Eksperci Europejskiego Kongresu Finansowego (EKF) proponują - wzorem innych państw - wprowadzić w Polsce m.in. zwolnienia podatkowe dla inwestorów indywidualnych i zmiany w prawie, które pobudzą nasz rynek listów zastawnych. To niedocenione obecnie papiery dłużne o wysokim poziomie bezpieczeństwa, które w Europie pomagają finansować inwestycje mieszkaniowe.
Jak podali przedstawiciele EKF, w Unii Europejskiej w 2023 roku 26 proc. kredytów hipotecznych było refinansowanych listami zastawnymi. W Polsce wskaźnik ten wynosił jedynie 3,8 proc. Aby zwiększyć skalę polskiego rynku, eksperci EKF przygotowali rekomendacje, które zaprezentowali publicznie 1 lipca 2025 roku. Nad rekomendacjami pracowali między innymi przedstawiciele Giełdy Papierów Wartościowych, Komisji Nadzoru Finansowego, Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, Stowarzyszenia Inwestorów Indywidualnych, domów maklerskich, działających w Polsce banków hipotecznych oraz uznani eksperci. - Teraz jest moment, aby pobudzić rynek listów zastawnych, bo banki są w dobrej kondycji finansowej i mogą pozwolić sobie na budowanie rynku – ocenia Jacek Jastrzębski, przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego.
Co to są hipoteczne listy zastawne
Hipoteczne listy zastawne, tak samo jak obligacje, są długoterminowymi dłużnymi papierami wartościowymi. Jednak emitujące je banki hipoteczne zabezpieczają je swoimi wierzytelnościami zabezpieczonymi hipotekami. Dlatego hipoteczne listy zastawne są uznawane za papiery wartościowe o wysokim poziomie bezpieczeństwa.
- Opracowaliśmy z sektorem finansowym rekomendacje co zrobić, aby pobudzić w Polsce rynek listów zastawnych, i zdobyć miliardy złotych na kolejne inwestycje budowlane. Jedna jednostka wytworzona w budownictwie przynosi gospodarce 2- 3 jednostki, jest więc o co walczyć. Rekomendacje te dziś prezentujemy publicznie i przekażemy je rządzącym - mówi prof. Leszek Pawłowicz, inicjator
i koordynator EKF.
Rekomendacje ekspertów
Aby pobudzić rynek listów zastawnych w Polsce i zachęcić inwestorów detalicznych
oraz instytucjonalnych do ich obejmowania, EKF rekomenduje:
- wprowadzić zachęty podatkowe i prawne, np. zwolnienia z podatku Belki dla inwestorów indywidualnych i przygotować rozwiązania, które pozwolą obywatelom przekazywać listy zastawne deweloperom w formie wkładu własnego na zakup mieszkania (zamiast gotówki) z pominięciem podatku dochodowego,
- zmienić prawo w taki sposób, aby Narodowy Bank Polski i Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) były istotnymi podmiotami na rynku listów (bo są to papiery równie bezpieczne, jak obligacje Skarbu Państwa),
- włączyć listy zastawne do limitów inwestycyjnych instytucji zbiorowego inwestowania
(np. Pracowniczych Programów Kapitałowych), - zrównać listy z instrumentami rynku pieniężnego na potrzeby funduszy inwestycyjnych
i innych agencji zarządzających mieniem (czyli traktować listy jak bezpieczne obligacje skarbowe Ministerstwa Finansów i bony pieniężne NBP), - stworzyć na GPW platformy elektronicznego obrotu (codziennego kwotowania) i zachęcić banki do wspierani animacji płynności na giełdzie,
- stworzyć indeks rynku listów zastawnych i dedykowane fundusze inwestycyjne oparte na tych papierach wartościowych,
- w okresie budowania rynku zwolnić przejściowo banki hipoteczne z niektórych opłat i danin, które można przeznaczyć na kampanie edukacyjne,
- prowadzić działania edukacyjne, które w uczciwy sposób pokażą Polakom czym jest list zastawny, z czego wynika jego niski poziom ryzyka, oraz warunki związane z inwestycjami w listy.
Działania te pozwolą zbudować płynny rynek listów zastawnych, poszerzyć grono inwestorów, zwiększyć poziom wiedzy na temat listów i ich rozpoznawalność. Zachęcą też Polaków do długoterminowego oszczędzania.
Wniosek PKO Banku Hipotecznego o zatwierdzenie prospektu przez Komisję Nadzoru Finansowego
Pod koniec maja 2025 roku PKO Bank Hipoteczny złożył w Komisji Nadzoru Finansowego wniosek o zatwierdzenie prospektu dotyczącego krajowego programu emisji hipotecznych listów zastawnych. Program, w ramach którego po zatwierdzeniu prospektu przez Komisję Nadzoru Finansowego mają być dokonywane emisje, będzie kierowany między innymi do inwestorów indywidualnych w Polsce.
Rynek jest na tak
-Jesteśmy na to jak najbardziej otwarci, jednak obecnie przepisy nie pozwalają funduszowi obejmować takich instrumentów- powiedział na wtorkowym spotkaniu prezes BFG Maciej Szczęsny.
Z kolei wiceminister finansów Jurand Drop również obecny na spotkaniu poświęconym rozwojowi rynku listów zastawnych powiedział, że celem nadrzędnym resortu jest utrzymanie stabilności systemu finansowego. -Ministerstwo Finansów jest zainteresowane rozwojem rynku listów zastawnych. Pytanie jak to zrobić. W tej chwili trwają prace nad zmianami dotyczącymi całego rynku kapitałowego-powiedział wiceminister Drop.
Natomiast Michał Kobza, członek zarządu Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie powiedział m.in., że giełda będzie gotowa ruszyć z rynkiem listów zastawnych w październiku i nie wykluczył powstania np. funduszu ETF opartego o listy zastawne.
W Polsce działa pięć banków hipotecznych. Emitowane przez nie listy zastawne obejmują krajowe i międzynarodowe instytucje jak banki, TFI i ubezpieczyciele. W ocenie ekspertów Europejskiego Kongresu Finansowego, ze wsparciem rynku listów zastawnych oraz potencjałem banków hipotecznych, skala rynku listów w Polsce może być wielokrotnie większa od dzisiejszej.