyczące zarządzania ryzykiem płynności, w tym w szczególności plany awaryjne,

■ wewnętrzne limity ograniczające ryzyko płynności,

■ transakcje lokacyjne i pochodne, w tym walutowe transakcje strukturalne, oraz transakcje kupna i sprzedaży papierów wartościowych,

■ instrumenty bezwarunkowego wsparcia płynnościowego pozyskane od PKO Banku Polskiego SA,

■ transakcje zapewniające długoterminowe finansowanie działalności kredytowej.

Bank zwraca szczególną uwagę na dopasowanie terminów przepływów w momentach wymagalności znacznych wartościowo zobowiązań (np. wykupu listów zastawnych).

49. Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej

W działalności PKO Banku Hipotecznego SA identyfikuje się ryzyko stopy procentowej, definiowane jako ryzyko poniesienia straty na pozycjach bilansowych i udzielonych przez Bank zobowiązaniach finansowych wrażliwych na zmiany stóp procentowych w wyniku zmian stóp procentowych na rynku.

Celem zarządzania ryzykiem stopy procentowej jest ograniczenie ewentualnych strat z tytułu zmian rynkowych stóp procentowych do akceptowalnego poziomu poprzez odpowiednie kształtowanie struktury pozycji bilansowych i udzielonych zobowiązań finansowych, m.in. z punktu widzenia dopasowania terminów przeszacowania.

49.1 Pomiar i ocena ryzyka stopy procentowej

W procesie zarządzania ryzykiem stopy procentowej Bank w szczególności wykorzystuje miarę wrażliwości dochodu odsetkowego (WDO), miarę wrażliwości wartości ekonomicznej kapitału (WWE), testy warunków skrajnych oraz raporty luki przeszacowań.

Wrażliwość dochodu odsetkowego (WDO) jest miarą określającą zmianę dochodu odsetkowego wynikającą ze skokowej zmiany stóp procentowych, a wrażliwość wartości ekonomicznej kapitału (WWE) jest miarą określającą wpływ takiej zmiany na wartość godziwą pozycji w portfelu bankowym. Miary te kalkulowane są przy założeniu równoległego przesunięcia krzywych dochodowości o 100 p.b. w górę i w dół (bardziej niekorzystny z wymienionych scenariuszy) oraz uwzględniają zróżnicowanie terminów przeszacowań poszczególnych pozycji odsetkowych w każdym kolejnym przedziale czasowym.

NAZWA MIARY WRAŻLIWOŚCI	31.12.2023	31.12.2022

Wrażliwość dochodu odsetkowego (WDO)	(12 785)	(9 919)
Wrażliwość wartości ekonomicznej kapitałów (WWE)	(1 449)	(7 192)

Testy warunków skrajnych (stress-testy) służą do oszacowania potencjalnych strat wynikających z utrzymywanej struktury bilansu i udzielonych zobowiązań finansowych w przypadku realizacji scenariuszy hipotetycznych, w ramach których arbitralnie przyjmowane są równoległe przesunięcia krzywych stóp procentowych o ±50 p.b., ±100 p.b., ±200 p.b. i ±400 p.b., scenariusze zmiany kształtu krzywych stóp procentowych oraz scenariusze odwróconych testów warunków skrajnych zakładające spadek wyniku finansowego Banku do 0 zł oraz utratę wartości ekonomicznej Banku w wysokości 1% funduszy własnych.

Luka przeszacowań prezentuje różnicę między wartością pozycji aktywnych oraz pasywnych narażonych na ryzyko stopy procentowej, podlegających przeszacowaniu w danym przedziale czasowym, przy czym pozycje które nie podlegają przeszacowaniu (na stałą stopę) ujmowane są w datach wymagalności/zapadalności.

Zaprezentowane poniżej zestawienie luki przeszacowań obejmuje aktywa i zobowiązania oraz udzielone zobowiązania finansowe wrażliwe na zmiany stóp procentowych. Nie ujęto w nich zobowiązań warunkowych niewrażliwych na ryzyko stopy procentowej, funduszy własnych Banku oraz należności od innych banków w formie środków na rachunkach bieżących.

31.12.2023	0-1 miesiąc	1-3 miesiące	3-6 miesięcy	6-12 miesięcy	1-2 lata	2-5 lat	>5 lat	Razem

Aktywa, w tym:	5 384 112	9 348 517	1 779 164	123 772	321 369	1 621 089	33 213	18 611 236
środki w Banku Centralnym	21	-	-	-	-	-	-	21
papiery wartościowe	762 000	-	160 000	-	-	-	-	922 000
kredyty i pożyczki wobec klientów	4 622 091	9 348 517	1 619 164	123 772	321 369	1 621 089	33 213	17 689 215

Zobowiązania	(6 172 698)	(3 221 700)	(1 162 000)	(2 174 000)	(2 324 000)	(1 909 000)	-	(16 963 398)
zobowiązania wobec banków	(2 568 698)	-	-	-	(150 000)	(1 849 000)	-	(4 567 698)
zobowiązania z tytułu wyemitowanych listów zastawnych	(3 604 000)	(2 358 700)	-	(2 174 000)	(2 174 000)	(60 000)	-	(10 370 700)
zobowiązania z tytułu wyemitowanych obligacji	-	(863 000)	(1 162 000)	-	-	-	-	(2 025 000)

Pozycje aktywne z tyt. instrumentów pochodnych zabezpieczających	2 173 565	108 700	176	2 173 664	2 173 847	60 000	-	6 689 952
Pozycje pasywne z tyt. instrumentów pochodnych zabezpieczających	(2 103 373)	(4 651 272)	(143)	(1 978)	(366)	-	-	(6 757 132)

Luka okresowa	(718 394)	1 584 245	617 197	121 458	170 850	(227 911)	33 213	1 580 658

Luka skumulowana	(718 394)	865 851	1 483 048	1 604 506	1 775 356	1 547 445	1 580 658

31.12.2022	0-1 miesiąc	1-3 miesiące	3-6 miesięcy	6-12 miesięcy	1-2 lata	2-5 lat	>5 lat	Razem

Aktywa, w tym:	6 082 898	10 526 858	1 628 113	81 380	177 326	1 691 645	45 284	20 233 504
środki w Banku Centralnym	60 339	-	-	-	-	-	-	60 339
papiery wartościowe	842 000	-	160 000	-	-	-	-	1 002 000
kredyty i pożyczki wobec klientów	5 180 559	10 526 858	1 468 113	81 380	177 326	1 691 645	45 284	19 171 165

Zobowiązania	(7 869 977)	(1 395 500)	(924 000)	-	(4 807 148)	(4 076 950)	(60 000)	(19 133 575)
zobowiązania wobec banków	(3 895 027)	-	-	-	-	(1 732 000)	-	(5 627 027)
zobowiązania z tytułu wyemitowanych listów zastawnych	(3 774 950)	(1 000 000)	-	-	(4 807 148)	(2 344 950)	(60 000)	(11 987 048)
zobowiązania z tytułu wyemitowanych obligacji	(200 000)	(395 500)	(924 000)	-	-	-	-	(1 519 500)

Pozycje aktywne z tyt. instrumentów pochodnych zabezpieczających	2 345 264	-	162	325	4 806 492	2 344 785	60 000	9 557 028
Pozycje pasywne z tyt. instrumentów pochodnych zabezpieczających	(4 233 128)	(4 651 272)	(150)	(311)	(4 276)	(366)	-	(8 889 503)

Luka okresowa	(3 674 943)	4 480 086	704 125	81 394	172 394	(40 886)	45 284	1 767 454

Luka skumulowana	(3 674 943)	805 143	1 509 268	1 590 662	1 763 056	1 722 170	1 767 454

49.2 Kontrola ryzyka stopy procentowej

Kontrola ryzyka stopy procentowej obejmuje ustalanie dostosowanych do skali i złożoności działalności Banku limitów i wartości progowych dotyczących ryzyka stopy procentowej, w szczególności strategicznych limitów tolerancji na ryzyko stopy procentowej, które podlegają monitorowaniu, a w przypadku ich przekroczenia Bank uruchamia działania zarządcze.

49.3 Prognozowanie i monitorowanie ryzyka stopy procentowej

Ekspozycja PKO Banku Hipotecznego SA na ryzyko stopy procentowej kształtowała się na 31 grudnia 2023 roku oraz na 31 grudnia 2022 roku w ramach przyjętych limitów strategicznych i wewnętrznych. W trakcie 2023 oraz 2022 roku Bank nie przekroczył żadnego z limitów wewnętrznych i strategicznych na ryzyko stopy procentowej.

49.4 Raportowanie ryzyka stopy procentowej

W Banku opracowywane są raporty dotyczące ryzyka stopy procentowej w trybie dziennym, tygodniowym, miesięcznym oraz kwartalnym. Raporty zawierające informacje o ekspozycji na ryzyko stopy procentowej oraz informacje na temat wykorzystania limitów na to ryzyko przedstawiane są Komitetowi Zarządzania Aktywami i Pasywami w trybie miesięcznym oraz Zarządowi Banku i Radzie Nadzorczej w trybie kwartalnym.

49.5 Działania zarządcze dotyczące ryzyka stopy procentowej

Do głównych narzędzi zarządzania ryzykiem stopy procentowej w PKO Banku Hipotecznym SA należą:

■ procedury dotyczące zarządzania ryzykiem stopy procentowej,

■ wewnętrzne limity na ryzyko stopy procentowej m.in. na wrażliwość cenową oraz wrażliwość dochodu odsetkowego,

■ określenie dopuszczalnych typów transakcji opartych na stopie procentowej,

■ zawieranie transakcji pochodnych ograniczających poziom ryzyka stopy procentowej,

■ odpowiednie dobieranie parametrów transakcji umożliwiających zastosowanie zabezpieczenia (hedgingu) naturalnego pomiędzy aktywami i pasywami.

Bank zarządza ryzykiem stopy procentowej poprzez dopasowanie struktury terminowej przeszacowania aktywów i źródeł finansowania (hedging naturalny) oraz - w razie potrzeby - stosuje transakcje zabezpieczające (transakcje pochodne). Bank stosuje transakcje pochodne typu IRS oraz CIRS w celu zabezpieczenia ryzyka stopy procentowej związanego z emisją listów zastawnych w PLN i EUR o stałym oprocentowaniu finansujących kredyty zmiennoprocentowe.

W 2023 roku Bank prowadził prace nad dostosowaniem do Wytycznych określających kryteria identyfikacji i oceny ryzyka wynikającego z potencjalnych zmian stóp procentowych oraz zarządzania tym ryzykiem i jego ograniczania, a także oceny i monitorowania ryzyka spreadu kredytowego wynikającego z działalności w ramach portfela bankowego instytucji (EBA/GL/2022/14), m.in. w zakresie wdrożenia pomiaru ryzyka spreadu kredytowego (CSRBB).

50. Zarządzanie ryzykiem instrumentów pochodnych

Bank zawiera transakcje pochodne jedynie w celu zabezpieczenia ryzyka związanego z prowadzoną działalnością, w szczególności ryzyka stopy procentowej i walutowego. Bank zarządza ryzykiem instrumentów pochodnych w ramach zarządzania innymi rodzajami ryzyka, w tym ryzykiem kredytowym, stopy procentowej, walutowym i płynności.

Celem zarządzania ryzykiem instrumentów pochodnych jest ograniczenie strat związanych z zawieraniem transakcji pochodnych, głównie wynikających z potencjalnej nieefektywności strategii zabezpieczających, poprzez odpowiednie, tj. spójne dla zarządzania innymi rodzajami ryzyka, kształtowanie pozycji w tych instrumentach, jak również poprzez wdrażanie odpowiednich procedur i mechanizmów kontrolnych specyficznych dla instrumentów pochodnych.

51. Zarządzanie ryzykiem walutowym

W działalności PKO Banku Hipotecznego SA występuje ryzyko walutowe, definiowane jako ryzyko poniesienia straty z tytułu zmian kursów walutowych, generowane przez utrzymywanie otwartych pozycji w poszczególnych walutach.

Celem zarządzania ryzykiem walutowym jest ograniczanie ewentualnych strat z tytułu zmian kursów walut do akceptowalnego poziomu poprzez odpowiednie kształtowanie struktury walutowej pozycji bilansowych i udzielonych zobowiązań finansowych oraz wykorzystanie instrumentów pochodnych.

W procesie zarządzania ryzykiem walutowym Bank w szczególności wykorzystuje indywidualne i zagregowane pozycje walutowe oraz testy warunków skrajnych. Testy warunków skrajnych (stress-testy) służą do oszacowania potencjalnej straty z zajętych pozycji walutowych w przypadku wystąpienia nadzwyczajnej sytuacji na rynku walutowym. W Banku stosowane są scenariusze hipotetyczne, w których przyjmuje się hipotetyczną aprecjację lub deprecjację kursów walutowych (20-procentową oraz 50-procentową).

Wielkość pozycji walutowych w Banku prezentuje poniższa tabela:

POZYCJA WALUTOWA WYRAŻONA W TYS. PLN	31.12.2023	31.12.2022

EUR	(2 069)	130
USD	3	3

Miara FX VaR to potencjalna wartość straty, która może wystąpić w normalnych warunkach rynkowych w określonym czasie (tzw. horyzoncie) oraz z założonym poziomem prawdopodobieństwa z tytułu zmian kursów walutowych. Stress-testy służą do oszacowania straty w przypadku gwałtownych zmian na rynku walutowym, które nie są standardowo opisane za pomocą miar statystycznych. FX VaR Banku, łącznie dla wszystkich walut, przedstawia poniższa tabela:

NAZWA MIARY WRAŻLIWOŚCI	31.12.2023	31.12.2022

FX VaR 10 - dniowy przy poziomie ufności 99% w tys. PLN	86,9	5,1

Ekspozycja PKO Banku Hipotecznego SA na ryzyko walutowe kształtowała się na 31 grudnia 2023 roku oraz 31 grudnia 2022 roku w ramach przyjętych limitów strategicznych i wewnętrznych. W trakcie 2023 oraz 2022 roku Bank nie przekroczył żadnego z limitów wewnętrznych i strategicznych na ryzyko walutowe.

Bank na bieżąco zamyka otwarte pozycje walutowe, a istniejące w Banku procedury kontroli i raportowania istotnie ograniczają wpływ zmian kursów walut na wynik finansowy Banku, stąd ryzyko walutowe na 31 grudnia 2023 roku oraz 31 grudnia 2022 roku pozostawało na poziomie niskim. Największe pozycje walutowe Banku związane są ze zobowiązaniami z tytułu emisji listów zastawnych w EUR i są na bieżąco domykane za pomocą transakcji pochodnych CIRS i FX Forward.

Strukturę walutową aktywów i zobowiązań finansowych prezentuje poniższa tabela:

STRUKTURA WALUTOWA 31.12.2023	Waluta w przeliczeniu na PLN
STRUKTURA WALUTOWA 31.12.2023	PLN	EUR	USD	Razem

AKTYWA FINANSOWE
Kasa, środki w Banku Centralnym	306	-	-	306
Należności od banków	198	2 220	3	2 421
Instrumenty pochodne zabezpieczające	55 383	-	-	55 383
Papiery wartościowe	945 251	-	-	945 251
Kredyty i pożyczki wobec klientów	17 898 707	-	-	17 898 707
Inne aktywa finansowe	1 072	-	-	1 072
Suma aktywów finansowych	18 900 916	2 220	3	18 903 139

ZOBOWIĄZANIA FINANSOWE ORAZ POZABILANSOWE
Zobowiązania wobec banków	4 580 744	-	-	4 580 744
Instrumenty pochodne zabezpieczające	213 187	-	-	213 187
Zobowiązania wobec klientów	3 710	-	-	3 710
Zobowiązania z tytułu wyemitowanych listów zastawnych	3 768 818	6 675 827	-	10 444 645
Zobowiązania z tytułu wyemitowanych obligacji	1 991 260	-	-	1 991 260
Pozostałe zobowiązania finansowe	17 970	4 372	-	22 342
Suma zobowiązań finansowych	10 575 689	6 680 199	-	17 255 888

Zobowiązania warunkowe otrzymane	90 922	-	-	90 922

STRUKTURA WALUTOWA 31.12.2022	Waluta w przeliczeniu na PLN
STRUKTURA WALUTOWA 31.12.2022	PLN	EUR	USD	Razem

AKTYWA FINANSOWE
Kasa, środki w Banku Centralnym	60 696	-	-	60 696
Należności od banków	56	2	3	61
Instrumenty pochodne zabezpieczające	508 052	-	-	508 052
Papiery wartościowe	1 017 447	-	-	1 017 447
Kredyty i pożyczki wobec klientów	18 955 364	-	-	18 955 364
Inne aktywa finansowe	98	-	-	98
Suma aktywów finansowych	20 541 714	2	3	20 541 719

ZOBOWIĄZANIA FINANSOWE ORAZ POZABILANSOWE
Zobowiązania wobec banków	5 635 860	-	-	5 635 860
Instrumenty pochodne zabezpieczające	25 664	-	-	25 664
Zobowiązania wobec klientów	5 577	-	-	5 577
Zobowiązania z tytułu wyemitowanych listów zastawnych	2 506 253	9 557 376	-	12 063 629
Zobowiązania z tytułu wyemitowanych obligacji	1 495 904	-	-	1 495 904
Pozostałe zobowiązania finansowe	14 903	-	-	14 903
Suma zobowiązań finansowych	9 684 160	9 557 376	-	19 241 536

Zobowiązania warunkowe otrzymane	37 298	-	-	37 298

W Banku sporządzane są raporty dotyczące ryzyka walutowego w trybie dziennym, miesięcznym oraz kwartalnym. Raporty zawierające informacje o ekspozycji na ryzyko walutowe oraz informacje na temat wykorzystania limitów na to ryzyko przedstawiane są Komitetowi Zarządzania Aktywami i Pasywami w trybie miesięcznym oraz Zarządowi Banku i Radzie Nadzorczej w trybie kwartalnym.

Do głównych narzędzi zarządzania ryzykiem walutowym w PKO Banku Hipotecznym SA należą:

■ procedury dotyczące zarządzania ryzykiem walutowym,

■ limity i wartości progowe na ryzyko walutowe m.in. na pozycje walutowe,

■ określenie dopuszczalnych typów transakcji walutowych.

52. Zarządzanie ryzykiem modeli

Ryzyko modeli jest to ryzyko poniesienia strat w wyniku podejmowania błędnych decyzji biznesowych na podstawie funkcjonujących modeli.

Celem zarządzania ryzykiem modeli jest ograniczanie ryzyka poniesienia strat w wyniku podejmowania błędnych decyzji biznesowych na podstawie funkcjonujących modeli poprzez odpowiednio zdefiniowany i realizowany proces zarządzania modelami.

Wszystkie modele istotne w Banku objęte są procesem regularnej, niezależnej walidacji przeprowadzanej przy współpracy z Departamentem Walidacji Modeli w PKO Banku Polskim SA.

Proces zarządzania ryzykiem modeli w PKO Banku Hipotecznym SA jest spójny z rozwiązaniami Grupy Kapitałowej PKO Banku Polskiego SA.

52.1 Pomiar i ocena ryzyka modeli

Identyfikacja ryzyka modeli polega w szczególności na:

■ gromadzeniu informacji o wykorzystywanych, a także planowanych do wdrożenia modelach,

■ cyklicznym określaniu istotności modeli.

Ocena ryzyka modeli ma na celu określenie skali zagrożeń związanych z występowaniem ryzyka modeli. Oceny dokonuje się na poziomie pojedynczego modelu, a także w ujęciu zagregowanym na poziomie Banku.

52.2 Kontrola ryzyka modeli

Celem kontroli ryzyka modeli jest utrzymanie zagregowanej oceny ryzyka modeli na akceptowanym przez Bank poziomie. Kontrola ryzyka modeli polega na określeniu mechanizmów wykorzystywanych do diagnozowania poziomu ryzyka modeli oraz narzędzi ograniczania poziomu tego ryzyka.

W ramach narzędzi wykorzystywanych do diagnozowania ryzyka modeli wyróżnia się w szczególności strategiczny limit tolerancji na ryzyko modeli oraz wartości progowe ryzyka modeli.

52.3 Prognozowanie i monitorowanie ryzyka modeli

Celem monitorowania ryzyka modeli jest diagnozowanie obszarów wymagających działań zarządczych. Monitorowanie ryzyka modeli obejmuje w szczególności:

■ aktualizację poziomu ryzyka modeli,

■ ocenę wykorzystania strategicznego limitu tolerancji na ryzyko modeli oraz wartości progowych ryzyka modeli,

■ weryfikację statusu wykonania oraz ocenę skuteczności realizacji działań w ramach ograniczania ryzyka modeli.

52.4 Raportowanie ryzyka modeli

Wyniki monitorowania są cyklicznie prezentowane w raportach kwartalnych skierowanych do Zarządu, a raz w roku również do Komitetu ds. Ryzyka Rady Nadzorczej oraz Rady Nadzorczej i zawierają kompleksową ocenę ryzyka modeli, a w szczególności:

■ informacje o stopniu wykorzystania strategicznego limitu tolerancji na ryzyko modeli,

■ informacje o poziomie ryzyka modeli,

■ mapę ryzyka modeli,

■ status realizacji zaleceń wynikających z przeglądów lub walidacji modeli,

■ ewentualne propozycje działań zarządczych ograniczających ryzyko modeli.

52.5 Działania zarządcze dotyczące ryzyka modeli

Celem podejmowania działań zarządczych jest kształtowanie procesu zarządzania ryzykiem modeli i poziomu tego ryzyka, w szczególności poprzez ustalanie akceptowalnych poziomów ryzyka oraz podejmowanie decyzji o zastosowaniu narzędzi wspierających zarządzanie ryzykiem.

53. Zarządzanie ryzykiem operacyjnym

Ryzyko operacyjne jest rozumiane jako ryzyko powstania straty wynikającej z niedostosowania lub zawodności wewnętrznych procesów, ludzi i systemów lub zdarzeń zewnętrznych. Ryzyko operacyjne uwzględnia ryzyko prawne, a nie obejmuje ryzyka utraty reputacji i ryzyka biznesowego. Ryzyko operacyjne klasyfikuje się do ryzyk istotnych.

Celem zarządzania ryzykiem operacyjnym jest zapewnienie efektywności operacyjnej i kosztowej oraz bezpieczeństwa prowadzonej działalności przez ograniczanie występowania zdarzeń operacyjnych oraz ich negatywnych skutków.

Proces zarządzania ryzykiem operacyjnym realizowany jest na poziomie całego Banku oraz na poziomach poszczególnych obszarów systemowego zarządzania ryzykiem operacyjnym. Systemowe zarządzanie ryzykiem operacyjnym polega na tworzeniu rozwiązań służących sprawowaniu przez Bank kontroli nad poziomem ryzyka operacyjnego umożliwiającym realizację celów Banku. Bieżące zarządzanie ryzykiem operacyjnym realizowane jest przez każdego pracownika Banku w zakresie swoich zadań i obowiązków.

Dla potrzeb związanych z zarządzaniem ryzykiem operacyjnym Bank gromadzi dane o zdarzeniach operacyjnych i czynnikach otoczenia biznesowego, wyniki samooceny ryzyka operacyjnego, dane dotyczące wartości kluczowych wskaźników ryzyka operacyjnego (KRI) oraz dane dotyczące jakości kontroli wewnętrznej.

Biorąc pod uwagę skalę outsourcingu i potencjalny jego wpływ na profil ryzyka operacyjnego, Bank przygotował proces zarządzania ryzykiem związanym z powierzaniem czynności podmiotom zewnętrznym, m.in. w zakresie obsługi sprzedażowej, posprzedażowej oraz IT. Zarządzanie tym ryzykiem, realizowane w różnych komórkach organizacyjnych Banku obejmuje szereg komponentów takich jak wprowadzenie procedury powierzania wykonywania czynności na rzecz Banku, analizę i ocenę ryzyka związanego z powierzeniem podmiotom zewnętrznym wykonywania czynności na rzecz Banku, ocenę wiarygodności i sytuacji finansowej dostawcy usług, zapewnienie planów awaryjnych Banku, jak i dostawcy (zwłaszcza w obszarze IT), właściwe zabezpieczenie interesów Banku w umowie o powierzenie czynności, wymóg posiadania odpowiedniej polisy ubezpieczeniowej przez insourcera, monitorowanie poprawnego wykonywania umów oraz sytuacji insourcerów łącznie z ich okresową weryfikacją, rejestrację incydentów i strat związanych z realizacją usług przez insourcerów.

53.1 Pomiar i ocena ryzyka operacyjnego

Pomiar ryzyka operacyjnego w Banku ma na celu określenie skali zagrożeń związanych z występowaniem ryzyka operacyjnego przy wykorzystaniu ustalonych miar ryzyka. Pomiar ryzyka operacyjnego obejmuje:

■ ustalenie strategicznych limitów tolerancji na ryzyko operacyjne,

■ obliczanie kluczowych wskaźników ryzyka operacyjnego (KRI),

■ obliczanie wymogu w zakresie funduszy własnych z tytułu ryzyka operacyjnego zgodnie z podejściem BIA (wymóg BIA),

■ testy warunków skrajnych,

■ wyliczanie kapitału wewnętrznego.

Samoocena ryzyka operacyjnego obejmuje identyfikację i ocenę ryzyka operacyjnego dla produktów, procesów i aplikacji Banku oraz zmian organizacyjnych. Samooceny ryzyka operacyjnego dokonuje się raz w roku dla procesów kluczowych lub raz na 2 lata dla procesów innych niż kluczowe oraz przed wprowadzeniem w życie nowych lub istotnie zmienionych produktów, procesów i aplikacji wykorzystywanych w Banku z wykorzystaniem:

■ zgromadzonych danych o zdarzeniach operacyjnych,

■ wyników inspekcji, postępowań oraz kontroli wewnętrznej funkcjonalnej,

■ KRI.

53.2 Kontrola ryzyka operacyjnego

Celem kontroli ryzyka operacyjnego jest dążenie do utrzymania poziomu ryzyka operacyjnego Banku na ustalonym poziomie.

Kontrola ryzyka operacyjnego obejmuje ustalenie dostosowanych do skali i złożoności działalności Banku limitów dotyczących ryzyka operacyjnego, w szczególności strategicznych limitów tolerancji na ryzyko operacyjne oraz limitów KRI wraz z wartościami progowymi i krytycznymi.

Strategiczne limity tolerancji na ryzyko operacyjne określa Zarząd i zatwierdza Rada Nadzorcza.

53.3 Prognozowanie i monitorowanie ryzyka operacyjnego

Monitorowanie ryzyka operacyjnego ma na celu kontrolę ryzyka operacyjnego oraz diagnozowanie obszarów wymagających działań zarządczych.

Bank regularnie monitoruje w szczególności:

■ stopień wykorzystania strategicznych limitów tolerancji oraz limitów strat na ryzyko operacyjne,

■ skuteczność i terminowość podejmowanych działań w ramach redukcji lub transferu ryzyka operacyjnego,

■ wartości KRI,

■ wyniki samooceny ryzyka operacyjnego,

■ wyniki testów warunków skrajnych,

■ zdarzenia operacyjne i ich skutki.

53.4 Raportowanie ryzyka operacyjnego

Raportowanie informacji dotyczących ryzyka operacyjnego prowadzi się na potrzeby:

■ wewnętrzne Banku, w szczególności: Zarządu oraz Rady Nadzorczej,

■ instytucji nadzorczych,

■ akcjonariuszy i rynku finansowego.

Raportowanie na potrzeby wewnętrzne Banku informacji dotyczących ryzyka operacyjnego prowadzone jest w cyklach kwartalnych. Raporty kwartalne zawierają w szczególności informacje na temat:

■ wyników pomiaru i monitorowania ryzyka operacyjnego,

■ profilu ryzyka operacyjnego Banku wynikającego z procesu identyfikacji i oceny zagrożeń dla produktów, procesów i aplikacji Banku,

■ poziomu ryzyka operacyjnego oraz stosowanych instrumentów zarządzania ryzykiem operacyjnym,

■ działań podjętych celem ograniczenia ryzyka operacyjnego oraz oceny skuteczności podejmowanych działań w celu obniżenia poziomu ryzyka operacyjnego,

■ rekomendacji, decyzji i zaleceń Zarządu.

Raporty kwartalne uwzględniają również informacje na temat ryzyka operacyjnego zidentyfikowanego w ramach czynności zlecanych przez Bank do wykonania podmiotom zewnętrznym, w tym w szczególności do PKO Banku Polskiego SA.

53.5 Działania zarządcze dotyczące ryzyka operacyjnego

Działania zarządcze podejmowane są w przypadku gdy poziom ryzyka operacyjnego dla samooceny ryzyka, KRI lub skorygowany poziom ryzyka operacyjnego w Banku osiągnął stan podwyższony lub wysoki.

W przypadku, gdy poziom ryzyka osiągnął stan podwyższony lub wysoki, Bank stosuje następujące podejścia:

■ redukcja ryzyka – łagodzenie wpływu czynników ryzyka lub skutków jego materializacji,

■ transfer ryzyka – przeniesienie odpowiedzialności za pokrycie ewentualnych strat na podmiot zewnętrzny,

■ unikanie ryzyka – rezygnacja z działalności generującej ryzyko lub wyeliminowanie prawdopodobieństwa wystąpienia czynnika ryzyka.

Proces zarządzania ryzykiem operacyjnym podlega systemowi kontroli wewnętrznej obejmującemu:

■ przegląd strategii i procesu zarządzania ryzykiem operacyjnym,

■ audyt wewnętrzny.

53.6 Poniesione straty operacyjne

W 2023 roku w Banku zostało ujawnionych 11 zdarzeń z tytułu ryzyka operacyjnego, które wygenerowały stratę finansową na łączną kwotę netto 784 tys. PLN, natomiast w 2022 roku było to 9 zdarzeń na łączną kwotę netto 14 tys. PLN. Powyższe wartości strat finansowych pozostawały na niskim poziomie w stosunku do wartości wymogu w zakresie funduszy własnych z tytułu ryzyka operacyjnego.

W celu ograniczania strat z tytułu ryzyka operacyjnego w Banku podejmowane są działania zarządcze zarówno mające charakter doraźny, jak i systemowy. Działania doraźne obejmują bezpośrednie reagowanie na identyfikowane ryzyka, niwelowanie nieprawidłowości o charakterze odwracalnym oraz odzyskiwanie utraconych środków.

54. Zarządzanie ryzykiem biznesowym

Ryzyko biznesowe to ryzyko nieosiągnięcia założonych celów finansowych, w tym poniesienia strat, wynikające z niekorzystnych zmian zachodzących w otoczeniu biznesowym, podjęcia niekorzystnych decyzji, nieprawidłowego wprowadzenia podjętych decyzji lub braku podjęcia odpowiednich działań, które miałyby być odpowiedzią na zmiany zachodzące w otoczeniu biznesowym, uwzględniające ryzyko zmian makroekonomicznych (ryzyko pogorszenia sytuacji finansowej Banku w wyniku niekorzystnego wpływu zmiany warunków makroekonomicznych).

Identyfikacja ryzyka biznesowego polega na rozpoznaniu i określeniu czynników zarówno aktualnych, jak i potencjalnych, które wynikają z bieżącej i planowanej działalności Banku i które mogą negatywnie wpływać na sytuację finansową Banku, powstanie lub zmianę wysokości przychodów i kosztów Banku.

54.1 Pomiar i ocena ryzyka Biznesowego

Pomiar ryzyka biznesowego ma na celu określenie skali zagrożeń związanych z występowaniem ryzyka biznesowego przy wykorzystaniu ustalonych miar ryzyka. Pomiar ryzyka biznesowego obejmuje:

■ ustalenie strategicznych limitów tolerancji na ryzyko biznesowe,

■ testy warunków skrajnych,

■ wyliczanie kapitału wewnętrznego.

54.2 Kontrola ryzyka Biznesowego

Celem kontroli ryzyka biznesowego jest dążenie do ograniczenia niekorzystnego wpływu czynników wewnętrznych i zewnętrznych na sytuację finansową Banku. Kontrola ryzyka biznesowego obejmuje określenie dostosowanego do skali działalności Banku dopuszczalnego poziomu ryzyka biznesowego i jego wpływu na funkcjonowanie i sytuację finansową Banku w postaci strategicznego limitu tolerancji.

54.3 Prognozowanie i monitorowanie ryzyka

Celem monitorowania ryzyka biznesowego jest określenie, czy jego poziom, po zastosowaniu mechanizmów kontroli ryzyka, odpowiada poziomowi dopuszczalnemu oraz diagnozowanie konieczności i obszarów wymagających podjęcia działań zarządczych.

Monitorowaniu ryzyka biznesowego podlega w szczególności strategiczny limit tolerancji na ryzyko biznesowe.

Od lipca 2022 roku do czerwca 2023 roku Bank odnotował przekroczenie limitu strategicznego na ryzyko biznesowe, który został ustalony dla wskaźnika C/I. W tym czasie wskaźnik osiągnął ujemną wartość (-25,2% wg stanu na koniec grudnia 2022 roku) w związku z korektą wartości bilansowej brutto złotowych kredytów hipotecznych, ujętą w następstwie wprowadzenia opisanych w Nocie 26 Ustawowych wakacji kredytowych, która została rozpoznana w rachunku zysków i strat za 2022 rok. Od lipca 2023 roku wskaźnik utrzymuje się w bezpiecznej relacji do przyjętych wartości progowych dla ryzyka biznesowego.

Bank uznaje ryzyko biznesowe za istotne oraz utrzymuje dodatkowy kapitał wewnętrzny na pokrycie przyszłych potencjalnych strat z tytułu tego ryzyka.

54.4 Raportowanie ryzyka Biznesowego

Raportowanie ryzyka biznesowego odbywa się poprzez sporządzanie raportów, których odbiorcami są Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami, Zarząd i Rada Nadzorcza.

54.5 Działania zarządcze dotyczące ryzyka

Działania zarządcze polegają w szczególności na:

■ weryfikacji i aktualizacji kwartalnych prognoz finansowych oraz planu finansowego, z uwzględnieniem działań zmierzających do ograniczenia poziomu ryzyka biznesowego zgodnie z przyjętymi limitami,

■ monitorowaniu poziomu strategicznego limitu tolerancji na ryzyko biznesowe.

55. Zarządzanie ryzykiem braku zgodności

W PKO Banku Hipotecznym SA ryzyko braku zgodności rozumiane jest jako ryzyko poniesienia sankcji prawnych, powstania strat finansowych bądź utraty reputacji wskutek niezastosowania się Banku, pracowników Banku lub podmiotów działających w jego imieniu do przepisów prawa, regulacji wewnętrznych oraz przyjętych przez Bank standardów rynkowych.

Celem zarządzania ryzykiem braku zgodności jest:

■ utrwalanie wśród klientów, pracowników, partnerów biznesowych i innych uczestników rynku wizerunku Banku jako instytucji działającej zgodnie z prawem i przyjętymi standardami rynkowymi, godnej zaufania, rzetelnej i uczciwej,

■ przeciwdziałanie występowaniu po stronie Banku strat finansowych lub sankcji prawnych oraz przypadków utraty reputacji, które mogą być konsekwencją naruszenia przepisów prawa, regulacji wewnętrznych oraz przyjętych przez Bank standardów rynkowych.

Identyfikacja i ocena ryzyka braku zgodności przeprowadzana jest na podstawie stosowanej w ramach Grupy Kapitałowej PKO Banku Polskiego SA metodyki identyfikacji i oceny ryzyka braku zgodności.

Identyfikacja ryzyka braku zgodności obejmuje ustalenie potencjalnych przypadków braku zgodności jakie mogą wystąpić w procesach i produktach w podziale na kategorie ryzyka braku zgodności.

Ocena ryzyka braku zgodności następuje przez:

■ ocenę potencjalnej dotkliwości materializacji ryzyka braku zgodności w postaci:

□ strat finansowych, w szczególności kar administracyjnych lub odszkodowań,

□ utraty reputacji,

□ innych sankcji prawnych,

■ oszacowanie prawdopodobieństwa materializacji ryzyka braku zgodności.

Na podstawie wyników oceny ryzyka braku zgodności w poszczególnych kategoriach ryzyka braku zgodności ustalana jest łączna ocena poziomu ryzyka braku zgodności dla danego procesu i związanego z nim produktu.

W ramach kontroli ryzyka braku zgodności Bank zabezpiecza się przed ryzykiem lub je ogranicza, wprowadzając mechanizmy kontroli ryzyka braku zgodności oraz zapewniając ich przestrzeganie.

Monitorowaniem ryzyka braku zgodności obejmuje się:

■ wyniki identyfikacji i oceny ryzyka braku zgodności,

■ przypadki braku zgodności - przyczyny ich wystąpienia i wywołane skutki,

■ działania podejmowane przez Bank w ramach:

□ zarządzania ryzykiem braku zgodności,

□ realizacji zaleceń po audytach wewnętrznych i kontrolach zewnętrznych,

□ dostosowania do nowych przepisów prawa i standardów postępowania,

□ realizacji zaleceń z zakresu zgodności,

■ skuteczność funkcjonowania mechanizmów kontroli związanych z ograniczaniem ryzyka braku zgodności,

■ wyniki testów zgodności.

Raportowanie informacji dotyczących ryzyka braku zgodności odbywa się w cyklach kwartalnych. Odbiorcami raportów są: Zarząd, Rada Nadzorcza oraz Komitet Audytu i Finansów Rady Nadzorczej. Raporty zawierają między innymi informacje na temat:

■ wyników identyfikacji i oceny ryzyka braku zgodności,

■ przypadków materializacji ryzyka braku zgodności w Banku i sektorze finansowym,

■ najważniejszych zmian otoczenia regulacyjnego oraz uwarunkowań wynikających z aktywności zewnętrznych organów nadzoru i kontroli,

■ wyników kontroli zewnętrznych przeprowadzonych w Banku,

■ najważniejszych działań podejmowanych w ramach zarządzania ryzykiem braku zgodności oraz realizacji zaleceń po kontrolach zewnętrznych.

Za proces zarządzania ryzykiem braku zgodności odpowiada Zespół ds. Zgodności. Działalność Zespołu opiera się na rocznym planie zatwierdzanym przez Radę Nadzorczą Banku. Sprawozdanie z realizacji planu oraz informacje uzupełniające i podsumowujące w stosunku do raportów kwartalnych przedstawiane są Zarządowi, Radzie Nadzorczej oraz Komitetowi Audytu i Finansów w cyklach rocznych.

55.1 Zarządzanie konfliktami interesów

W Banku funkcjonują przyjęte przez Zarząd i zatwierdzone przez Radę Nadzorczą „Zasady zarządzania konfliktami interesów w PKO Banku Hipotecznym SA”, określające:

■ cel zarzadzania konfliktami interesów,

■ źródła sytuacji, w których mogą powstawać konflikty interesów,

■ proces identyfikacji, zgłaszania i monitorowania konfliktów interesów,

■ przeciwdziałanie konfliktom interesów i ich skutkom,

■ zadania Zespołu ds. Zgodności związane z zarządzaniem konfliktami interesów.

Celem zarządzania konfliktami interesów w Banku jest zapewnienie profesjonalnego, rzetelnego i uczciwego traktowania wszystkich klientów, podmiotów powiązanych z Bankiem oraz dostawców i oferentów.

Bank zarządza konfliktami interesów poprzez zapobieganie sytuacjom mogącym powodować konflikty interesów, podejmowanie działań służących identyfikacji i ujawnianiu konfliktów interesów oraz kontrolowaniu tych konfliktów, jak również eliminowaniu bądź ograniczaniu ich negatywnego wpływu na funkcjonowanie Banku oraz jego relacje z klientami i innymi podmiotami.

Z uwagi na zakres i specyfikę działalności banku hipotecznego, Bank identyfikuje potencjalne sytuacje konfliktów interesów, które mogą powstawać w relacjach pomiędzy:

■ Bankiem lub podmiotem powiązanym z Bankiem a klientem Banku,

■ podmiotem powiązanym z Bankiem a Bankiem,

■ Bankiem lub podmiotem powiązanym z Bankiem a dostawcą lub oferentem albo podmiotem z nim powiązanym,

■ Bankiem a podmiotem dominującym.

Konflikt interesów pomiędzy Bankiem lub podmiotem powiązanym z Bankiem a klientem Banku powstaje, w szczególności w sytuacji, gdy Bank lub podmiot powiązany z Bankiem może osiągnąć korzyść wskutek poniesienia przez klienta kosztów lub nieuzyskania korzyści przez klienta albo ma interes w określonym wyniku obsługi klienta, który jest rozbieżny z interesem klienta.

Konflikt interesów pomiędzy podmiotem powiązanym z Bankiem a Bankiem może mieć źródła w szczególności w sytuacjach, prowadzących do powstania sprzeczności między interesem Banku a interesem podmiotu powiązanego z Bankiem związanych z naruszeniem bezstronności lub obiektywności oraz z obowiązkiem działania w najlepiej pojętym interesie Banku w toku wykonywania obowiązków związanych z zatrudnieniem w Banku lub realizacją czynności na rzecz Banku.

Konflikt interesów pomiędzy Bankiem lub podmiotem powiązanym z Bankiem a oferentem lub dostawcą albo podmiotem z nim powiązanym może mieć źródła w szczególności w sytuacjach, gdy dany oferent lub dostawca jest faworyzowany z uwagi na powiązania personalne rodzinne, biznesowe lub towarzyskie.

Konflikt interesów pomiędzy Bankiem a podmiotem dominującym może powstać, w szczególności w sytuacji wykorzystania stosunku podległości przez podmiot dominujący lub przepływu informacji (np. poprzez wywieranie presji na prowadzenie działalności na warunkach nierynkowych, dostęp do informacji zastrzeżonych, poufnych lub w inny sposób wrażliwych).

Zasady zarządzania konfliktami interesów szczegółowo opisują tryb postępowania w zakresie identyfikacji konfliktów interesów (w celu ułatwienia identyfikacji konfliktu interesów, a także zasad zarządzania konfliktem Bank wprowadza Mapy konfliktów interesów, określające zidentyfikowane w Banku typowe rodzaje konfliktów interesów), zgłaszania i monitorowania konfliktów interesów.

Bank ogranicza możliwości powstania konfliktów interesów oraz przeciwdziała negatywnym następstwom ich występowania w szczególności przez:

■ wyłączenie z procesu decyzyjnego związanego z kredytem, pracownika lub członka Zarządu, jeżeli osobę tą łączą z klientem stosunki osobiste lub zawodowe,

■ propagowanie, stosowanie i egzekwowanie od pracowników przestrzegania Kodeksu etyki, określającego standardy etyczne prowadzenia przez Bank działalności biznesowej oraz postępowania pracowników Banku w relacjach z Bankiem oraz jego klientami,

■ ustanowienie barier informacyjnych zgodnie z regulacjami wewnętrznymi dotyczącymi bezpieczeństwa informacji chronionych oraz przepływu informacji poufnych,

■ egzekwowanie od pracowników Banku oraz osób występujących w imieniu Banku przestrzegania ograniczeń dotyczących przyjmowania korzyści lub prezentów w relacjach biznesowych,

■ ograniczenie możliwości reprezentowania przez pracownika Banku lub inną osobę, interesów Banku w stosunku do osób bliskich i podmiotów powiązanych z Bankiem,

■ wprowadzenie dodatkowej autoryzacji decyzji skutkujących powstaniem zobowiązań majątkowych Banku z tytułu oferowanych produktów w stosunku do członków Zarządu Banku, członków Rady Nadzorczej Banku i osób zatrudnionych w Banku na stanowiskach kierowniczych, jak również osób bliskich,

■ odbieranie od oferentów i dostawców oświadczeń w zakresie konfliktów interesów oraz zgłoszeń konfliktów interesów,

■ uzyskiwanie zapewnień oraz odpowiednich dokumentów - o ile wystąpi taka potrzeba - od osób i podmiotów, którym powierzył wykonywanie czynności objętych przepisami o outsourcingu, potwierdzające fakt wdrożenia i realizacji wymogów w zakresie ładu wewnętrznego, w tym przepisów i dobrych praktyk w zakresie konfliktu interesów, celem zapewnienia ostrożnego i stabilnego działania, w tym zarządzania ryzykiem operacyjnym i ryzykiem reputacji.

Zespół ds. Zgodności prowadzi rejestr przypadków występowania konfliktów interesów oraz raportuje zidentyfikowane konflikty interesów w ramach okresowych raportów dotyczących zarządzania ryzykiem braku zgodności przeznaczonych dla Zarządu Banku, Komitetu Audytu i Finansów Rady Nadzorczej oraz Rady Nadzorczej Banku.

56. Zarządzanie ryzykiem utraty reputacji

Ryzyko utraty reputacji jest rozumiane jako obecne albo potencjalne ryzyko pogorszenia reputacji wśród klientów, kontrahentów, inwestorów, zewnętrznych organów nadzoru i kontroli oraz opinii publicznej, na skutek decyzji biznesowych Banku, zdarzeń operacyjnych, przypadków braku zgodności albo innych zdarzeń, w tym incydentów bezpieczeństwa.

Celem zarządzania ryzykiem utraty reputacji jest ochrona reputacji Banku poprzez przeciwdziałanie występowaniu strat reputacyjnych oraz ograniczanie wpływu zdarzeń wizerunkowych na reputację Banku.

Identyfikacja ryzyka utraty reputacji obejmuje zjawiska obserwowane w procesach wewnętrznych Banku oraz w otoczeniu zewnętrznym, w szczególności:

■ zdarzenia wizerunkowe,

■ czynniki otoczenia biznesowego, tj. informacje ilościowe i jakościowe, obejmujące w szczególności dane opisujące Bank oraz otoczenie zewnętrzne Banku niosące wartość informacyjną o ryzyku utraty reputacji.

W ramach gromadzenia informacji o zdarzeniach wizerunkowych uwzględniany jest każdy zidentyfikowany przekaz informacyjny dotyczący Banku, wpływający na pogorszenie jego reputacji, w postaci:

■ informacji rozpowszechnianych w środkach masowego przekazu,

■ informacji ujawnianych przez Bank, zgodnie z regulacjami wewnętrznymi Banku dotyczącymi zasad polityki informacyjnej Banku, w zakresie kontaktów z inwestorami i klientami,

■ ocen firm audytorskich, instytucji analitycznych oraz zewnętrznych organów nadzoru i kontroli,

■ publicznych protestów i wystąpień.

Ocena istniejącego ryzyka utraty reputacji polega na określeniu wpływu zdarzeń wizerunkowych na reputację Banku, w szczególności przez określenie dotkliwości strat reputacyjnych spowodowanych tymi zdarzeniami. Ocena powstałej straty reputacyjnej uwzględnia wydźwięk, wiarygodność lub opiniotwórczość oraz zasięg ujawnienia zdarzeń wizerunkowych opinii publicznej.

Kontrolowanie ryzyka utraty reputacji obejmuje mechanizmy kontroli ryzyka utraty reputacji, w postaci wewnętrznego limitu tolerancji na ryzyko utraty reputacji oraz limitu pojedynczej straty reputacyjnej.

Monitorowanie ryzyka utraty reputacji polega na regularnej ocenie wykorzystania limitów w stosunku do przyjętych wartości granicznych.

Raportowanie informacji z zakresu ryzyka utraty reputacji odbywa się w formie:

■ półrocznego raportu zarządczego przeznaczonego dla Zarządu Banku,

■ informacji dotyczących bieżących zdarzeń o istotnym wpływie na reputację Banku, w przypadku ich wystąpienia, przedkładanych niezwłocznie właściwemu członkowi Zarządu, zgodnie z wewnętrznym podziałem kluczowych kompetencji w ramach Zarządu Banku,

■ informacji przekazywanych w ramach rocznego raportu dotyczącego realizacji makroprocesu zarządzania ryzykiem w Banku przeznaczonego dla Zarządu i Rady Nadzorczej.

Na podstawie określonego poziomu ryzyka utraty reputacji podejmowane są działania zarządcze, które mogą obejmować:

■ analizę przyczyn wystąpienia danego poziomu ryzyka,

■ ocenę skutków zaistnienia takiego poziomu,

■ przygotowanie propozycji działań zarządczych, mających na celu obniżenie poziomu ryzyka utraty reputacji lub uzasadnienie braku konieczności podjęcia tych działań, np. w przypadku wystąpienia incydentalnych zdarzeń o charakterze nadzwyczajnym.

57. Adekwatność kapitałowa i zarządzanie ryzykiem braku adekwatności kapitałowej

Adekwatność kapitałowa to proces mający na celu zapewnienie, iż poziom ryzyka, które Bank podejmuje w związku z rozwojem działalności biznesowej, może zostać pokryty posiadanym kapitałem, biorąc pod uwagę określony poziom tolerancji na ryzyko oraz horyzont czasowy. Proces zarządzania adekwatnością kapitałową obejmuje w szczególności przestrzeganie obowiązujących regulacji organów nadzoru, a także określonego w Banku poziomu tolerancji na ryzyko oraz proces planowania kapitałowego, w tym politykę pozyskiwania źródeł kapitału.

Ryzyko braku adekwatności kapitałowej to ryzyko niezapewnienia odpowiedniego poziomu i struktury funduszy własnych lub braku możliwości osiągnięcia ich poziomu adekwatnego do ponoszonego przez Bank ryzyka prowadzonej działalności, niezbędnego do pokrycia nieoczekiwanych strat oraz spełniającego wymogi nadzorcze umożliwiające dalsze samodzielne funkcjonowanie Banku. W ramach ryzyka braku adekwatności kapitałowej wyróżnia się ryzyko nadmiernej dźwigni finansowej, tj. ryzyko wynikające z podatności na zagrożenia z powodu dźwigni finansowej lub warunkowej dźwigni finansowej, które może wymagać podjęcia niezamierzonych działań korygujących plany biznesowe, w tym awaryjnej sprzedaży aktywów mogącej przynieść straty lub spowodować konieczność korekty wyceny pozostałych aktywów.

Zarządzanie adekwatnością kapitałową obejmuje:

■ Filar I: minimalne wymogi kapitałowe określone w przepisach,

■ Filar II: kapitał wewnętrzny wyznaczony za pomocą modeli własnych Banku, dla rodzajów ryzyka uznanych za istotne.

Celem zarządzania adekwatnością kapitałową jest utrzymywanie, w sposób ciągły, funduszy własnych na poziomie adekwatnym do skali oraz profilu ryzyka działalności Banku, z uwzględnieniem wymogów nadzorczych.

Podstawę prawną procesu oceny adekwatności kapitałowej na 31 grudnia 2023 roku stanowią:

■ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z 26 czerwca 2013 roku w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (zwane dalej „Rozporządzenie CRR”) z późn. zm.,

■ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/873 z dnia 24 czerwca 2020 r. zmieniające rozporządzenia (UE) nr 575/2013 i (UE) 2019/876 w odniesieniu do niektórych dostosowań w odpowiedzi na pandemię COVID-19,

■ Ustawa z 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe,

■ Ustawa z 5 sierpnia 2015 roku o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym (zwane dalej „Ustawą Makroostrożnościową”),

■ Rozporządzeniem Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z dnia 27 lipca 2021 roku w sprawie szczegółowego sposobu szacowania kapitału wewnętrznego oraz dokonywania przez bank przeglądów strategii i procedur szacowania i stałego utrzymywania kapitału wewnętrznego.

Proces oceny adekwatności kapitału wewnętrznego jest opisany w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z 26 czerwca 2013 roku w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi zmieniającej Dyrektywę 2002/87/WE i uchylającej dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE (dalej zwana „Dyrektywą CRD”). Dyrektywa CRD została zaimplementowana do prawa krajowego w trybie aktualizacji Prawa bankowego.

Proces zarządzania adekwatnością kapitałową Banku obejmuje:

■ określanie oraz realizację pożądanych przez Bank celów kapitałowych,

■ identyfikację i monitorowanie istotnych rodzajów ryzyka,

■ szacowanie kapitału wewnętrznego na pokrycie istotnych rodzajów ryzyka oraz łącznego kapitału wewnętrznego,

■ ustalanie wewnętrznych limitów w obszarze adekwatności kapitałowej,

■ prognozowanie, monitorowanie oraz raportowanie poziomu i struktury kapitału własnego oraz adekwatności kapitałowej,

■ kapitałowe działania awaryjne.

Ryzyko braku adekwatności kapitałowej jest klasyfikowane do kategorii ryzyk podlegających monitorowaniu. W 2023 roku, jak i w całym okresie działalności operacyjnej Banku, utrzymywany był bezpieczny poziom adekwatności kapitałowej, powyżej limitów nadzorczych.

Na 31 grudnia 2023 roku łączny współczynnik kapitałowy Banku wyniósł 20,9% (na 31 grudnia 2022 roku 18,9%). Bez uwzględnienia rozwiązań przejściowych wynikających z wdrożenia MSSF 9 oraz związanych z pandemią COVID-19 łączny współczynnik kapitałowy Banku wynosiłyby 20,8% (na 31 grudnia 2022 roku 18,6%). Na 31 grudnia 2023 roku oraz w trakcie całego 2023 roku wszystkie współczynniki kapitałowe kształtowały się na bezpiecznych poziomach, znacznie powyżej przyjętych w Banku limitów wewnętrznych oraz zewnętrznych wymogów kapitałowych.

57.1 Fundusze własne dla potrzeb adekwatności kapitałowej

Fundusze własne Banku na potrzeby adekwatności kapitałowej zostały wyznaczone zgodnie z przepisami ustawy Prawo bankowe oraz postanowieniami Rozporządzenia CRR wraz z aktami wykonawczymi.

Fundusze własne Banku składają się wyłącznie z funduszy podstawowych Tier I (CET 1). Przy wyznaczeniu funduszy własnych Bank korzysta z przepisów przejściowych wyszczególnionych w poniższej tabeli.

FUNDUSZE WŁASNE BANKU	31.12.2023	31.12.2022

Kapitał zakładowy	1 611 300	1 611 300
Kapitał zapasowy	-	339 852
Niepodzielony wynik / (niepokryta strata) finansowa	(65 966)	-
Wynik bieżącego okresu	165 789	(405 818)
Skumulowane inne dochody całkowite - zabezpieczenie przepływów pieniężnych	(74 386)	(136 426)
Skumulowane inne dochody całkowite - aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite	2 168	(4 626)
Kapitały własne	1 638 905	1 404 282

Korekty do kapitałów własnych	(23 781)	154 729
Wynik bieżącego okresu	(165 789)	-
Wynik za I półrocze zaliczony do funduszy własnych za zgodą KNF	59 695	-
Skumulowane inne dochody całkowite - zabezpieczenie przepływów pieniężnych	74 386	136 426
Wartości niematerialne	(0)	-
Korekta wartości aktywów wycenianych do wartości godziwej (AVA)	(1 139)	(1 542)
Korekta z tytułu okresu przejściowego, w tym:	9 066	19 845
- w związku z wdrożeniem MSSF 9		6 306
- w związku z pandemią COVID-19	9 066	13 539

Fundusze własne	1 615 124	1 559 011

Na 31 grudnia 2023 roku fundusze własne Banku, kapitał podstawowy Tier I oraz kapitał Tier I bez uwzględnienia rozwiązań z tytułu okresu przejściowego wynosiłyby 1 606 058 tys. PLN, natomiast na 31 grudnia 2022 roku 1 539 166 tys. PLN.

57.2 Bufory kapitałowe

19 marca 2020 roku Minister Finansów podpisał rozporządzenie dotyczące rozwiązania bufora ryzyka systemowego, którego wysokość wynosiła 3%, obniżając wymóg regulacyjny dotyczący współczynnika kapitału podstawowego Tier 1 (CET1) oraz łącznego współczynnika kapitałowego (TCR) do poziomu 10,5%.

Od początku 2021 roku banki są zobowiązane do utrzymywania współczynników kapitałowych w wysokości:

■ łączny współczynnik kapitałowy (TCR) = 8% + add-on + wymóg połączonego bufora,

■ współczynnik kapitału Tier I (T1) = 6% + 75%*add-on + wymóg połączonego bufora,

■ współczynnik kapitału podstawowego Tier I (CET1) = 4,5% + 56%*add-on + wymóg połączonego bufora,

gdzie add-on rozumiany jest jako wymóg wynikający z art. 138 ust. 1 pkt. 2a ustawy Prawo bankowe, a wymóg połączonego bufora stanowi sumę obowiązujących buforów, tj.:

■ bufora zabezpieczającego w wysokości 2,5%,

■ bufora antycyklicznego w wysokości 0% dla ekspozycji kredytowych na terytorium RP,

■ bufora innej instytucji o znaczeniu systemowym określanego w drodze indywidualnej decyzji KNF,

■ bufora ryzyka systemowego w wysokości 0%.

Na podstawie pisma z KNF z 15 grudnia 2023 roku PKO Bank Hipoteczny SA został zobowiązany do utrzymywania dodatkowego poziomu narzutu kapitałowego w ramach filaru II (P2G). W wyniku oceny bazującej na nadzorczych stress testach przeprowadzonych przez UKNF w 2023 r., narzut kapitałowy P2G został ustalony w wysokości 0,02 p.p. ponad wartość łącznego współczynnika kapitałowego, o którym mowa w art. 92 ust. 1 lit. c rozporządzenia nr 575/2013, powiększonego o dodatkowy wymóg w zakresie funduszy własnych, o którym mowa w art. 138 ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo bankowe oraz o wymóg połączonego bufora, o którym mowa w art. 55 ust. 4 ustawy o nadzorze makroostrożnościowym. Dodatkowy narzut powinien składać się w całości z kapitału podstawowego Tier I.

PKO Bank Hipoteczny SA nie został przez KNF uznany za inną instytucję o znaczeniu systemowym, w związku z czym nie ma obowiązku utrzymywania dodatkowych wymogów kapitałowych z tego tytułu.

Bank nie jest również zobowiązany do utrzymywania wymogów wynikających z art. 138 ust. 1 pkt. 2a ustawy Prawo bankowe (add-on).

57.3 Dźwignia finansowa

Ryzyko nadmiernej dźwigni finansowej definiowane jest jako ryzyko wynikające z podatności na zagrożenia z powodu dźwigni finansowej lub warunkowej dźwigni finansowej, które może wymagać podjęcia niezamierzonych działań korygujących plany biznesowe, w tym awaryjnej sprzedaży aktywów mogącej przynieść straty lub spowodować konieczność korekty wyceny pozostałych aktywów.

Dźwignia finansowa definiowana jest jako względna – w stosunku do funduszy własnych Banku – wielkość posiadanych przez Bank aktywów, zobowiązań warunkowych dotyczących płatności lub dostawy lub dostarczenia zabezpieczenia, z uwzględnieniem zobowiązań z tytułu otrzymanych środków finansowych, zaciągniętych zobowiązań, umów dotyczących instrumentów pochodnych lub umów z udzielonym przyrzeczeniem odkupu, lecz z wyjątkiem zobowiązań, które można wyegzekwować wyłącznie w przypadku likwidacji Banku.

Bank kalkuluje poziom dźwigni finansowej zgodnie z Rozporządzeniem CRR.

Poziom wskaźnika dźwigni finansowej podlega monitorowaniu w cyklach miesięcznych, przy czym Bank za bezpieczny i niewymagający podejmowania dodatkowych działań uznaje poziom wskaźnika powyżej 5%.

DŹWIGNIA FINANSOWA	31.12.2023	31.12.2022

Współczynnik dźwigni finansowej (LR)	8,5%	7,7%

Współczynnik dźwigni finansowej kształtował się na 31 grudnia 2023 roku oraz na 31 grudnia 2022 roku powyżej poziomu 3% wynikającego z Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/876 z 20 maja 2019 roku.

Na 31 grudnia 2023 roku wskaźnik dźwigni bez uwzględnienia rozwiązań przejściowych wynikających z wdrożenia MSSF 9 oraz związanych z pandemią COVID-19 wynosiłyby 8,5%, natomiast na 31 grudnia 2022 roku 7,6%.

57.4 Wymogi w zakresie funduszy własnych (Filar I)

Zgodnie z Rozporządzeniem CRR Bank wylicza wymogi w zakresie funduszy własnych dla następujących rodzajów ryzyka:

■ z tytułu ryzyka kredytowego – metodą standardową,

■ z tytułu ryzyka związanego z korektą wyceny kredytowej (CVA) – metodą standardową,

■ z tytułu ryzyka rozliczenia i dostawy – metodą standardową,

■ z tytułu ryzyka operacyjnego – metoda wskaźnika bazowego (BIA),

■ z tytułu ryzyka rynkowego (tylko walutowe) – metodami podstawowymi.

Na 31 grudnia 2023 roku oraz 31 grudnia 2022 roku wymogi w zakresie funduszy własnych z tytułu ryzyka związanego z korektą wyceny kredytowej, rozliczenia i dostawy oraz rynkowego były zerowe, zatem na łączny wymóg w zakresie funduszy własnych składały się wymogi z tytułu ryzyka kredytowego oraz operacyjnego.

WYMOGI W ZAKRESIE FUNDUSZY WŁASNYCH	31.12.2023	31.12.2022

Ryzyko kredytowe	570 132	614 485
Ryzyko operacyjne	47 336	47 034
Łączny wymóg w zakresie funduszy własnych	617 468	661 519
Współczynnik kapitału podstawowego Tier 1 (CET1)	20,9%	18,9%
Współczynnik kapitału Tier 1 (T1)	20,9%	18,9%

Łączny współczynnik kapitałowy (TCR)	20,9%	18,9%

POZOSTAŁE NOTY

58. Reforma wskaźników referencyjnych IBOR

58.1 Otoczenie prawne

Międzybankowe stopy procentowe (tzw. IBORy) są powszechnie stosowane jako stawki referencyjne do określania oprocentowania w szerokim zakresie umów i instrumentów finansowych.

Na obszarze Unii Europejskiej wyznaczono nowy standard dla opracowywania, udostępniania oraz stosowania wskaźników referencyjnych. Podstawę prawną w tym zakresie stanowi unijne Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniające dyrektywy 2008/48/WE i 2014/17/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 596/2014 (dalej łącznie: Rozporządzenie BMR), które m.in.:

■ określiło reguły, według których powinny być opracowywane i stosowane przejrzyste, wiarygodne i rzetelne wskaźniki referencyjne,

■ wskazało rozszerzone mechanizmy kontroli nad wyznaczaniem wskaźników referencyjnych,

■ oczekuje wyznaczania wskaźników referencyjnych co do zasady w oparciu o rzeczywiste transakcje przeprowadzane na danym rynku.

10 lutego 2021 roku Unia Europejska opublikowała zmianę do Rozporządzenia BMR, nadającą Komisji Europejskiej lub państwu członkowskiemu Unii kompetencje do wyznaczenia zamiennika dla wskaźnika referencyjnego, który przestanie być opracowywany - w przypadku gdy takie zdarzenie może zagrozić stabilności rynku Unii lub państwa członkowskiego. Zamiennik miał z mocy prawa zastępować wszystkie odniesienia do wskaźnika, który przestaje być publikowany, we wszystkich umowach oraz instrumentach finansowych, w których brak jest klauzul awaryjnych lub zapisy te nie przewidują rozwiązań na wypadek trwałego zaprzestania publikowania wskaźnika.

58.2 Prace nad reformą wskaźnika WIBOR w Polsce

Pierwszy etap reformy WIBOR został zrealizowany w 2020 roku i polegał na zmianie metodologii kalkulacji wskaźnika. 16 grudnia 2020 roku KNF wydała decyzję o udzieleniu GPW Benchmark S.A. zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie administratora wskaźników referencyjnych stopy procentowej, w tym kluczowego wskaźnika jakim jest WIBOR, którego sposób opracowywania został dostosowany do wymogów Rozporządzenia BMR.

Istotnym czynnikiem determinującym dalszy etap reformy wskaźnika WIBOR była Ustawa o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom z 7 lipca 2022 roku, która określiła, że wskaźnik WIBOR zostanie wycofany i zastąpiony zamiennikiem. Ustawa zawiera prawną delegację do jego ogłoszenia w drodze rozporządzenia. Proces wyznaczenia zamiennika za WIBOR zostanie uregulowany ustawowo. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów zastąpienie stawki WIBOR dotyczyć będzie kontraktów i instrumentów finansowych, które spełniają wymogi określone w Rozporządzeniu BMR. Rozporządzenie Ministra Finansów określi również marżę korygującą oraz datę, od której obowiązywać będzie zamiana.

W lipcu 2022 roku powołana została Narodowa Grupa Robocza ds. reformy wskaźników referencyjnych (NGR), której prace mają na celu zapewnienie wiarygodności, przejrzystości i rzetelności opracowywania i stosowania nowego wskaźnika referencyjnej stopy procentowej.

W skład Narodowej Grupy Roboczej wchodzą przedstawiciele: Ministerstwa Finansów, Narodowego Banku Polskiego, Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego, Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, Polskiego Funduszu Rozwoju, Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie, Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych, Banku Gospodarstwa Krajowego, GPW Benchmark, a także przedstawiciele banków, towarzystw funduszy inwestycyjnych, zakładów ubezpieczeń, firm faktoringowych i leasingowych, podmiotów będących emitentami obligacji, w tym korporacyjnych i komunalnych, izb rozliczeniowych.

Prace Narodowej Grupy Roboczej są koordynowane i nadzorowane przez Komitet Sterujący, w skład, którego wchodzą przedstawiciele kluczowych instytucji: Komisji Nadzoru Finansowego, Narodowego Banku Polskiego, Ministerstwa Finansów, Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, Polskiego Funduszu Rozwoju, a także GPW Benchmark, jako administratora stóp referencyjnych, oraz Związku Banków Polskich.

1 września 2022 roku Komitet Sterujący Narodowej Grupy Roboczej (KS NGR), podjął decyzję o wyborze indeksu WIRON jako alternatywnego wskaźnika referencyjnego stopy procentowej, który jest kalkulowany na podstawie rzeczywistych transakcji ON (overnight) zawieranych z dużymi przedsiębiorstwami oraz instytucjami finansowymi. WIRON ma się stać kluczowym wskaźnikiem referencyjnym stopy procentowej w rozumieniu rozporządzenia BMR, który stosowany będzie w umowach i instrumentach finansowych.

27 września 2022 roku KS NGR przyjął Mapę Drogową określającą harmonogram działań, których celem jest zastąpienie wskaźnika referencyjnego WIBOR wskaźnikiem WIRON zgodnie z Rozporządzeniem BMR. Zakładała ona gotowość do zaprzestania opracowywania i publikowania wskaźników referencyjnych WIBOR i WIBID od początku 2025 roku. 25 października 2023 roku KS NGR podjął decyzję o zmianie maksymalnych terminów realizacji Mapy Drogowej i wskazał finalny moment konwersji na koniec 2027 roku. KS NGR poinformował, że ani kierunki reformy wskaźników referencyjnych w Polsce, ani zakresy planowanych dotychczas w Mapie Drogowej działań nie zmieniły się.

13 lutego 2023 r. Urząd Komisji Nadzoru Finansowego ogłosił, że WIRON stał się wskaźnikiem referencyjnym stopy procentowej, a Banki mogą stosować wskaźnik referencyjny WIRON do określenia stopy oprocentowania kredytów konsumenckich lub hipotecznych.

Dotychczas Komitet Sterujący Narodowej Grupy Roboczej ds. reformy wskaźników referencyjnych przyjął szereg rekomendacji, w szczególności w zakresie:

■ standardowej transakcji OIS opartej na WIRON;

■ stosowania indeksu WIRON w emisjach zmiennoprocentowych papierów dłużnych,

■ zasad i sposobów stosowania wskaźnika referencyjnego WIRON (lub wskaźników referencyjnych z Rodziny Indeksów Składanych WIRON) przy zawieraniu nowych umów dla produktów w złotych bazujących na wskaźniku referencyjnym oferowanych przez podmioty rynku finansowego;

■ zastosowania stawki zastępczej dla wskaźnika referencyjnego WIBOR w instrumentach pochodnych stopy procentowej;

■ zasad i sposobów konwersji istniejących emisji papierów dłużnych, w których stosowany jest WIBOR.

Tym samym zakończone zostały prace nad rekomendacjami dotyczącymi nowych produktów: bankowych, leasingowych, faktoringowych, jak i emisji papierów dłużnych i instrumentów pochodnych. Oznacza to realizację niezwykle istotnego kamienia milowego Mapy Drogowej reformy, umożliwiającego instytucjom finansowym wykorzystanie wiedzy ekspertów NGR do opracowania i wdrożenia szeregu nowych rozwiązań wykorzystujących wskaźnik WIRON, w tym kluczowych z punktu widzenia mieszkaniowych kredytów hipotecznych.

W ramach prac NGR trwają prace nad rekomendacją w zakresie zasad i sposobów zamiany wskaźników referencyjnych WIBOR/WIBID na wskaźnik referencyjny WIRON lub wskaźniki z Rodziny Indeksów Składanych WIRON dla dotychczasowego portfela produktów w PLN w zakresie podmiotów rynku finansowego.

58.3 Status prac w Banku oraz stopień narażenia na ryzyko związane z reformą WIBOR

Ewolucja otoczenia prawnego i migracja rynku na wskaźniki referencyjne zgodnie z Rozporządzeniem BMR mają wpływ na działalność Banku poprzez zawarte z klientami i kontrahentami umowy, zmianę wycen instrumentów finansowych i konieczność dostosowania procesów i systemów informatycznych.

W związku z założonym w ramach reformy zastąpieniem wskaźnika WIBOR innym wskaźnikiem w Banku został utworzony Zespół zadaniowy ds. reformy wskaźników referencyjnych WIBOR (dalej: „Zespół”). Celem Zespołu jest przygotowanie Banku do wdrożenia nowego wskaźnika referencyjnego stopy procentowej oraz zastąpienia nim stosowanego obecnie wskaźnika referencyjnego WIBOR. Do zadań Zespołu należą w szczególności:

■ dostosowanie umów z kontrahentami i klientami oraz zmiany w ofercie produktowej;

■ dostosowanie metodyk i narzędzi w zakresie wyceny i zarządzania ryzykiem;

■ dostosowanie metodyk i narzędzi w zakresie rachunkowości (w tym. m.in. rachunkowości zabezpieczeń i cen transferowych);

■ wdrożenie zmian w systemach IT;

■ oszacowanie wpływu reformy na wyniki finansowe Banku.

Przedstawiciele Zespołu aktywnie uczestniczą w spotkaniach poszczególnych strumieni NGR oraz pracach realizowanych na poziomie Grupy PKO Banku Polskiego SA W obecnej fazie projektu prowadzonego na poziomie Grupy, trwają prace związane z dostosowaniem infrastruktury technologicznej, jak również obejmujące przygotowanie procesów wewnętrznych oraz dokumentacji.

W ramach Grupy PKO Banku Polskiego SA Bank pracuje nad rozpoczęciem, najpóźniej z początkiem III kwartału 2024 roku, oferowania mieszkaniowych kredytów hipotecznych opartych na wskaźniku z Rodziny Indeksów Składanych WIRON, przy jednoczesnym wycofaniu z oferty mieszkaniowych kredytów hipotecznych opartych o wskaźnik referencyjny WIBOR.

Poniższa tabela przedstawia ekspozycję Banku na dzień 31 grudnia 2023 roku na wskaźnik referencyjny WIBOR.

	Waluta w przeliczeniu na PLN
31.12.2023	WIBOR PLN	Stopa stała lub brak 1)	Razem
Aktywa finansowe
Kasa, środki w Banku Centralnym	-	306	306
Należności od banków	-	2 421	2 421
Papiery wartościowe	945 251	-	945 251
Kredyty i pożyczki wobec klientów	15 645 686	2 253 021	17 898 707
Inne aktywa finansowe	-	1 072	1 072
Suma aktywów finansowych	16 590 937	2 256 820	18 847 757

Zobowiązania finansowe
Zobowiązania wobec banków	2 571 830	2 008 914	4 580 744
Zobowiązania wobec klientów	-	3 710	3 710
Zobowiązania z tytułu wyemitowanych listów zastawnych	3 711 011	6 733 634	10 444 645
Zobowiązania z tytułu wyemitowanych obligacji	-	1 991 260	1 991 260
Pozostałe zobowiązania finansowe	-	22 342	22 342
Suma zobowiązań finansowych	6 282 841	10 759 860	17 042 701
Zobowiązania warunkowe udzielone finansowe (netto)	61 948	28 936	90 884

1) Dla kredytów i pożyczek wobec klientów oraz odpowiadających im zobowiązań warunkowych udzielonych finansowych w tej pozycji zaprezentowano również instrumenty oparte o okresowo stałą stopą.

NOMINAŁ instrumentów pochodnych	Waluta w przeliczeniu na PLN
31.12.2023	WIBOR PLN	Stopa stała lub brak	Razem
Pochodne instrumenty zabezpieczające
- Kupno (noga zmienna kupno)	-	6 689 953	6 689 953
- Sprzedaż (noga zmienna sprzedaż)	6 752 499	4 631	6 757 130

Ponieważ znaczna część aktywów oraz zobowiązań finansowych Banku oparta jest o wskaźnik referencyjny WIBOR, Bank jest narażony na ryzyko związane z jego zastąpieniem.

W ramach Grupy PKO Banku Polskiego SA Bank pracuje nad analizą ryzyk i monitoruje je na bieżąco. Niemniej jednak, ze względu na:

■ brak formalnych informacji w zakresie potencjalnego zdarzenia regulacyjnego, o którym mowa w art. 23c ust. 1 BMR;

■ brak rozporządzenia Ministra Finansów, o którym mowa w art. 61c ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 roku o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym dotyczącego zamiennika lub choćby projektu takiego rozporządzenia;

■ brak informacji o wysokości spreadu korygującego;

■ brak rynku instrumentów zabezpieczających;

jednocześnie mając na uwadze obecny etap prac Narodowej Grupy Roboczej i realizacji Mapy Drogowej, zdaniem Banku aktualnie nie jest możliwe oszacowanie skutków finansowych reformy wskaźnika WIBOR.

59. Zdarzenia następujące po dniu kończącym okres sprawozdawczy

■ 14 lutego 2024 roku Pan Maciej Brzozowski złożył rezygnację z pełnienia funkcji członka Rady Nadzorczej Banku ze skutkiem na dzień 14 lutego 2024 roku.

■ 22 lutego 2024 roku Pan Mieczysław Król złożył rezygnację z pełnienia funkcji członka Rady Nadzorczej Banku ze skutkiem na koniec dnia 22 lutego 2024 roku.

■ 23 lutego 2024 roku Pan Stanisław Skoczylas złożył rezygnację z członkostwa w Zarządzie Banku i pełnienia funkcji Wiceprezesa Zarządu Banku z dniem 29 lutego 2024 roku.

Podpisy wszystkich Członków Zarządu Banku

28.02.2024 r.

Katarzyna Kurkowska-Szczechowicz

Prezes Zarządu

podpisano kwalifikowanym

podpisem elektronicznym

......................................................

(podpis)

28.02.2024 r.

Piotr Jaworski

Wiceprezes Zarządu

podpisano kwalifikowanym

podpisem elektronicznym

......................................................

(podpis)

28.02.2024 r.

Piotr Kochanek

Wiceprezes Zarządu

podpisano kwalifikowanym

podpisem elektronicznym

......................................................

(podpis)

28.02.2024 r.

Stanisław Skoczylas

Wiceprezes Zarządu

podpisano kwalifikowanym

podpisem elektronicznym

......................................................

(podpis)

Podpis osoby, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych

28.02.2024 r.

Tomasz Rynkowski

Dyrektor, Główny Księgowy Banku

podpisano kwalifikowanym

podpisem elektronicznym

......................................................

(podpis)

PKO Font library: AĄBCĆDEĘFGHIJKLŁMNŃOÓPQRSŚTUWXYZŻŹ

PKO Font library: AĄBCĆDEĘFGHIJKLŁMNŃOÓPQRS